Hoe zit het met uw smartphoneverslaving?

We zijn met z’n allen misschien een beetje verslaafd aan sociale media en digitale toestellen, en dat leidt tot extra stress, met alle gevolgen van dien. Florence Pérès heeft zich een vijftal jaren geleden gespecialiseerd in het fenomeen, en het bestrijden ervan. ‘Multitasken werkt niet’, stelt ze.

Volgens cijfers van de werkbaarheidsmonitor van de Vlaamse Overheid heeft 9,6 procent van de werkende Vlamingen stressniveaus die tot een acuut problematische categorie behoren. Ook Securex heeft het over 1 op de 10 werknemers die een reële burn-out dreigen op te lopen, en 25 procent werknemers met spanningsklachten waaronder negatieve emoties, fysieke en psychische gezondheidsklachten. Stress en burn-out zijn dan ook een groeiend probleem, en we maken het onszelf niet meteen makkelijk door steeds nieuwe technologieën te implementeren die – als ze niet juist worden gebruikt – ook weer hun eigen vorm van stress veroorzaken. Een daarvan is ‘technostress’, het idee dat u altijd geconnecteerd en bereikbaar moet blijven. Florence Pérès heeft zich een vijftal jaren geleden gespecialiseerd in het fenomeen, en het bestrijden ervan. Na enkele jaren bij onder meer internetcommunicatiebureau The Reference ging ze aan de slag bij Better Minds at Work, een bedrijf van consultants, trainers en coaches. “We zijn gespecialiseerd in het veerkrachtig maken van mensen op het werk”, zegt Pérès.

Is technostress een oorzaak van burn-out?

Florence PERES: “Het is zeker een aspect dat leidt tot burn-out. Als je veel sociale media en mails en andere technologieën gebruikt, heb je namelijk de neiging om meer te multitasken. Een van de gevolgen daarvan is dat je stress-brein de overhand neemt op je neocortex, het deel van je hersenen dat je gedrag reguleert. Als we ons continu laten afleiden door alerts, zoals binnenkomende mails en likes op Facebook, dan gaan we die neocortex vermoeien en een beetje dommer worden. Dan gaan we meer en meer bijna als een oermens reageren.”

Heeft dat dan vooral met smartphones te maken?

PERES: “De verslaving om online te zijn is niet uniek voor smartphones, maar ze is met die toestellen wel exponentieel gegroeid. Je kan natuurlijk ook verslaafd zijn via laptop of desktop. Het feit dat we mobiel toegang hebben tot alles, maakt wel dat we er veel meer tijd aan spenderen.

Maar in de context van een bedrijf heeft technostress ook te maken met de verschillende manieren waarop we elkaar contacteren. Vaak zijn we het zo gewend om op onze wenken bediend te worden, dat we bijvoorbeeld verwachten om binnen het uur antwoord te krijgen op een mail. We gaan mail zo gebruiken als een sms’je, maar dat veronderstelt dat iedereen constant zijn mailbox in het oog houdt. Dat legt veel druk op anderen. We moeten daarin dus een beetje opgevoed worden, ik noem dat ‘connectiquette’, etiquette voor het connecteren. Het is de kunst om de juiste platformen te gebruiken. Collaboratieplatformen, bijvoorbeeld, in plaats van alles in mail naar tien verschillende respondenten te gooien.”

Moeten werkgevers daarop inspelen?

PERES: “Bedrijven hebben nu de verplichting om zich bezig te houden met stress en burn-outpreventie. Dus er moet zeker in overleg worden gegaan. Afspraken rond bereikbaarheid en beschikbaarheid horen daarbij. Want het is nog niet wetenschappelijk aangetoond, maar de cijfers liegen er niet om, er zijn meer burn-outs de laatste tien jaar. Het feit dat velen onder ons altijd geconnecteerd zijn met het werk, dat er bijna geen work-life balance meer is, speelt daar zeker een grote rol in. Er moeten dus afspraken worden gemaakt, misschien niet op bedrijfsniveau, maar dan wel op teamniveau, en afhankelijk van de functie, jobinhoud, en ook van individuele keuzes.

Frankrijk schreef onlangs een wet die grote bedrijven verbiedt hun werknemers nog mails te sturen na sluitingstijd. Is dat een oplossing?

PERES: “Ik hou van technologie, omdat het ons net die extra flexibiliteit geeft. We moeten daar bewust mee omgaan. We mogen daar geen slaaf van worden, en moeten het leren beheren en er bewust gebruik van maken. Maar dat betekent niet dat we terug naar af moeten, en die flexibiliteit overboord gooien. Voor sommige mensen is het misschien wel nodig dat er drastische maatregelen genomen worden. We hebben het dan bijvoorbeeld over het ‘recht om gedeconnecteerd te worden’. Maar wat ben je met dat recht als de bedrijfscultuur er een is van altijd aan de mail hangen? Het is dus lang niet zwart-wit. Ik ben wel voorstander van bijvoorbeeld volledige gedeconnecteerd zijn als je met vakantie gaat, of als je vier-vijfden werkt. Maar dat doe je met afspraken, niet door een mailserver af te sluiten.”

Het is dus niet zo dat de mail uit moet zodra je thuis komt?

PERES: “Ik denk dat een strikte scheiding van work-life heden ten dage niet realistisch is. Alles wordt meer en meer vermengd, we gebruiken ook dezelfde tools voor werk en vrije tijd. Dat laat meer flexibiliteit toe, want je moet niet per se op kantoor zijn, maar dat betekent ook dat je zelf grenzen moet kunnen trekken. Ik breng mijn zoon bijvoorbeeld op zaterdag naar het voetbal. En tijdens die training, ook al is het weekend, gebruik ik de tijd in de kantine om mijn zakenmail te doen. Maar eens hij klaar is, ga ik die laptop wel afzetten. Die vermenging van privé en werk, die mogelijkheid moeten we op een praktische manier begrenzen. Ik noem dat ‘boxing’. Je kiest in welke box je zit. Wil je in het weekend werken, dan kan dat, maar dan zit je in je werkbox. Probeer dat dan niet te combineren met een papfles of het huiswerk van de kinderen. En omgekeerd, als je met de kinderen bezig bent, probeer dan niet te werken. Je moet niet proberen je mails te doen terwijl je boven de soepkom hangt. Multitasken werkt niet.”

Is thuiswerken dan goed als stressbestrijder, of net niet?

PERES: “Het is wat je er van maakt. Sommige mensen hebben dat sociale contact nodig, die werken niet graag thuis. Mensen die wel graag thuis werken, of dat positief ervaren, moeten goed omgaan met hun grenzen. Ze moeten genoeg pauzes nemen. Het probleem is soms, je werkt thuis om files te vermijden, maar ook om gefocust te werken. Als je in een kantoorlandschap zit, dan wordt je vaak onderbroken. Dan is het soms makkelijker om thuis aan de keukentafel iets af te werken, zodat je geconcentreerd kunt zijn en niet afgeleid wordt. Maar als we thuiswerken hebben we ook de neiging om alles aan te laten. Slack, Messenger, Whatsapp, enzovoort, en daar meteen op te antwoorden om te tonen van ‘hey ik ben wel thuis maar ik ben zeker aan het werken’. Dan schiet zijn doel voorbij, want dan ben je nog meer afgeleid dan op het werk. Ook daar moet je afspraken maken. Zodat je durft om jezelf even op unavailable te zetten.”