In 2004 opende iMinds, toen nog het IBBT, zijn armen voor innovatief onderzoek in Vlaanderen. Ceo Wim De Waele blikt terug en kijkt vooruit, want tien jaar later is de organisatie een onderzoekscentrum, een katalysator, investeerder én begeleider van start-ups.

Het Interdisciplinair Instituut voor Breedband Technologie organiseerde in november 2004 zijn eerste brokerage event in De Montil in Affligem. De Waele zelf begon in augustus van dat jaar als ceo. “We hadden er toen eigenlijk geen idee van hoeveel bedrijven er op af zouden komen. Op de voorstelling waren vier wetenschappers met de ingewikkeldste Powerpoint-presentatie die ik ooit gezien heb”, zegt De Waele. “Maar er waren wel tweehonderd bezoekers uit het bedrijfsleven en daaruit zijn 22 projecten gevloeid. Vandaag hebben we er 140 afgerond.”

iMinds is een vreemd beestje. Het lanceert projecten, ondersteunt die financieel, onderzoekt en koppelt bedrijven en universiteiten aan elkaar. De afgelopen tien jaar stroomde er zo’n 320 miljoen euro naar onderzoeksprojecten. Zo’n veertig procent daarvan komt van iMinds, de rest kwam van het bedrijfsleven. “Je kan je afvragen of dat onderzoek er zonder de investering van iMinds ook niet was geweest, maar hier gebeurt het altijd in coöperatieve context, meestal met 5 à 6 partners die bij een probleem elk hun eigen context zien. Dat geeft een extra dimensie ten opzichte van privé-onderzoek waarbij je binnen één bedrijf nadenkt. Wanneer bedrijven samenwerken met universiteiten of andere bedrijven gebeurt dat vooral op basis van persoonlijke relaties. Als wij met pakweg Cisco een project beginnen, dan bundelen we de competenties en halen we bijvoorbeeld de securitykennis bij de KU Leuven en de netwerkkennis bij de UGent.” Het doel van het onderzoek? De slaagkans vergroten wanneer een bedrijf zijn product lanceert. Al komen er ook dingen aan bod die niet meteen gekoppeld zijn aan een product. “We proberen 25 procent van ons onderzoeksgeld aan experimenteel onderzoek te besteden. Dat is ons interdisciplinair onderzoek: dingen proberen die niet meteen gekoppeld zijn aan een specifieke doelstelling.”

‘BIJ SIEMENS WERKEN TOT AAN JE PENSIOEN? DAT IS VOORBIJ!’

Het onderzoeksinstituut focust sinds enkele jaren ook op het begeleiden en financieel ondersteunen van starters. “De laatste twee jaar zien we wereldwijd een hele start-upcultuur ontstaan, ook in Europa dat soms minder ondernemersgeörienteerd is. Toen ik afstudeerde werkte ik bij Siemens nog voor ik het goed doorhad. Negentig procent van de ingenieurs belandde toen bij grote spelers als Barco, Philips of Siemens. Wie vandaag afstudeert als ingenieur ziet dat er bij starters of kmo’s ook leuke dingen gebeuren. Zelfs Google heeft het moeilijk om de juiste mensen aan te trekken ten opzichte van start-ups.” Ook de tijd dat je een job deed tot aan je pensioen geldt niet meer. “Bij Siemens werken tot aan je pensioen? Dat is voorbij!”

Starters krijgen bij iMinds begeleiding onder het incubatieprogramma iStart. “Iedereen met een goed idee mag naar ons komen. We vragen wel een prototype van de software, wat je vandaag relatief goedkoop kan maken. Wij kijken naar de proof of market, zoeken mee de eerste klanten en investeren 50.000 euro zaaikapitaal – een investering, geen subsidie. Voor hoogtechnologische starters verdubbelen we dat soms.”

TRAP HET AF (EN LIEFST ZO RAP MOGELIJK)

Bij de starterslijst valt op dat een aanzienlijk deel uit Gent, de thuisbasis van iMinds, komt. Al wil dat volgens De Waele niet zeggen dat starters uit eigen streek de voorkeur krijgen. “We zijn hier begonnen en dat fysiek en historisch element speelt mee. Maar we doen financiering in heel Vlaanderen. Ik ben er zeker van dat we binnen vijf jaar even veel starters uit Antwerpen, Hasselt of andere plaatsen ondersteunen.”

Die starters beginnen nu een gezonde groei te krijgen volgens De Waele. “Binnen vijf jaar ga je zien hoe groot ze zijn geworden”, klinkt het. Maar Vlaamse technologie moet je wel zo snel mogelijk in het buitenland aan de man brengen. “Het beste wat je als jong bedrijf kan doen, is zo snel mogelijk sales- en marketingactiviteiten opzetten in het buitenland. Anders word je ingehaald door bedrijven in grotere markten. Zij gaan sneller klanten binnenhalen en je eindigt in een tweederangspositie, of je wordt gekocht door een bedrijf dat sneller groeit. Wil je competitief zijn? Boor dan zo snel mogelijk buitenlandse markten aan. Ofwel ga je globaal en blijft een deel van je ontwikkeling en het operationele deel in Vlaanderen. Of je doet het niet, je blijft een kleine Vlaamse speler en dan ga je, naar mijn mening toch, irrelevant worden.”

TE KOOP: VLAAMSE KLEI

De Waele vindt het geen schande wanneer een ondernemer kiest om zijn bedrijf te verkopen aan een buitenlandse speler. “Ik ken de kritiek: ‘Alweer een Vlaamse parel naar het buitenland’. Dat is soms jammer, maar ze hebben intussen wel voor werkgelegenheid gezorgd.” Bovendien ontbreekt het in ons land nog aan een aantal grote exits om de start-upcultuur verder aan te zwengelen. Starters die na een succesvol parcours worden verkocht. “Kijk naar Clear2Pay. Dat heeft op tien jaar tijd een omzet van honderd miljoen euro behaald, ze hebben al die tijd voor werkgelegenheid gezorgd en dat bedrijf blijft ook na de verkoop bestaan en dus waarde creëren voor Vlaanderen.”

Een bijkomend feit is dat het geld vaak in het buitenland wordt opgehaald en na een verkoop ook naar daar terugstroomt. “Kijk naar de verkoop van Tele Atlas aan TomTom (voor 2,9 miljard euro, nvdr). Ze hebben nooit geld gevonden in Vlaanderen, dus bij de verkoop stroomde dat geld terug naar investeerders in Silicon Valley.”

Maar De Waele wil geen klaagzang afsteken over hoe slecht het gaat.” Euro- pa wordt weer interessanter voor investeerders. In de Scandinavische landen zie je een paar voorbeelden en hun economieën zijn hetzelfde als de onze. Bedrijven als Spotify tonen dat het vanuit Europa kan, zeker voor cultuuronafhankelijke zaken via het internet. Het is niet makkelijk om naar een andere markt te gaan, maar er is wel verbetering in het Europese ecosysteem en er zit vandaag meer kwaliteit in de start-upwereld. Silicon Valley is intussen aan het oververhitten en kent geschifte waarderingen, dat maakt Europa weer interessanter.”

Waar Amerikanen wel beter in zijn, is hun product aan de man brengen. “Zeker voor b2c zie je een dominantie vanuit de States. Het is niet onze ambitie om zo’n spelers te creëren, maar als je kijkt naar onze pitches ten opzichte van die van Nederlanders of Amerikanen dan zijn Vlamingen wel te bescheiden. Eigenlijk zouden we starters eerst op stage naar de VS moeten sturen om er eens te leren stoefen.”

KMO’S

Naar de toekomst toe wil iMinds meer focussen op de minder technologische kmo. “We bereiken vandaag de hoogtechnologische bedrijven, maar we willen ook de klassieke kmo aanspreken. Dat zijn bedrijven die sterk door digitalisering worden beïnvloed. We willen het bereik naar hen toe verbeteren. We kijken ook naar de industrie om hen specifieke oplossingen aan te bieden, want we werken niet enkel met grote bedrijven.

Als we vragen wat De Waele anders zou doen, mocht hij vandaag iMinds opnieuw opstarten, dan klinkt het dat de organisatie sneller had moeten starten met het open call systeem voor starters. “We beslissen dat natuurlijk niet alleen, maar dat zou ik sneller hebben aangezwengeld. Buiten onze eigen context mag er vanuit de overheid wat minder bureaucratie om dingen aan te vragen. Het zou eenvoudiger moeten zijn om een subsidie te krijgen, bijvoorbeeld met innovatiecheques. Voor 25.000 euro hoef je geen heel proces op te zetten met een complex dossier, dus rond die simplificatie kan er nog veel gebeuren en ik hoop dat de regering daar werk van maakt in de volgende legislatuur.”

In een technologische en innovatieve omgeving gebeurt het zelden dat een ceo tien jaar op zijn stoel blijft zitten. De Waele doet dat wel, wat ons meteen doet afvragen hoe lang hij daar nog zit. “Het is de langste periode dat ik al bij één werkgever ben gebleven. Maar het lijkt geen tien jaar omdat ik vandaag andere dingen doe. In de beginjaren was ik meer betrokken bij het operationele, vandaag trek ik mee het incubatieverhaal op gang en de laatste twee jaar ben ik bezig met het opzetten van partnernetwerken rond kapitaal. Ik heb dezelfde job, maar inhoudelijk doe ik vandaag andere dingen. En we hebben natuurlijk een goed team om alles draaiende te houden. Mijn ambitie vandaag is om op de groei van Vlaamse bedrijven te focussen. Iemand moet als katalysator optreden en aan die weg wil ik graag timmeren en dat kan op veel manieren. We moeten een netwerk van venture capitalists hebben, zowel lokaal als internationaal. Er zijn bovendien kansen om op Europees niveau zo’n netwerk uit te bouwen en kapitaal te mobiliseren. Ik verveel me zeker niet”, besluit De Waele.

Pieterjan Van Leemputten

‘Wil je competitief zijn? Boor dan zo snel mogelijk buitenlandse markten aan.’

‘Eigenlijk zouden we starters eerst op stage naar de VS moeten sturen om er eens te leren stoefen.’