Een kritiek die je vaak over open source software hoort, is dat niemand het ondersteunt, maar dat is niet correct. Er zijn, ook in België, heel wat integratoren actief die een infrastructuur met Linux-servers en andere open source software op poten kunnen zetten. Daarnaast hebben we in België ook een grote expertise in Drupal en OpenERP, beide bekende open source oplossingen uit ons land. Wel een pijnpunt is dat er niet zoveel grote dienstverleners zijn.

Over het aantal bedrijven in België dat open source software gebruikt kent Patrick Slaets, economisch adviseur bij Agoria ICT, geen cijfermateriaal. En ook over de mogelijke besparingen of mogelijke extra banen door gebruik van open source, waarover in Nederland en Frankrijk wel studies bestaan, heeft hij geen weet: “Ik vrees dat er op dit moment in België weinig betrouwbaar cijfermateriaal bestaat om hier iets over te zeggen.”

Om een idee te krijgen hoe groot de markt voor open source dienstverlening is in België gingen we op LinkedIn kijken. Het is natuurlijk slechts een ruwe aanduiding, maar als je in LinkedIn op bedrijven zoekt die de term ‘open source’ in hun profiel vermelden en dit beperkt tot de locatie Belgium en de industrie Information Technology and Services, zie je al wat veel van de gecontacteerde partijen ons ook bevestigen: er zijn in ons land weinig echt grote bedrijven actief in open source. Het aantal werknemers is bovendien misleidend, aangezien weinig bedrijven zich enkel met open source bezighouden. En sommige bedrijven focussen op outsourcing, terwijl andere op projectmatige basis werken.

Van infrastructuur tot applicaties

Een bedrijf dat zich al sinds 2000 op open source focust is Kangaroot uit Berchem. Het vijftienkoppige bedrijf heeft klanten uit alle sectoren, aldus zaakvoerder Peter Dens: “Dat gaat van kleine kmo’s tot multinationals zoals Thomas Cook. We verzorgen ook de infrastructuur van enkele ministeries en federale overheidsdiensten. En voor DNS.be hebben we een volledig geautomatiseerde infrastructuur opgezet met het configuratiebeheersysteem Puppet. We worden nu echter ook meer en meer ingeschakeld op applicatieniveau, met groupware zoals Zimbra en Zarafa, documentbeheer zoals Alfresco, crm zoals SugarCRM, enzovoort.”

Dan is er ook het in 2007 opgerichte Inuits. Met vestigingen in Brasschaat, Charleroi en Kiev werken er in totaal 36 voltijdse equivalenten. Inuits richt zich op twee domeinen, die elk voor ongeveer de helft van de business staan. Enerzijds infrastructuren, waar de roots van het bedrijf liggen, en anderzijds applicaties, waar vooral Drupal een stevige pijler vormt, maar ook OpenERP, evenals MediaMosa voor digital asset management (dam). Klanten komen uit alle marktsegmenten, maar zijn vooral grote en middelgrote bedrijven. Eigenaar Kris Kerremans noemt een aantal klanten: “Voor infrastructuren zijn we actief bij Unified Post, satellietcommunicatiespecialist Newtec en de Universiteit Gent, voor Drupal bij Capgemini, Emakina, de gemeentes Brasschaat en Schoten, en voor OpenERP bij de universiteit van Jimma (Ethiopië).”

Inuits heeft, onder andere dankzij de blog van werknemer Kris Buytaert, een sterke reputatie op vlak van devops en is actief aanwezig in de opensource-community en op sociale netwerken. Samen met Patrick Debois en Puppet Labs heeft het bedrijf vorig jaar ook de eerste PuppetCamp Europe georganiseerd, het zat mee in de organisatie van de eerste Devopsdays-conferentie in 2009 en liet al Joshua Timberman van Opscode naar België komen voor een Chef-workshop en Teyo Tyree van Reductive Labs (nu Puppet Labs) voor een Puppet-training.

Verder zijn er uiteraard ook Belgische takken van internationale bedrijven in open source actief. Zo is er Smile, dat al twintig jaar bestaat en zich sinds tien jaar exclusief op open source oplossingen richt. Het van oorsprong Franse bedrijf heeft 600 werknemers, waarvan 35 in de Benelux. Sinds kort heeft Smile ook een kantoor in Brussel geopend. Olivier Guillaumond, managing director van Smile Benelux, legt deze beslissing uit: “We zien een groot marktpotentieel voor open source in België, zowel in kmo’s, grote ondernemingen als overheidsinstellingen. Drupal en OpenERP zijn hier als Belgische producten heel populair, maar we zien ook een grote vraag naar e-commerce en documentbeheer.” Smile is actief in heel België, met klanten zowel in Wallonië, Vlaanderen als Brussel, onder andere ETNIC (Entreprise des Technologies Nouvelles de l’Information et de la Communication), Arseus Dental, Kipling en Eastpak.

Kleinere spelers

Eén van de kleinere bedrijven, dat echter al sinds 1996 meedraait in de Belgische opensource-markt, is BA uit Wijgmaal, dat zes werknemers telt. “We doen veel maatwerk, zoals routers en firewalls op maat van de klant maken,” zegt ceo Jan Guldentops. “We noemen dat al lachend wel eens MacGyver-projecten: onze core business is het bouwen van oplossingen voor taken waarvoor geen kant-en-klare producten op de markt bestaan. Open source software is daar ideaal voor.” Tot de klanten van BA behoren onder andere heel wat gemeentes, politiezones en ocmw’s, maar ook enkele grote financiële instellingen.

Een nieuwe speler is Open-Future uit Kortenberg, dat in september 2009 begonnen is door het samenkomen van enkele opensource-specialisten met Nico Vercammen en Danny Herreman. Momenteel heeft Open-Future zeven consultants, onder de dagelijkse leiding van Ann Vanderheyden. Het bedrijf is een integrator met een focus op opensource-gebaseerde infrastructuur en heeft onder andere partnerships met Red Hat, Zabbix, Puppet, Zarafa, Bacula en Zamanda. “Als relatief kleine firma hebben we toch ook al een Puppet Master Training in België kunnen aanbieden,” voegt Vanderheyden toe. Het bedrijf zoekt nog snel te groeien door een aantal extra consultants aan te werven.

Niet puur open source

Voor ondersteuning van en dienstverlening rond open source software hoef je echter niet naar een bedrijf te stappen dat zich enkel met open source bezighoudt. BTR Services uit Boom, een bedrijf van 120 personen dat it-diensten biedt voor de financiële sector en als klanten onder andere een paar grote banken in België en Centraal Europe heeft, is eind vorig jaar bijvoorbeeld binnen zijn twintigkoppige divisie Infrastructure Services gestart met een open source competence center. Het bedrijf is advanced business partner van Red Hat en ook de eerste Red Hat partner in België met een master services agreement (msa) voor het aanbieden van Red Hat diensten. BTR Services migreert onder andere traditionele Unix-omgevingen zoals Solaris naar Red Hat Enterprise Linux (RHEL), maar Herwig Evenepoel, division manager van Infrastructure Services, ziet bij de grotere banken ook een groeiende belangstelling voor het bijbehorende virtualisatieproduct Red Hat Enterprise Virtualization (RHEV) en dit dan als alternatief naast VMware.

Zelfs bij de bedrijven die zich op open source focussen zitten er heel wat pragmatici die een uitstapje naar propriëtaire software niet erg vinden. Guldentops: “Ik ben een open source fundamentalist na mijn uren, maar je moet pragmatisch zijn: voor veel klanten is virtualisatie bijvoorbeeld nog altijd synoniem met VMware, en ze gaan dat niet vervangen door KVM. Vaak hebben klanten ook hybride omgevingen met Windows-machines waar ze zelf nog veel aan willen beheren, en dan is alles naar Linux migreren ook niet realistisch.”

Gefragmenteerde markt

Guldentops verzucht dat er weinig grote it-spelers in België zijn met een degelijke Linux-kennis: “Voor een aantal grote spelers leveren wij als onderaannemer met hun hoedje op Linux-ondersteuning omdat zij die kennis niet meer in huis hebben. En zelfs IBM, dat heel actief is in open source, werkt veel met freelancers. Ik heb de indruk dat geen van de grote spelers echt in open source investeert.” Om deze bewering kracht bij te zetten, verwijst Guldentops naar het open source groupwarepakket Zarafa: in Nederland (weliswaar het thuisland van het pakket) zijn de grootste Zarafa-resellers Smile (via de overname van Stone-IT uit Utrecht) en de internationale it-dienstverlener Capgemini, terwijl het zeskoppige BA dat in België is.

Opvallend is dat er in Nederland juist een consolidatie aan de gang is, met onder andere de overname van SugarCRM-specialist Outdare door Ictivity en Stone-IT door Smile. “In Nederland zie je consolidatie, in België forks,” vat Kris Buytaert de situatie samen, waarmee hij onder andere verwijst naar zijn eigen geschiedenis: Buytaert was cto van opensource-bedrijf X-Tend, onderdeel van de Cronos-groep, dat zijn opensource-expertise echter zag vertrekken en Inuits oprichten. Cronos maakte van X-Tend init9, maar de consultants hiervan vonden twee jaar later hun thuis bij Open-Future.

De fragmentatie van de markt in België is enkele dienstverleners een doorn in het oog. Volgens Nico Vercammen is het ook een probleem dat er zo veel consultants op zelfstandige basis werken: “Omdat de kennis verspreid is over een heel netwerk van eenmansbedrijfjes in plaats van geconsolideerd in grotere bedrijven heeft open source in België geen ruggengraat.” Peter Dens, ceo van Kangaroot, beaamt dit: ‘We hebben al klanten gehad die hun twijfels hadden over open source en zich afvroegen bij welke dienstenleveranciers ze nog terecht konden buiten ons. Dan moet je toegeven dat het er inderdaad niet zo veel zijn…”

Koen Vervloesem

Er zijn in ons land weinig echt grote bedrijven actief in open source.

Zelfs bij de bedrijven die zich op open source focussen, zitten er heel wat pragmatici die een uitstapje naar propriëtaire software niet erg vinden.