Oost-Vlaanderen mist op het eerste gezicht de grote ict-namen waar provincies als Vlaams-Brabant en Antwerpen graag mee uitpakken. Toch leeft ict heel sterk in Oost-Vlaanderen, met name bij de Stad Gent en bij het provinciebestuur. Daarnaast leveren het IBBT en de Universiteit Gent regelmatig innovatieve spin-offs af.

Vlaanderen is bij uitstek een kmo-regio, en dat is in Oost-Vlaanderen niet anders. De totale omzet van de twintig grootste ict-bedrijven uit de provincie bedraagt net een miljard euro. Daarmee is Oost-Vlaanderen in omzet gemeten na Limburg de kleinste ict-provincie van Vlaanderen. Toch is het belangrijk daarbij een en ander in perspectief te plaatsen. In West-Vlaanderen duwt de omzet van Barco – bijna een half miljard – het totale cijfer sterk naar boven. In Vlaams-Brabant zijn er uitschieters als Avnet en Tech Data, Antwerpen heeft onder meer Agfa Healthcare en Telenet. De omzet van de top twintig is dus zonder meer een relatief gegeven, al blijkt er toch uit dat echt grote ict-bedrijven in Oost-Vlaanderen ontbreken.

Toch zijn er in de provincie heel wat bekende ict-ondernemingen aan de slag. We denken daarbij aan softwarehuizen als IBS, Tele Atlas en Nuance – allemaal in de top twintig – of aan domoticabedrijf Niko. Belangrijk voor de provincie is uiteraard de aanwezigheid van de Universiteit Gent en de spin-offs die daarmee verbonden zijn. Een bekend voorbeeld is het bedrijf Möbius, dat vraagstukken oplost rond business process management en supply chain management. In die context mag ook het IBBT (Vlaams Interdisciplinair Instituut voor Breedbandtechnologie – zie verder) niet in ons overzicht ontbreken. Eind vorig jaar opende het onderzoeksinstituut in Gent het incubatiecentrum iCubes. Misschien minder bekend, maar zeker een vermelding waard, is het Oost-Vlaamse bedrijf Netlog. Op korte tijd is de onderneming uitgegroeid tot een toonaangevende speler op het vlak van community software. Met MySpace en Facebook bevindt Netlog zich in die sector in goed gezelschap.

Tien thema’s in Gent

Gent en Antwerpen vormen de twee grootste centrumsteden van Vlaanderen. In de regiospecial over de provincie Antwerpen kon u al lezen hoe beide steden op ict-vlak de handen in elkaar sloegen via de opdrachthoudende vereniging Digipolis. De vereniging staat in voor de ict-ondersteuning van vier besturen en twee klanten: de stadsbesturen, de OCMW’s en de politiezones van Gent en Antwerpen. In Gent behoort ict tot de bevoegdheid van Fatma Pehlivan, schepen van personeelsbeleid, informatica en admininistratieve vereenvoudiging. Met name dat laatste aspect springt daarbij in het oog. Pehlivan is de eerste schepen die administratieve vereenvoudiging in haar titel draagt.

Voor de legislatuur 2007-2012 werkte de schepen een ict-beleidsnota uit met tien thema’s. Belangrijkste uitgangspunt is dat de stad ict beschouwt als een facilitator voor de realisatie van de algemene doelstellingen van het stadsbestuur. Daarbij blijkt duidelijk dat Gent de impact van en de behoefte aan ict in het leven van de burger correct inschat. De stad trok het budget voor ict sterk op: van 15 miljoen in de vorige legislatuur, tot bijna 29 miljoen euro. Ook het personeelsbestand van Digipolis Gent moet de komende jaren sterk toenemen. Vandaag zijn er 55 ict’ers actief. Tegen 2010 moeten dat er 87 zijn.

Kiezen voor synergie

Tot de speerpunten van de ict-beleidsnota van de Stad Gent behoren onder meer de verdere uitbouw van het e-loket, met toepassingen op basis van de elektronische identiteitskaart en de elektronische handtekening. Daarnaast moderniseert Gent zijn ict-infrastructuur via initiatieven rond service oriented architecture, draadloze netwerktoegang en virtualisatie. De schepen pleit verder voor het gebruik van open standaarden, omdat die de toegankelijkheid van toepassingen voor de burger verhogen. Dat beleidspunt sluit nauw aan bij Pehlivans opdrachten rond administratieve vereenvoudiging en de strijd tegen de digitale kloof. Omdat ict zo snel groeit, is er meer behoefte aan beheer en ondersteuning. Daarvoor sloot de stad de nodige overeenkomsten met Digipolis, met de bijhorende sla’s.

“Waar dat mogelijk is, kiest Digipolis uiteraard voor synergie”, zegt Petrus D’Haese, kabinetsattaché van schepen Pehlivan.”De ict-behoeften van Gent en Antwerpen lopen vaak gelijk. Het lag dan ook voor de hand om in 2003 de krachten te bundelen.” Een voorbeeld van de samenwerking is onder meer het gemeenschappelijke bestek dat Digipolis opmaakte voor de aankoop van een financieel platform voor Gent en Antwerpen.”Dat wil niet automatisch zeggen dat iedereen straks ook effectief voor hetzelfde systeem kiest, maar het geeft wel aan op welke manier we samenwerken”, aldus nog D’Haese.

Intermediaire rol

Ook op provinciaal vlak is er in Oost-Vlaanderen meer dan gewone aandacht voor ict. Naast de dienst ict van het provinciebestuur is er namelijk het provinciebedrijf eGov, dat ict-diensten verleent aan andere besturen en instellingen. Strikt gezien gaat het om twee gescheiden organisaties, maar in de praktijk werken de interne ict-dienst van de provincie en eGov heel nauw samen. In totaal gaat het om ongeveer vijfendertig medewerkers. Aan het hoofd van beide organisaties staat Jan Deckers.”De provincie heeft een intermediaire rol”, zegt hij.”Het provinciedecreet stelt duidelijk dat de provincie de gemeenten mag bijstaan wanneer die daar om vragen. Op het vlak van ict doen we dat via het provinciebedrijf eGov.” Typerend is een project dat loopt bij tien kleine gemeenten die zelf niet de middelen en het personeel hebben om de gemeentelijke diensten van voldoende ict-ondersteuning te voorzien. Via de provincie kunnen die gemeenten één dag per week op een ict’er rekenen. De aanpak blijkt heel succesvol, want nog eens vijftien gemeenten hebben zich intussen voor de dienst aangemeld.”Op termijn willen we verder groeien in die rol van ict-coördinator voor kleine gemeenten”, zegt Jan Deckers.”Die gemeenten kunnen zo ook hun krachten bundelen om samen aankopen te doen, waardoor ze bij de leveranciers betere voorwaarden bekomen.”

Op provinciale schaal

Uniek in Vlaanderen is het project dat eGov uitvoert voor de bibliotheken. Alle 64 Oost-Vlaamse gemeentelijke bibliotheken zijn aangesloten op het provinciale bibliotheeksysteem en vormen zo één grote, centrale catalogus. Daarnaast werkt eGov ook een centrale catalogus uit voor de Oost-Vlaamse musea. Op dit moment werkt een dertigtal musea aan het project mee.”De catalogus bevat ongeveer 50.000 items. We bieden via elektronische weg informatie aan over de museumstukken. De oplossing is niet alleen interessant voor het grote publiek, maar dient ook als werkinstrument voor de conservatoren van de musea zelf.”

Verder groeit bij de gemeenten de behoefte aan een archiefoplossing. Ook daar kan de provincie een faciliterende rol spelen.”De gemeenten hebben allemaal kilometers archieven, maar het zou weinig efficiënt zijn iedere gemeente een eigen ict-georiënteerde oplossing te laten uitwerken. Uit het verleden is al gebleken dat een landelijke, grootschalige aanpak – door de omvang en de kosten – weinig kansen op succes biedt. De provinciale schaal is perfect, zoals eerder bleek uit de projecten bij de bibliotheken en de musea.”

Te bescheiden

Tot slot van ons bezoek aan Oost-Vlaanderen kloppen we nog even aan bij het IBBT, één van de strategische onderzoeksinstituten van de Vlaamse Overheid. Het IBBT richt zich op innovatie in ict-toepassingen voor onder meer e-government, nieuwe media en logistiek. Als onafhankelijke onderzoeksinstelling beschikt het IBBT over een jaarbudget van 25 miljoen euro. De instelling telt vijftig medewerkers en financiert daarnaast nog eens tweehonderd onderzoekers die bij de Universiteit Gent research verrichten.”De voorbije drie jaar hebben we een partnerbestand uitgebouwd van ongeveer 170 organisaties”, zegt Wim De Waele, directeur van het IBBT.”Tachtig procent daarvan is actief rond ict of media.” Het gaat in grote mate om kmo’s, afkomstig uit heel Vlaanderen. Spin-offs van het IBBT en de Universiteit Gent zijn onder meer Mobixx, dat een platform voor mobiele applicaties commercialiseert, en Vodtec, dat een multimediaplatform heeft ontwikkeld.”We zien het als een algemene trend dat grote bedrijven minder bij ons komen aankloppen. Dat heeft doorgaans met consolidatie op internationaal niveau te maken.” De Waele geeft onder meer Philips als voorbeeld, dat verschillende afdelingen afstootte, of de fusie van Alcatel en Lucent.”Kmo’s kunnen echter even innovatief zijn als grote ondernemingen. Alleen zijn er te weinig Vlaamse kmo’s die uitgroeien tot wereldwijde spelers. Het potentieel is wel aanwezig, maar de Vlaamse ondernemer is nog vaak te bescheiden. We merken stilaan verandering in die mentaliteit, al blijft er nog heel wat werk aan de winkel.”

Dries Van Damme