België bouwt geen vliegtuigen op de schaal van Boeing of Airbus, maar kan uitpakken met het fijnere, veel fijnere werk. De X100 van het Gentse Gatewing beoogt een kleine revolutie in de wereld van landopmeting en nog heel wat meer.

Het opstartbedrijf Gatewing uit Gent ontwerpt en bouwt de X100, een klein en onbemand vliegtuigje als basis van een bijzonder kostengunstige oplossing voor het opmeten van grote terreinen. En dat is slechts één van de mogelijke toepassingen.

Compleet systeem

Actief sinds 2008, gaat Gatewing terug op het onderzoek naar Micro Air Vehicles (MAVs) aan de Universiteit van Gent. Dat ging al in 2002 van start en Gatewing’s cto Peter Cosyn werkte hieraan al mee. Hoewel onafhankelijk opgestart, is Gatewing officieel een spin-off van de UGent.

Het onderzoek beoogde het opstellen van modellen voor controletechnieken van kleine, onbemande vliegtuigen (UA, alias Unmanned Aircraft) die geheel autonoom vluchten kunnen uitvoeren. Vandaag resulteert dit in de X100, die een totaalsysteem biedt van vliegtuig, nuttige lading, verwerkingsdiensten en operationele elementen (zoals een lanceerinstallatie) – dat alles in één compact en makkelijk transporteerbaar pakket.

Het vliegtuig zelf heeft een vleugel met een spanwijdte van 1 meter, weegt nog geen 2 kg (dankzij een romp uit EPP-kunstschuim op een koolstofvezelgeraamte) en wordt voortgestuwd door een duwpropellor in de staart, aangedreven door een elektrische motor. De nuttige lading bestaat (momenteel) uit een gekalibreerde digitale camera, die een groot aantal beelden maakt tijdens een vooraf bepaald vluchtplan. Het toestel wordt gelanceerd vanaf een kleine katapultlanceerinstallatie, kan tot 750 m hoog vliegen en kan op een vluchthoogte van 150 meter in 30 minuten tijd een oppervlak van 2 km2 fotograferen.

Uitgekiende toepassing

Hoe leuk vliegtuigjes mogen zijn als speelgoed, beter is het er ook iets praktisch mee te doen. Gatewing werd opgericht door Cosyn, samen met Maarten Van Speybroeck (ex-student bij Cosyn en vandaag Operations Director) en Maarten Vandenbroucke (Managing Director). Deze laatste leerden ze kennen via het Bryo initiatief van Voka. Hun UA zagen ze als het basisplatform voor een accuraat en prijsgunstig systeem voor terreinmodellering, in industrieën als baggerwerken, wegenbouw, mijnbouw en dies meer.

Op basis van feedback door grote bedrijven werden de belangrijke basisbeslissingen genomen, stelt Maarten Vandenbroucke. Concreet betekende dit een vliegtuig (en geen hefschroefvliegtuig) met een digitaal fototoestel dat grote aantallen beelden van het terrein maakt. In het geval van de X100/camera combinatie betekent dit een vorm van fotogrammetrie, met een nauwkeurigheid in het eindresultaat tot 5 cm – heel wat beter dan met handmatig meetwerk op de grond en goedkoper dan met behulp van LIDAR (laser-)beelden uit een bemand vliegtuig. De camera wordt gestuurd door een processor aan boord van het vliegtuig, in combinatie met een gps-systeem voor de precieze localisatie van de beelden en voor het uitvoeren van het vluchtpatroon.

Voor de verwerking van de data heeft Gatewing een samenwerking met het Finse PIEneering, dat eventueel zelfs de verwerking als een service kan bieden, maar ook andere software kan worden aangewend. De output kan zowel orthofoto’s zijn, als terreinmodellen.

Belangrijk is dat het gebruik van het totaalpakket makkelijk aan te leren is, een “zo laag mogelijke drempel!” aldus Maarten Vandenbroucke. Gatewing mikt met het systeem op eindgebruikers, landmeterbedrijven en gespecialiseerde verhuurders.

Hand in de wetgeving

Natuurlijk is een veilig en legaal gebruik van deze toestellen uiterst belangrijk. Hoewel een pril opstartbedrijf speelt Gatewing ook een rol in het bepalen van het wettelijk kader waarin dergelijke toestellen kunnen opereren. En dit tot op Europees niveau. Peter Cosyn is op dit gebied al actief sinds zijn tijd op de universiteit en “het helpt natuurlijk dat we niet te ver van Brussel zitten.” Belangrijk is dat de X100 wordt beschouwd als ‘inherent veilig’ en dus ook inzetbaar met personen op de grond. Het probleem is wel dat de Europese regelgeving steeds nationaal wordt geïmplementeerd, zodat de gebruikers (en Gatewing) zich telkens hier moeten aan aanpassen. Concreet betekent dit vandaag de procedures voor het verkrijgen van de nodige toestemmingen tot vliegen, evenals aspecten als verzekering. “In België is er in ieder geval een goede relatie met het Directoraat-generaal Luchtvaart,” klinkt het. Vandaag wordt de X100 aangeboden voor karteringsdoeleinden, maar andere mogelijkheden zijn inventarisatie van gewassen in de landbouw, inspectie van infrastructuren (zoals pijpleidingen) en dergelijke. Ondertussen werd de X100 eind vorig jaar voorgesteld op het Duitse Intergeo, waar het systeem door het vaktijdschrift ‘Point of Beginning’ werd beschouwd als “het nieuwe product dat wellicht de grootste impact op het beroep van landmeters en karteerders zal hebben.” De Gatewing website biedt meer informatie over dit innovatief systeem in een white paper en een uitgebreide FAQ.

Guy Kindermans