Om het met een bouwmetafoor te zeggen: het brede ict-gebruik in de bouw is geen braakliggend terrein meer, maar staat wel nog in de stellingen. Het EFRO-project ABC DigiBouw werkte de voorbije jaren met hand en tand aan de evangelisatie van de bouwondernemers.

ABC DigiBouw, wat staat voor ‘aannemers begeleiden en coachen naar het digitale bouwbedrijf’, is in 2010 van start gegaan toen alle belangrijke partijen uit de sector de handen in elkaar sloegen. Zowel onderzoeksinstellingen als het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) en het OCW (Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw) als beroepsorganisaties zoals Bouwunie en de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) zijn erbij betrokken. Het project zit onder de koepel van KMO-IT, van het Vlaams Agentschap Ondernemen, en kreeg financiële steun van het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Het concept was eenvoudig, stelt projectleider Olivier Sabbe: “Wij willen instaan voor het abc van de informatica bij bouwondernemers. Een bedrijf kan zich aanmelden bij ABC Digibouw met een ict-vraag. Dan voeren wij een ‘it-scan’ uit van hun onderneming met een tweeledig doel: onze adviseur krijgt een zicht op de it-toestand in het bedrijf, maar kan ook onmiddellijk informatie geven. Stel dat je bijvoorbeeld vraagt ‘gebruikt u mobiele toepassingen’ en het antwoord is ‘nee’, dan kan je wijzen op de voordelen en mogelijkheden.” Na die scans definiëren de adviseurs van ABC Digibouw dan mogelijke acties (“cases”), die de aannemer of bedrijfsleider dan kan ondernemen. Op 2 jaar tijd ‘scande’ ABC Digibouw zo meer dan 400 bouwbedrijven en verzamelde zo’n 500 cases. Onlangs kwam het projectteam naar buiten met de resultaten van twee jaar werk op het terrein. Die werden samengevat in het witboek “IT Fundamenten – Een balans na twee jaar ABC Digibouw”. Een belangrijke conclusie blijkt dat het merendeel van de bouwbedrijven oplossingen zoeken voor problemen rond (zie grafiek) planning (28 procent), kostprijsberekening (26 procent) en erp (20 procent). Onder die drie ‘toppers’ daalt de hoeveelheid vragen in sneltempo. Over een hype als de cloud werd bijvoorbeeld amper een woord gerept. “Zo zie je heel duidelijk wat er leeft in de bouwsector”, zegt Peter Van Damme, die vanuit de VCB meewerkt aan ABC DigiBouw. “Die eerste drie thema’s zijn duidelijk gekoppeld aan het primaire bouwproces en hoe ze dat beter kunnen laten verlopen. De rest hangt samen met de secundaire processen.” Sabbe knikt: “Veralgemeend verloopt een bedrijfsproces in een bouwonderneming als volgt: er wordt een offerte gemaakt, er volgt een bestelling van de klant, de bouwondernemer bereidt zijn werf voor, koopt materiaal aan, voert de werken uit, levert op en sluit de werf af. Maar op it-vlak zie je dat veel bedrijven al blijven hangen bij de eerste fase, de kostprijsberekening.”

Zelf beslissen

Uit de vragen die ABC DigiBouw binnenkreeg, bleek ook dat de ict-maturiteit in de bouwsector erg kan verschillen. “Kleinere bedrijven vragen vaak erg punctuele interventies: ‘ik heb een planningsprobleem’, ‘ik zoek een pakket voor kostprijsberekening’,… Daar zie je vooral dat het van belang is dat die programma’s bouwgeschikt zijn, want iets als kostprijsberekening in een bouwbedrijf is erg specifiek. Dat is niet altijd het geval”, aldus Sabbe. “Het zou leuk zijn als er daar wat meer aanbieders komen, die de bestaande spelers scherp houden”, vult Van Damme aan.

Daarnaast zijn er bedrijven die enkele ict-‘eilandjes’ hebben – bijvoorbeeld aparte pakketten voor planning en kostprijsberekening – maar die op zoek zijn naar een meer geïntegreerde werking. “In dat segment duiken toch geregeld problemen op van mensen die iets gekocht hebben, maar daar niet tevreden over zijn”, weet Sabbe. “Ik denk dat softwareverkopers daar toch meer aan dienstverlening moeten doen en betere informatie moeten verschaffen. Het klopt wel dat het een tweesnijdend zwaard is en dat er ook problemen ontstaan doordat bedrijven hun eigen processen nog niet voldoende kennen of op punt hebben staan. Maar soms verkopen de softwarebedrijven iets terwijl ze zelf aanvoelen dat de klanten eigenlijk niet klaar zijn om zoiets te gebruiken.”

In dat opzicht wijzen Sabbe en Van Damme op het belang van het eTIC Deontologisch Handvest (zie kader) voor leveranciers van bouwsoftware. Ook heeft ABC DigiBouw een bouwsoftwaredatabank op poten gezet, die toegankelijk is via de website van het project. Het handvest en die databank kunnen bedrijven al een eind op weg zetten in het maken van de juiste keuze voor een leverancier. “Na onze it-scan stellen wij immers altijd meerdere geschikte pakketten voor, nooit één. Het is nog altijd de onderneming die finaal zelf de beslissing moet nemen. Wij geven onafhankelijk advies en begeleiden zelfs soms contacten met leveranciers, maar de bouwondernemer moet zelf zijn keuze maken.”

Complexiteit

Het project loopt nog 6 maanden. “We hadden een tamelijk koude start. Het project was duidelijk onvoldoende gekend in het begin. Men dacht soms dat wij ook verkopers waren”, zegt Van Damme. “Maar we hebben nu het vertrouwen gewonnen.” De voorgestelde resultaten bewijzen dat. “Maar het project zou nog meer geslaagd zijn als alle bezochte bedrijven ook zouden doen wat ze van plan waren”, zegt Sabbe. “Ik heb het over uitstelgedrag: je hebt ze bewust gemaakt dat het anders moet, ze zijn akkoord, ze hebben de nodige informatie. Maar in een aantal gevallen zie je dan dat er niks gebeurt met het advies, wegens… geen tijd.” Ook daar is de verklaring weer dubbel: enerzijds is er nood aan change management en langetermijndenken bij de bouwondernemers, anderzijds pakken leveranciers het verkeerd aan. “Ze doen soms alsof bij de aankoop van een erp-pakket alle problemen morgen opgelost zijn. Dat klopt niet en daar moeten de leveranciers meer inlevingsvermogen tonen. Ik hoor soms van aannemers: ‘Ofwel komt de verkoper en dat is een echte verkoper, ofwel komt de programmeur en dat is een echte programmeur. Maar geen van beide kan mij echt helpen’.”

ABC Digibouw is vooral een succes, zo zegt Sabbe, “als we bedrijven geholpen hebben”. “Dat betekent: hun werking verbeteren, of hun rendabiliteit. Voor sommige betekent dat zelfs dat we ze geremd hebben in hun informatisering. Zonder te veralgemenen: Er komt een generatie aan die met de computer is opgegroeid en ict-mogelijkheden sneller oppikt. Maar een ict-oplossing moet altijd afgestemd zijn op de grootte en behoeften van het bedrijf. Soms willen ze wat te snel gaan.” Dat alles in het licht van de toename van de complexiteit van het bouwen. “Je hebt de evolutie naar BIM (zie kader), de overheid stuwt e-tendering (elektronisch aanbesteden), er is een enorme renovatiemarkt waarbij meer aannemers betrokken worden, zelfs zonder architect. Hoe pak je dat aan? Daar zien we nog braakliggend terrein en dat proberen we bij het WTCB ook aan te pakken. De aannemer zal meer moeten weten en kunnen. ICT wordt daarvoor cruciaal.” Van Damme is het ermee eens. ” Het gaat over de juiste informatie op de juiste plaats op het juiste moment. Dat wordt de verandering waarop ze moeten inspelen. Het ene bouwbedrijf pikt dat sneller op dan het andere…

Stefan Grommen