Hoe lang duurt het voor de mensheid de ruimte verovert? Het is alvast moeilijker dan eerst gedacht. Vijftig jaar geleden was men ervan overtuigd dat mensen de maan nu al gekoloniseerd zouden hebben. Vandaag zien we dat de kolonisatie van een andere planeet nog ver van ons ligt. Ondertussen waarschuwen wetenschappers dat het hoog tijd wordt om naar elders te verkassen. Wat is er gebeurd met die droom van ruimtekolonisatie?
Waarom gaan we nog niet op vakantie naar de maan? U kan zich om te beginnen afvragen of we wel zin hebben om de ruimte rondom onze comfortabele planeet te koloniseren. De aarde is perfect bewoonbaar en volledig aangepast aan onze noden. We kunnen erop rondwandelen zonder ruimtepak en hebben geen ruimtecapsule nodig om ons gedurende langer dan een paar minuten in leven te houden. De Britse wetenschapper Stephen Hawking is er alvast van overtuigd dat kolonisatie belangrijk is. In het BBC-programma ‘Stephen Hawking: Expedition New Earth’ dat deze zomer op tv komt, legt hij uit dat de kans op een catastrofe mettertijd groter wordt. Een grote ramp zal in de volgende 1.000 tot 10.000 jaar zo goed als zeker plaatsvinden. Daarom is het voor de mensheid belangrijk een plekje elders in ons universum te bemachtigen.
Prof. Christoffel Waelkens, sterrenkundige aan de KU Leuven, vindt het dan weer niet onmiddellijk nodig om andere planeten te koloniseren. De argumenten die vaak gebruikt worden, zoals de overbevolking van de aarde, zijn volgens hem verkeerd. “Als we de huidige bevolkingsgroei willen compenseren door mensen naar Mars te sturen, dan moeten we er elke seconde meerdere opsturen. Dat is totaal onrealistisch.”
Waarheen?
Dat ruimtekolonisatie zal plaatsvinden, lijkt anders wel onvermijdelijk voor Wael-kens. “Het was ook niet noodzakelijk om Amerika te koloniseren maar het moest er eens van komen.” Maar waar moeten we dan naartoe? Sommigen dromen al sinds de jaren ’20 van gigantische schepen en zwevende kolonies in de ruimte. Voor diegenen die meer vaste grond onder de voeten willen, is de meest voor de hand liggende keuze echter Mars. De rode planeet is relatief dichtbij en heeft een vast oppervlak; belangrijk als u er niet onmiddellijk door wil vallen en opgeslokt worden in de kern. Mercurius en Venus zijn ook vaste planeten maar zij staan te dicht bij de zon voor leefbare temperaturen. Andere mogelijkheden in de nabijheid van de aarde zijn natuurlijke satellieten. Onze eigen maan is een optie maar er is geen water aanwezig, een vrij belangrijk element om een kolonie te starten. Satellieten van Jupiter of Saturnus hebben wel ijs of water in grote hoeveelheden maar daar is het dan weer bijzonder koud.
Mars is dus de meest aantrekkelijke kanshebber. En als we naar onze planetaire buur willen, dan zal het eerste obstakel de afstand zijn. Op het moment dat Mars en de Aarde zo dicht mogelijk bij elkaar staan, duurt de reis een relatief korte zes maanden. Tot nu toe hebben we enkel sondes naar Mars gestuurd, die een pak minder fragiel zijn dan mensen, maar toch gaan de meeste deskundigen ermee akkoord dat een bemande reis naar Mars nu al technisch mogelijk is.
Eenmaal aangekomen, wordt overleven de voor de hand liggende prioriteit. De atmosfeer van Mars is dunner dan die van de Aarde, waardoor er meer potentieel dodelijke straling uit de ruimte het oppervlak bereikt. Daarnaast bestaat de lucht op Mars voor 95 procent uit CO2 en kan u hem dus niet inademen. Door de lage druk zou bovendien uw bloed onmiddellijk beginnen koken, zelfs bij een aanvaardbare omgevingstemperatuur. Geen pretje dus.
Terraforming
In eerste instantie zal leven op Mars hoe dan ook moeten gebeuren via ruimtepakken en capsules. Nadien betreden we verder het terrein van de sciencefiction. Prof. Waelkens: “Op Mars is het nu vrij koud maar met een gepaste atmosfeer en voldoende broeikaseffect kan het er in principe leefbaar worden.”
Ja, dat broeikaseffect waar we op de Aarde zo tegen vechten, kan de dunne atmosfeer van Mars dikker maken, om voor mensen aangenamere leefomstandigheden te creëren. Dat heet ‘terraforming’. Een mogelijk idee om dit proces op gang te krijgen, is om een enorm zonnezeil te ontplooien en te richten op de zuidpool van Mars. Het zonnezeil zou zoals een spiegel werken om zonlicht te reflecteren op het ijs. Daardoor begint het ijs te verdampen en komen er gassen vrij die de atmosfeer helpen opbouwen. Hoe dikker de atmosfeer, hoe warmer het wordt en uiteindelijk kunnen er zelfs rivieren ontstaan. Het ecosysteem zal dan steeds meer gaan lijken op dat van onze thuisplaneet.
Volgens prof. Waelkens is zo’n scenario echter nog niet voor morgen. “Om uiteindelijk de ingewikkelde chemische cycli die het leven karakteriseren op gang te krijgen, is nog veel onderzoek nodig. Er bestaat nogal wat literatuur over die zogenaamde ‘terraforming’ maar we staan nog heel erg ver van een scenario met garantie op succes.”
Mars One: droom of bedrog?
Een organisatie die wel overtuigd lijkt van haar succes is Mars One. De Nederlandse stichting wil tegen 2031 de eerste kolonisten met een ticket enkele reis naar Mars sturen. In 2032 zouden de Marskolonisten al moeten aankomen en in capsules wonen die werden voorgebouwd door een Marsrover. Water zal volgens Mars One gewonnen worden uit ijsdeeltjes onder de bodem. Uit dat water zal ook zuurstof geproduceerd worden. De woonhabitat zal volgens Mars One bedekt worden met voldoende Marsgrond om de kolonisten te beschermen tegen de schadelijke straling uit de ruimte. Het eerste team start de voedselproductie en installeert de rest van de zonnepanelen om de hele operatie van voldoende energie te voorzien. In 2034 komt het tweede team aan met materiaal voor het derde team, enzovoort. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er elke 26 maanden kolonisten landen.
Het mag niet verbazen dat er veel kritiek komt op de ambitieuze plannen. Met de veronderstellingen die Mars One maakt, zou het project volgens onderzoekers van de prestigieuze Amerikaanse universiteit MIT niet haalbaar zijn. Huidige technologieën om water uit de Marsgrond te halen bijvoorbeeld, staan nog niet op punt. Vervangingsonderdelen zouden volgens de onderzoekers ook al snel 62 procent van de laadruimte innemen op bevoorradingsmissies. Daardoor zou er weinig plaats overblijven voor nieuw materieel.
Johan Torfs, bestuurslid van SKEPP (Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudo-Wetenschap en het Paranormale) heeft ook zijn twijfels over de haalbaarheid van het project. “Ik heb wat moeite om aan te nemen dat men dat project op een serieuze manier tot een goed einde zal brengen. Het is allemaal heel optimistisch en relatief weinig concreet”, aldus Torfs. Hij denkt wel dat het project technisch gezien mogelijk is. “Als er voldoende middelen zijn en je bekijkt het project op korte termijn, denk ik wel dat men dat ongetwijfeld moet kunnen maar het zal een zeer dure operatie zijn”.
Prof. Waelkens vindt het dan weer allemaal complete nonsens. “De ‘haalbaarheid’ van dit project hangt niet in eerste instantie af van hoe slim wij zijn maar veel meer van hoe dom wij zijn. Het is volstrekte onzin – en ook onethisch – te beweren dat we binnen 10 jaar mensen veilig en wel enkele richting naar Mars kunnen sturen.” Hij twijfelt ook aan de intenties van de oprichters. “Het project lijkt tot dusver vooral een lucratief verhaal voor degenen die het gelanceerd hebben. Zij hebben toch wel wat opgestreken door donaties en door lezingen te geven.”
Om praktische redenen of simpelweg omdat het kan, het staat voor velen buiten kijf dat de mens ooit de ruimte zal koloniseren. De mensheid bezit te veel perspectief op het immens kleine hoekje van het universum waarop we leven. Het gaat simpelweg tegen onze kern in om de drang naar verdere exploratie te negeren. In het bijzonder optimistische scenario van Mars One gebeurt dit binnen 13 jaar, onder het logo van een private stichting. Anderen zoals Hawking spreken van een termijn van minstens honderd jaar. Hoe dan ook is het een onderwerp dat de gemoederen blijft beroeren, maar een golfbaan op Mars zal dus nog niet voor meteen zijn.
Roman De Schrijver
“Het was ook niet noodzakelijk om Amerika te koloniseren maar het moest er eens van komen”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier