Wat een kenniscentrum voor Zambiaanse normaalscholen moest worden, groeide uit tot een ict-incubator voor jonge ondernemers.

Het werd Bart Cornille maar na verloop van tijd duidelijk dat hij als medeoprichter van de Zambiaanse innovatiehub BongoHive mee aan het schrijven was aan een netwerk van coworkingruimtes en incubatoren voor een nieuwe generatie Afrikaanse internetondernemers. Intussen is Cornille alweer terug in België en werkt hij als projectmanager voor iDROPS, een digitaal agentschap dat innovatie stimuleert in de socio-culturele sector.

Bart trok, na eerder in Tanzania, Kenia en Vietnam te hebben gewerkt, in 2009 naar de Zambiaanse hoofdstad Lusaka om er voor de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB) een kenniscentrum op te starten voor Zambiaanse normaalscholen die nieuwe leraars opleiden.

Samen met zijn Zambiaanse collega Lukonga Lindunda vond Cornille snel de nodige computers en lesmateriaal, maar de it-kennis ontbrak om de computers te formatteren en het lesmateriaal te bewerken. “Lukonga stelde voor om studenten te zoeken die als it’er waren afgestudeerd aan het Evelyn Hone College in Lusaka. Het is een boutade, maar in Zambia kan je it studeren zonder ooit een computer aan te raken. De studenten die we vonden, hadden alles uit boeken geleerd en waren supergemotiveerd toen ze hun theoretische kennis konden toepassen op echte computers.”

KENNISCENTRUM

Intussen was Cornille workshops beginnen te geven waarin hij op zoek ging naar hoe een Afrikaans kenniscentrum er kon uitzien. Samen met de deelnemers kwam hij uit op het oude Afrikaanse adagium dat je een dorp nodig hebt om een kind op te voeden: de opvoeding van een kind is de verantwoordelijkheid van de hele gemeenschap.

Medeoprichter Lukonga Lindunda had intussen op een conferentie in Nairobi iHub ontdekt, een innovatiecentrum waar een kruisbestuiving ontstaat tussen jonge ondernemers, investeerders, geeks, onderzoekers, hackers en designers die internet- en mobiele technologie gebruiken om problemen op te lossen in het onderwijs, cultuur en op andere domeinen. Zo moest een hedendaags kenniscentrum er dus uitzien.

Toen de acht ict’ers in het kenniscentrum van VVOB klaar waren met hun opdracht voor de normaalscholen, bleven ze er rondhangen. “Er werden gratis cursussen gegeven om te leren coderen, tips uitgewisseld en ook de geeks kwamen op de nieuwe ontmoetingsplaats af,” zegt Cornille. Er ontstond een kleine tech-gemeenschap.

Toen een Canadese consultant van de ngo White Space over het kenniscentrum hoorde, kwam hij er spontaan les geven over hoe je je noden kunt identificeren om er daarna een digitale oplossing voor te zoeken.

“Dat heeft alles veranderd”, herinnert Cornille zich. “Er kwam een hackathon, waarin 48 uur werd geprogrammeerd. Eén van de jongens stelde voor om een app te maken voor het ontwerpvoorstel voor de nieuwe Zambiaanse grondwet. Normaal wordt dat ontwerp op papier gedrukt en via ngo’s in jeeps naar alle hoeken van het land gebracht. Heel omslachtig, een werk van jaren. De gratis app kreeg een zoekfunctie en je kon via sms je commentaar sturen naar een centrale site. Papier was niet meer nodig en er waren geen verplaatsingskosten. Goedkoper dus, en bovendien stukken sneller.” De maanden nadien werd de app verfijnd en in twee jaar werd hij meer dan 5000 keer gedownload.

Voor Cornille is het een goed voorbeeld van hoe je Afrikanen zelf hun problemen moet laten oplossen. “Een westerling zou nooit op het idee van die app zijn gekomen. De ontwikkeling van de digitale technologie is de hefboom waar het Afrika aan ontbrak. Die technologie is vaak het enige wat werkt. Er zijn vaak geen of slechte wegen, maar de mobiele telefoon doet het wel.”

De Zambia Draft Constitution App werd overigens opgepikt door Internet.org, een samenwerkingsverband tussen het sociale netwerk Facebook en zes grote telefoonfabrikanten om internettoegang te bieden aan wie daar niet voor kan betalen.

TALLOZE INITIATIEVEN

De start-upcommunity, die BongoHive gedoopt werd, is de opdracht van VVOB intussen boven het hoofd gegroeid. Cornille vond in Zambia een Brits-Zambiaanse filantrope die 17.000 dollar investeerde. Het kapitaal werd aangevuld met een investering van de Britse stichting Indigo Trust. BongoHive is overigens een mannenaangelegenheid; de vrouwen richtten hun eigen hub op: Asikana Network.

Naast BongoHive, dat blijft inzetten op kennisuitwisseling, ontstond een incubator, waar ondernemers start-ups opzetten. Een van de BongoHive-ondernemers bouwde in een mum een app voor educatieve quizzen. Een mooi voorbeeld van gamification, waarmee spelprincipes uit computergames elders worden gebruikt. “Die quizzen worden verbonden aan het curriculum van de scholen en er ontstaan battles tussen scholen en leerlingen, waarin ze hun scores vergelijken.”

De oprichters van BongoHive namen contact op met de Wereldbank, die nu haar Development Labs in de kantoren van de technologiehub organiseert. Ook Unicef bleek geïnteresseerd en sloot een samenwerkingsverband af om bij BongoHive innovatielabs te organiseren. De initiatieven begonnen zich op te stapelen in Lusaka: BongoHive organiseerde events als Hack For Good, Mobile Monday en een eerste Tedx, een ideeënconferentie die wereldwijd wordt georganiseerd.

Een van de meest in het oog springende projecten is een kaart waarop BongoHive via crowdsourcing de verschillende innovatie- en technologiehubs die in Afrika het licht zien met elkaar verbindt. “Die kaart werd overal overgenomen”, zegt Cornille. “Er zijn nu meer dan honderd hubs en er komen er overal bij.” Bart Cornille en zijn medeoprichter reisden in de zomer van 2012 naar Londen, waar BongoHive en andere Afrikaanse hubs werden uitgenodigd door Indigo Trust. “Toen pas heb ik het licht gezien”, zegt Cornille. “Ik begreep dat BongoHive deel uitmaakte van een grotere evolutie: alsmaar meer mensen beseffen dat mobiele technologie in Afrika een game changer is.”

Benny Debruyne

“In Zambia kan je it studeren zonder ooit een computer aan te raken.”