Het eeuwige leven: Silicon Valley’s volgende grote oplossing?

Silicon Valley bracht de ene na de andere technologische oplossing voor een menselijk probleem: van de manier waarop we met elkaar communiceren tot hoe we ons van A naar B begeven. Het volgende probleem dat de tech-industrie wil oplossen? De dood.

Stelt u zich voor: na uw dood laat u uw hersenen invriezen op zo’n manier dat al uw herinneringen, ‘van dat fantastische hoofdstuk van uw favoriete boek tot het gevoel van koele winterlucht, een appeltaart bakken of een etentje met vrienden of familie’, perfect bewaard blijven. Sci-fi? Nee, het is de missie van Nectome, een start-up uit Silicon Valley. De oprichters geloven dat het binnen een eeuw mogelijk wordt om uw bevroren brein te digitaliseren en die informatie vervolgens te gebruiken om uw geest opnieuw te creëren.

Het klinkt misschien vergezocht, maar cryonics is op zich niet nieuw in de VS: al zo’n 250 mensen hebben hun lichaam laten invriezen en nog eens 1.500 Amerikanen zijn lid van het Cryonics Institute, om na hun dood tot invriezing over te gaan (er zijn ook tien Belgen lid van het instituut). Wat opmerkelijk is aan Nectome, de start-up, is dat het zichzelf in maart presenteerde op de Demo Day van YCombinator. Dat is een start-up accelerator in Silicon Valley, die jaarlijks de crème de la crème van jonge start-ups verzamelt en ze in drie maanden klaarstoomt voor een presentatie aan een zaal vol steenrijke investeerders (Demo Day). Bedrijven als Dropbox en Airbnb komen voort uit de accelerator.

“Wij zijn bezig met het probleem dat ons allemaal aangaat”, zei een van de oprichters tijdens de presentatie. “De dood.” Nectome claimde tijdens de presentatie in vier weken tijd 200.000 dollar aan borgsommen te hebben opgevolgd van mensen die interesse hebben hun hersenen na de dood te laten invriezen, terwijl de techniek vooralsnog niet bewezen is. Het ging vooral om ‘Silicon Valley-achtige types’, aldus Nectome.

Dat een prestigieus programma als YCombinator (in Silicon Valley worden alumni van het programma nauwgezet opgevolgd, omdat ze als uiterst kansrijk gezien worden) ruimte bood aan een start-up als Nectome, en dat het bedrijf op korte tijd een flinke buzz kon creëren, is tekenend voor een nieuwe trend in Silicon Valley: de zoektocht naar langer of oneindig leven.

Plasmatransfusie

“Ik denk dat veel individuen in Silicon Valley die gewend zijn aan het doorbreken van paradigma’s, aan innovatie, hetzelfde verwachten van gezondheidszorg als van dingen als transistors”, zegt ondernemer Jesse Karmazin. Daarmee bedoelt hij: de Silicon Valley-mentaliteit van het zoeken naar technologische oplossingen voor sociale problemen verspreidt zich steeds meer naar het (bio-)medische terrein.

Zelf doet Karmazin daar ook aan mee: in 2016 startte hij het bedrijf Ambrosia Medical, dat bloedtransfusies uitvoert op mensen boven de 35, met bloed van tieners. Het idee stamt af van onderzoek met muizen: als u twee muizen, een jong en een oud, zo met elkaar verbindt dat ze bloed delen, heeft dat een verjongend effect op de oudere muis. Karmazin vroeg zich af of dat ook voor mensen zou gelden. Dus besloot hij een klinisch experiment op poten te zetten dat kijkt of hetzelfde effect bestaat bij mensen. “Met een belangrijk verschil: het bloedplasma gaat alleen van jong naar oud. Want het oudere bloedplasma zit vol eiwitten met ontstekingsreacties.”

Ambrosia (gevestigd in San Francisco) koopt bloedplasma van tieners bij bloedbanken, en geeft dat via een plasmatransfusie aan patiënten. In de klinische studie, die begin dit jaar werd afgerond en waar Karmazin in 2019 over hoopt te publiceren, deden 80 patiënten mee. Zij betaalden 8.000 dollar per transfusie. Niet goedkoop. “Ik had het graag gratis aangeboden maar ik had geen externe financiering voor het onderzoek omdat er geen patent op de technologie mogelijk is”, zegt Karmazin. Dat komt omdat plasmatransfusies een ontzettend veelvoorkomende procedure zijn. “Er worden alleen al in de VS tientallen miljoenen bloedtransfusies uitgevoerd elk jaar”, zegt hij. “Voor allerlei ziekten, zoals hemofilie of bloedarmoede. Maar voor zover ik weet heeft nog nooit iemand het gebruikt als geneesmiddel voor ouderdom.”

Ouderdom als ziekte

Ouder worden als ziekte, dat is een aparte benadering. Is ouder worden niet een onvermijdbaar gevolg van leven? “De FDA (Food and Drug Administration, die in de VS over toelating van medicijnen beslist, nvdr.) ziet ouder worden inderdaad niet als ziekte, maar vanuit de wetenschap weten we dat ouder worden een proces is dat in al onze organen plaatsvindt. Ziekten zijn slechts het einde van zo’n proces. Een ouder wordend hart leidt tot hartziekten, een ouder brein tot dementie of Alzheimer. Het is een semantisch verschil. Voor mij is het volstrekt duidelijk dat ziekten het resultaat zijn van decennialang verouderen.”

De plasmatransfusies moeten daar een (tijdelijk) halt aan toeroepen. “Onze patiënten geven aan direct verbetering te merken. Ze zeggen na de behandeling een beter geheugen te hebben, betere huid, meer energie en betere slaap”, zegt Karmazin. In de klinische studie zijn ook bloedwaarden gemeten, maar die kan Karmazin nog niet bekend maken. Het is dus vooralsnog onduidelijk of er een objectief vast te stellen effect is. En als er een bewezen effect bestaat van de plasmatransfusie, is dat tijdelijk. “Uiteindelijk erodeert het ouderdomsproces de opgedane voordelen van de behandeling. Als een behandeling 2 tot 3 jaar verjonging geeft, ben je na diezelfde periode weer op het punt waar je begon, natuurlijk”, aldus Karmazin.

Het zijn niet alleen start-ups die experimenteren met bekende technieken om een langer of oneindig leven te bewerkstelligen. Sinds 2013 doet Calico, een onderzoeksinstituut onder de Alphabet-vlag en met Google-miljarden, een poging het probleem van veroudering op te lossen. Calico is notoir gesloten over het onderzoek dat ze doen, en in de afgelopen vijf jaar is er nog weinig concreets uit het instituut naar buiten gekomen.

Wel publiceerden onderzoekers van Calico afgelopen voorjaar een paper over onderzoek naar de naakte molrat. Dat is het enige zoogdier dat naarmate het ouder wordt, niet meer kans krijgt te sterven (bij mensen vanaf 30 verdubbelt de kans op sterfte elke acht jaar). Volgens de Calico-onderzoekers komt de eeuwige jeugd van de naakte molrat door de samenstelling van het bloed. “We speculeren dat lage circulerende niveaus van aminozuren kenmerkend zijn voor organismen met een verlengde levensduur”, schrijven de onderzoekers in de paper, maar ze haasten zich te zeggen dat het onderzoek nog loopt en dat er nog veel bestanddelen van het bloed van de ratten zijn die ze niet geïdentificeerd hebben.

Onsterfelijk, niet onkwetsbaar

Het onderzoek van zowel Calico als Ambrosia probeert een biomedisch antwoord op het sterfvraagstuk te vinden. Door ouderdom als ziekte te zien en op die manier naar een behandeling te zoeken, kunnen we de dood steeds langer uitstellen. In principe oneindig, geeft Karmazin toe. “Het is nog moeilijk te voorspellen, maar als we erin slagen het verouderingsproces volledig om te draaien, zouden we niet vatbaar zijn voor ouder worden. Dat is in principe onsterfelijkheid, maar het is niet onkwetsbaarheid. Je zou nog altijd om kunnen komen in een auto-ongeluk of door bijvoorbeeld infectieziekten, die niet aan leeftijd gebonden zijn.”

De Silicon Valley-types die werkelijke onsterfelijkheid, inclusief onkwetsbaarheid, najagen zijn er ook, maar zij zoeken het antwoord in de hoek van de kunstmatige intelligentie. Het zijn ondernemers en wetenschappers die een manier zoeken om onze menselijkheid vast te leggen en te digitaliseren. Nectome is een voorbeeld, maar er zijn ook andere.

Zo richtte de Russische internetondernemer Dmitry Istkov in 2011 het 2045 Initiatief op, een nonprofitorganisatie die wetenschappers met elkaar in verband brengt om in de komende paar decennia ‘cybernetische onsterfelijkheid’ te bereiken. Oftewel: dat wat ons menselijk maakt, ons bewustzijn, over te brengen naar een computer (robot) of hologram. Het initiatief werkt in drie fasen: eerst wordt er een humanoïde robot met de naam Avatar gemaakt, in combinatie met een hersen-computer-interface systeem. Dat wil zeggen: een systeem dat het mogelijk maakt om directe interactie tussen een menselijk brein en een computer mogelijk te maken. Stap twee is een manier te vinden om het menselijk brein los van het lichaam te laten leven en te koppelen aan Avatar. De laatste stap is ‘een kunstmatig brein te maken waar het originele individuele bewustzijn naar overgebracht kan worden’, aldus de website van het initiatief.

In 2045 moet het zover zijn, als het aan Istkov ligt. De plasmatransfusies van Karmazin zijn nu al beschikbaar, maar vooralsnog niet wetenschappelijk bewezen effectief. Het beste advies voor nu om zo lang en gezond mogelijk te leven? Een gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging. Ook daar heeft Silicon Valley apps voor.