Met een portfolio van 240 start-ups is Start it@kbc de grootste incubator in ons land. Maar een bank is geen liefdadigheidsinstelling. Zet KBC een dergelijk project op poten als er niets tegenover staat ? “Als we enkel ons blazoen wilden oppoetsen hadden we even goed enkele miljoenen kunnen vrijmaken voor kredietverlening”, oppert bezieler Erik Luts.

De trigger voor Start it @kbc was een artikel in de Financial Times. De gereputeerde Britse krant zette haar kantoren open voor jonge redactieploegen die met een eigen nieuwskanaal de wereld probeerden te veroveren. De publicatie hoopte, in ruil voor het aanbieden van gratis onderdak en begeleiding, kennis op te kunnen doen over nieuwe digitale business-modellen.

“We zagen nog een andere evolutie”, vertelt algemeen directeur directe kanalen van KBC en tevens bezieler en medeoprichter van Start it @kbc Erik Luts. “Twee jaar geleden begon er van alles te bewegen in de financiële sector. Het werd ons al snel duidelijk dat we de blik naar buiten zouden moeten richten, al was het maar omdat banken alles behalve kampioenen zijn in innovatie.”

Daar komt nog bij dat er sowieso enkele verdiepingen leegstonden in de Antwerpse KBC-toren, waardoor Lode Uytterschaut en Katrien Dewijngaert van KBC met het idee kwamen aanzetten om die verdiepingen te gebruiken voor start-ups. “De eerste reactie was ‘heiligschennis’“, lacht Luts, “maar het was natuurlijk een goed idee, dus hebben we gezegd : laat ons dat nu maar eens proberen.”

BEHOEFTE

Bedoeling achter Start it @kbc was niet enkel om in ruimte te voorzien, maar ook om de start-ups te begeleiden en om een ecosysteem uit te bouwen. Daartoe werden er partners aangetrokken die bereid waren om zich te engageren, zoals Accenture, Cronos en Mobile Vikings.

“We hadden vier tot vijf starters in gedachten, maar toen we ons idee loslieten op de pers dienden er zich meteen 250 kandidaten aan. Was er dan zo’n grote behoefte ? Moesten we het project dan niet serieuzer aanpakken ? En dan begin je te denken : banken hebben ook een maatschappelijke opdracht. Laat ons van Start it dan een referentiecase maken en een model op poten zetten.”

De criteria om aan bod te komen voor een incubatiecyclus bij Start it @kbc (dat intussen al in zes steden een hub heeft), worden bewust laagdrempelig gehouden. “We kijken enkel naar de persoonlijkheid van de ondernemer en naar de schaalbaarheid van het idee”, verduidelijkt Luts.

“De ambitie is om op een jaar een bedrijfje uit te bouwen dat levensvatbaar is. Het enige dat we aan onze starters vragen is commitment. Ze moeten geen KBC-bankrekening openen, we vragen geen huur en we eisen niet het recht op om als eerste te investeren. En neen, we nemen geen equity. Jonge mensen die jarenlang op hun idee zitten te broeden willen dat niet, en dat begrijp ik.”

PAY IT FORWARD

De kanttekening die je dan plaatst is de vraag over het waarom. Wat heeft KBC er aan om op 6 locaties in gratis kantoorruimte te voorzien ? Zet een bank zoiets op poten als er geen return is ? Of wil de instelling haar blazoen oppoetsen na de financiële crisis ?

“Als we enkel ons blazoen wilden oppoetsen hadden we even goed enkele miljoenen kunnen vrijmaken voor kredietverlening aan start-ups”, blaast Luts. “Dat was niet het uitgangspunt. Je weet trouwens op voorhand dat er geen geld te verdienen valt met een initiatief dat focust op de ideation-fase.”

“Ik geef toe dat Start it @KBC een gunstig effect heeft op ons imago en dat is leuk, maar daar is het ons niet om te doen. KBC wil vooral iets leren, zoals de Financial Times. We kunnen dankzij Start it experimenteren met communities, en met dingen zoals co-creatie.”

“En wanneer je een maatschappelijk relevant project draagt, kan dat ook effecten ressorteren op lange termijn. Denk aan het pay it forward-idee uit het start-up wereldje, waarbij je eerst investeert en je er van uit gaat dat je er in een later stadium wel je voordeel mee zal kunnen doen. Ook als bank moeten we op zo’n manier leren denken.”

ONTGOOCHELD

Toch zijn er ook enkele kritische stemmen die opwerpen dat, als je al financiële producten afneemt bij concurrerende banken, je simpelweg niet in aanmerking komt voor Start it @kbc.

“Dat klopt niet, maar het is wel zo dat er soms mensen worden afgewezen, en die zijn ontgoocheld, dat kan je niet vermijden”, reageert algemeen directeurBart Vanhaeren van Bolero.

“Stel nu eens dat één van onze start-ups en plein public zou verkondigen dat we hen gedwongen hebben om dit of dat te doen : dat zou vernietigend zijn voor ons project. In een wereld die gedreven wordt door wat er op de sociale media verschijnt, moet je model puur zijn. Als je dingen beweert die niet kloppen, is je reputatie meteen om zeep.”

Vanhaeren : “Of de start-ups uit ons ecosysteem bevoordeeld worden wanneer ze op zoek gaan naar krediet ? Goh, we kennen die bedrijfjes wel wat beter, maar voor start-ups die nog maar net de ideation-fase ontgroeid zijn is de traditionele kredietverlening sowieso niet de beste formule, al was het maar omdat banken sinds de crisis risico-averser zijn geworden, en minder snel krediet zullen verschaffen aan jonge bedrijfjes. Gelukkig kunnen we die spelers nu wel op andere manieren helpen, via Bolero Crowdfunding bijvoorbeeld, of via ons Start it Fund.”

“Het maakt ons trouwens niet uit of een starter uit ons ecosysteem gekapitaliseerd wordt door Volta Ventures of door ons eigen fonds”, vult Luts aan, “dat moeten ze zelf kiezen. Maar we zijn intern wel overeengekomen dat we de mogelijkheid moeten kunnen aanbieden. Een tijdje geleden legde een concurrent een grote som geld op tafel voor één van onze start-ups. Toen was het meteen duidelijk dat we daar op moeten kunnen reageren.”

FINTECH

Sinds enkele maanden is er ook een Start it@kbc hub in Brussel, maar voor Wallonië zijn er voorlopig geen plannen. “We hebben naar Luik gekeken met CBC”, zegt Luts, “maar we hebben nog niet voldoende feeling met dat ecosysteem. Een incubator openen kan iedereen, maar als hij twee maanden later blijkt leeg te staan, heeft het weinig zin.”

“Wil je ergens actief worden, dan moet je op voldoende belangstelling kunnen rekenen en ook de juiste contacten hebben. Waarom loopt het zo goed in Brussel ? Omdat we daar contact hebben gezocht met BetaGroup, en omdat we duidelijk gemaakt hebben dat het niet onze bedoeling is om de scene te komen domineren, maar dat we er wel deel willen van uitmaken. Je moet met een verhaal komen dat lokaal geaccepteerd wordt en dat het ecosysteem versterkt. Gelukkig hebben we met Lode en Katrien twee mensen aan boord die erg goed zijn in het uitbouwen van relaties.”

Intussen zijn trouwens ook BNP Paribas Fortis en ING op de start-up trein gesprongen. Fortis investeert in de populaire coworking-ruimte Co. Station in hartje Brussel, en ING heeft met FinTech Village een accelerator voor start-ups in financiële technologie boven de doopvont gehouden.

Dat is allicht geen slechte keuze van de Nederlandse bank, want het heet tegenwoordig dat kleine fintech start-ups de banksector gaan ontwrichten, en dan blijf je maar beter nauw betrokken. Waarom focust KBC eigenlijk niet op fintech?

“Omdat Start it@kbc er niet voor ons is, maar voor de ondernemers”, benadrukt Luts. “Als wij op een fintech speler vallen die ons interessant lijkt, zullen wij daar wel een participatie in nemen. Opgelet : ook wat ING doet is waardevol, maar met Start it kiezen we voor een ander parcours. Onze incubator is geen vehikel om interessante fintech-bedrijfjes mee te ontdekken.”

BEDREIGING

“De grote verdienste van de hele fintech-discussie is dat ze de banksector heeft wakker geschud”, vult Vanhaeren aan. “Het gaat over onze corebusiness, en dus moeten we reageren. We weten dat blockchain (de transactietechnologie die van bitcoin een succes heeft gemaakt, nvdr.) een bedreiging vormt, en we organiseren ons daarrond. Alle banken zijn er mee bezig, en elke bank doet dat op zijn manier.”

“Anderhalf jaar geleden hebben we ook gekeken naar crowdfunding. Er was toen nog heel wat scepsis binnen KBC, maar we hebben als eerste bank ooit een eigen platform uit de grond gestampt. Gaan we hier veel geld mee verdienen ? Zeker niet op korte termijn. Maar we leren er wel veel uit.”

“De kans dat Google, Facebook en enkele interessante fintech-startups een deel van onze business inpalmen is reëel”, geeft Luts toe. “Denk maar aan Apple Pay, of aan Samsung Pay. Maar ook wij verkennen nieuwe paden. Als een industrie goed reageert op een evolutie, kan ze zich herpositioneren.”

“Een voorbeeld ? Achter Apple Pay zit een kredietkaart, en handelaars haten kredietkaarten, want die halen een grote hap uit hun commissie. Als je kijkt naar het systeem van de Belgische banken, waar je met realtime betalingen werkt, dan is dat veel goedkoper en veel geschikter. We zijn dus niet kansloos, zeker niet als we samen reageren als industrie. En het is wel degelijk onze ambitie om te blijven bestaan (lacht).”

Luts : “Ik verwijs graag naar Google. Dat bedrijf heeft een zelfrijdende wagen gemaakt, maar met welke zelfrijdende wagen zou jij liefst rondsnorren, met een Google of met een Mercedes ? De Mercedes, toch ? Google kan geen wagens bouwen, maar het bedrijf verandert wel de manier waarop je er mee omgaat.”

PAYPAL

“De boodschap is dat we de nieuwe evoluties niet mogen onderschatten. Als Bol.com je in 24 uur een nieuwe koelkast levert, dan moeten wij in staat zijn om je in dezelfde tijdspanne te voorzien van een nieuwe debet-kaart. Intussen krijg je trouwens meteen een nieuwe kaart mee als je naar één van onze kantoren komt.”

“Toegegeven, fintech-spelers zijn meesters in het capteren van de reële behoeftes van klanten. PayPal kwam tegemoet aan een wens die door de banken had moeten worden ingevuld, maar die wilden niet omdat ze te lui waren en omdat de inkomsten uit buitenlandse betalingen nog te groot waren.”

“Wat leren wij onze mensen nu ? Dat ze producten moeten ontwikkelen waar de mensen verslingerd aan raken, zoals ze verslingerd zijn aan hun iPhone. Onze mobile banking app moet zo goed zijn dat gebruikers er spontaan mee gaan spelen. Zo’n ommekeer bewerkstelligen doe je niet door snel een fintech-startup over te nemen, maar door je eigen mensen te leren hoe het er vandaag aan toe gaat.”

“En zo kom je weer bij de relevantie van Start it terecht. David Mertens van The Brussels Data Science Community maakt bijvoorbeeld deel uit van ons ecosysteem. Hoewel wij als bank een gigantisch datacenter hebben en een traditie van 20 jaar hebben in data-analyse, vragen wij Mertens geregeld om hulp en schotelen we hem al eens een opdracht voor, want hij heeft een erg interessante kijk op die materie. Daar is het ons om te doen : frisse ideeën, nieuwe invalshoeken.”

Frederik Tibau

“Wanneer je een maatschappelijk relevant project draagt, kan dat ook effecten ressorteren op lange termijn. Denk aan het pay it forward-idee uit het start-up wereldje”

“We zijn niet kansloos als bank, en het is wel degelijk onze ambitie om te blijven bestaan”