Thuiswerk verhoogt op korte termijn de productiviteit. Maar naarmate het thuiswerk toeneemt en langer duurt, vermindert de interactie tussen collega’s – en zo ook de creativiteit.
In het najaar van 2021 publiceerde Microsoft in het wetenschappelijke tijdschrift Nature de resultaten van een onderzoek bij 60.000 medewerkers. Het bedrijf stelde vast dat telewerk de productiviteit verhoogt, maar tegelijk daalt het aantal gesprekspartners van de medewerkers. “Net dat laatste element laat uitschijnen dat er daardoor minder innovatie is”, zegt Lode Uytterschaut, CEO van Start it X. Die innovatiegroep omvat onder meer Start it @KBC en Start it Ventures, gericht op grote organisaties die innovatie willen versnellen.
De studie van Microsoft vormde midden mei het uitgangspunt voor een evenement van Start it Ventures met Myriam Broeders, CTO bij Microsoft Belux, als centrale gast. “Het informele netwerk van mensen verkleint naarmate ze meer van thuis uit werken”, zegt Broeders. “Er is minder gelegenheid om nauw samen te werken, er is minder toegang tot informatie. Kortom: je mist onvermijdelijk opportuniteiten.” Terwijl de productiviteit bij thuiswerk op korte termijn stijgt, daalt de creativiteit op lange termijn.
Paradox
De coronacrisis veranderde de manier waarop we in ons werk met tijd en locatie omgaan. “Daaruit blijkt nu vooral dat de locatie erg belangrijk is voor innovatie”, zegt Myriam Broeders. “Je brein werkt anders wanneer je beweegt. Tijdens een brainstorm moet je kunnen rechtstaan, ideeën opschrijven op een – al dan niet digitaal – bord.” Bij samenwerking vanop afstand ligt dat allemaal een stuk minder voor de hand. Het leidt onvermijdelijk tot de paradox van het hybride werken: we willen meer thuiswerken om flexibeler te zijn, maar tegelijk willen we ook meer persoonlijk contact om creatief samen te werken.
Een studie van Cisco over het hybride werken, wereldwijd uitgevoerd bij 28.000 respondenten uit zowat alle sectoren, verwijst enkel in bedekte termen naar die paradox. Ze schetst vooral een positief beeld van het hybride werken: met meer productiviteit, een betere work-lifebalans en een hoger niveau van welzijn. Tegelijk vindt maar 21% van de werknemers dat hun werkgever al echt goed is voorbereid op het flexibele regime. “Wat nu gebeurt, is cruciaal voor de toekomst van werken en het welzijn van medewerkers”, zegt Arnaud Spirlet, general manager van Cisco Belux. “Het gebruik van technologie heeft vandaag een heel grote impact op onze manier van werken en leven. Dat stelt nieuwe eisen voor werkgevers. Is het echt nodig dat iedereen elke dag naar het werk pendelt?”
Managementvraagstuk
“Bedrijven moeten heel goed nadenken over waar ze hun medewerkers welke activiteiten laten uitvoeren”, zegt Lode Uytterschaut. En ze moeten dat niet proberen vast te leggen in een onwrikbaar regime van een aantal verplichte dagen kantoorwerk per week. “Het is vooral een managementvraagstuk. Het gaat erom dat je de silo’s binnen het bedrijf wegwerkt om de passende vormen van werken en samenwerken mogelijk te maken.” Ook daar kan technologie een rol bij spelen. “We hebben Microsoft VIVA ontwikkeld, een platform voor een sterke employee experience“, zegt Myriam Broeders. “Het haalt onder meer data uit Microsoft Teams en Outlook. Zo krijg je inzicht in je manier van werken – en tips om je beter te organiseren en prioriteiten te stellen. Ook op team- en organisatieniveau geven de datapunten inzicht om medewerkers en teams een goede balans te geven tussen productiviteit en welzijn. Het platform geeft toegang tot informatie, contactpunten en opleidingen. Zo krijgen medewerkers alles in handen om succesvol te zijn.”
Een grote uitdaging voor bedrijven is om het hybride werken breder te zien dan ze nu al doen, namelijk voorbij de grenzen van de eigen organisatie. “Het hybride karakter van ons werk zal nog veel veranderen”, zegt Lode Uytterschaut. Vandaag slaat het hybride werken op locatie en tijd: we werken deels thuis, deels op kantoor. “Maar ook de invulling van je werk kan hybride zijn. In de toekomst zullen we misschien twee dagen per week bij een groot bedrijf werken, twee dagen bij een start-up en een dag als zelfstandige. Dat levert een omgeving op waarin voor micromanagement geen plaats meer is.”
Oog voor inclusie
“Het is een ontwikkeling waarin ook de toenemende aandacht voor diversiteit en inclusie past”, vindt Myriam Broeders, “waarbij we niet meer louter naar diploma’s kijken.” De aandacht voor talent en interesses was er uiteraard al langer. Maar het gewicht van die aspecten neemt toe. Het is een evolutie die door corona een flinke versnelling kreeg. Tegelijk stellen we vast dat lang niet iedereen op dezelfde manier met de trend richting meer hybride werken mee is. “Klopt”, zegt Broeders. “Het is niet altijd duidelijk voor medewerkers wanneer ze best waar werken. En als er geen concrete afspraken rond bestaan, zie je soms dat een collega die op zoek is naar samenwerking op kantoor, toch een hele dag zit te videobellen omdat die collega’s er niet zijn.” Een hybride werkomgeving vraagt onvermijdelijk de nodige organisatie en afspraken.
Dat blijkt ook uit de studie van Cisco. Bijna zes op tien respondenten denken dat het voor voltijdse thuiswerkers een uitdaging is om in contact te blijven met de collega’s en het bedrijf. Drie kwart van de bevraagde medewerkers vindt dat bedrijven hun hybride arbeidsbeleid meer op inclusie moeten afstemmen. Dat komt onder meer tot uiting in de bezorgdheid van de respondenten over de evolutie van hun loopbaan. Ruim vier op tien medewerkers denken dat ze minder kans maken op promotie wanneer ze kiezen voor voltijds thuiswerk. Bijna zes op tien veronderstellen dat kantoorwerkers meer carrièrekansen krijgen dan thuiswerkers. In het hybride werken moet het hr-beleid erop letten dat iedereen – los van zijn of haar fysieke werkplek – dezelfde kansen krijgt.
Fysieke samenwerking
Gedwongen door corona, zochten medewerkers grotendeels zelf naar een invulling van het hybride werken. Maar toch blijft de rol van de werkgever belangrijk. Alleen blijkt dat die werkgever daar heel vaak ook zelf wel wat ondersteuning bij kan gebruiken, zeker wanneer hij op zoek is naar nieuwe manieren van werken. “De fysieke werkplek is heel belangrijk om innovatie te ondersteunen”, zegt Pieter Neels, head of Growth bij Start it Ventures. “Innovatie steunt heel vaak op een klein team dat fysiek samenzit, in een aparte hub. Dat is ook wat we zien bij grote bedrijven: dat innovatieteams zich er fysiek losmaken – letterlijk – van de onderneming, om sneller te kunnen werken, niet gebonden aan de regels van het grote bedrijf.”
Het is precies wat Microsoft met de inrichting van zijn Technology Center in Zaventem op het oog heeft. “Met technologie alleen kom je niet tot innovatie”, zegt Myriam Broeders. “Daarom is het Microsoft Technology Center helemaal anders ingericht dan een klassiek kantoor. We bieden er een stimulerende omgeving, waar medewerkers met klanten gesprekken voeren over hun uitdagingen, en waarbij technologie hen ondersteunt.” De verwachting is dat bedrijven de inrichting van hun kantoren verder moeten bijsturen. “Veel ondernemingen waren ook voor corona al met dat vraagstuk bezig”, zegt Lode Uytterschaut.
De truc van Steve Jobs
Het blijft echter een moeilijke oefening om uit te vissen hoeveel vierkante meter kantoor er nodig is en welke inrichting optimaal is om innovatie te stimuleren. “Het volstaat niet om een bean bag en een kickertafel te voorzien”, lacht Lode Uytterschaut. “Maar wellicht begint het wel met een truc van Steve Jobs: plaats toiletten, vergaderzalen, ontspanningsruimtes en koffiehoeken bij elkaar. Mensen moeten dan een eindje stappen en hebben zo meer kans op een toevallige ontmoeting met collega’s. Die momentjes van serendipiteit zijn nodig om innovatie te stimuleren.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier