Sinds een tiental jaar (en in de sociale zekerheid al 20 jaar) maakt de overheid steeds meer gebruik van databanken met de gegevens over burgers, Rijksregister (RRN), Sociale Zekerheid (KSZ) en Ondernemingen (KBO). Dat bespaart de burgers en bedrijven enorm veel tijd en moeite omdat ze niet telkens dezelfde gegevens op formulieren moeten invullen. Maar tegelijk maakt het bijna alle administratieve processen op alle bestuursniveaus afhankelijk van die “authentieke bronnen”.

Het Vlaamse Magda-platform – wat staat voor Maximale Gegevensdeling tussen Administraties – is gebouwd om de gegevens uit die databanken te verdelen naar Vlaamse administraties en naar de gemeenten. Daardoor hebben we een redelijk goed beeld op de beschikbaarheid van die bronnen. En al te vaak moeten we al onze klanten laten weten dat we een paar uur lang geen gegevens kunnen doorgeven omdat Rijksregister of KSZ een panne hebben of wegens een geplande onderbreking van hun diensten. Sinds 1 januari 2013 tot 17 oktober stapelden we zo al 1712 onderbrekingen op, vaak niet langer dan een kwartier maar ook 23 incidenten van meer dan 2 uur. Drie pannes duurden zelfs meer dan 12 uur. Over heel het jaar 2012 waren die onderbrekingen van langer dan een kwartier in totaal al goed voor meer dan 606 uur of 25 dagen. Dat is bijna 7 % van dat jaar dat er via KSZ geen Rijksregistergegevens konden geconsulteerd worden. Wat best kan zijn dat dit voor een flink stuk te wijten is aan onbeschikbaarheid van het RRN. Wat niet binnenkomt, kan men ook moeilijk doorgeven.

En waar in de oude tijd zo’n onbeschikbaarheid van enkele uren geen onoverkomelijk probleem was (voor zover er al een administratie al gedigitaliseerd was) betekent dit nu dat gedurende die tijd er geen identiteitskaarten kunnen afgehaald worden, geen Buzzy-pas bij De Lijn besteld, je terug moet inloggen voor het aanvragen van een studietoelage en merkwaardig genoeg je zelfs bij de Politie geen aangifte kan doen van diefstal of ongeval.

V-ICT-OR, de organisatie van ict-verantwoordelijken in de gemeenten klaagde recent nog aan dat ze vaak niet weten of er die dag identiteitskaarten kunnen uitgereikt worden. Ze krijgen de afgelopen maanden heel wat klachten omwille van het falende BELPIC-systeem, waar de gemeenten niet eens een verantwoordelijkheid in hebben. De mensen aan de balie krijgt zoals steeds de klappen van een tekortschietende backend.

Het is evident dat de overheid flink moet investeren in de inhoudelijke kwaliteit en de 24/7 beschikbaarheid van die authentieke bronnen en van de webservices waarmee andere administraties die kunnen consulteren. Ict is in deze tijden overal het gemakkelijkste domein om op te besparen, maar men moet het risico niet onderschatten dat men hiermee zal lopen. En het is nu eenmaal eigen aan complexe ict-systemen dat ze niet altijd werken. Dat heeft u al vaak genoeg gemerkt met uw eigen laptop, en recent lag Facebook ook een paar uur plat. Het risico kan echter aanzienlijk verlaagd worden door al onze overheidsdiensten niet te laten afhangen van een paar ‘single points of failure’ (spof).

Een en ander wordt niet vergemakkelijkt doordat de Privacycommissie vaak een vrij restrictieve houding aanneemt ten opzichte van het opzetten van een technische kopie van het Rijksregister. Het principe is dat men enkel en uitsluitend bij de authentieke bron zelf gegevens mag ophalen. Nochtans lijkt het me zeer haalbaar om qua beveiliging, integriteit van de data en bescherming tegen ongeoorloofde consultaties voor zo’n kopie een minstens even sterk beleid op te zetten als voor de rechtstreekse toegang naar de oorspronkelijke bron.

Zo’n strikt gereglementeerde technische kopie zou niet alleen toelaten een aantal bevragingen (bulk, speciale parameters) efficiënter te doen, maar kan vooral de spof waar het systeem nu van afhangt ontmijnen. In Vlaanderen hebben we wél een kopie van de KruispuntBank Ondernemingen. Doordat we die kopie hebben, kunnen we de KBO verrijken met ondernemingsgegevens uit onder meer de Nationale Bank, RSZ en andere databanken. Data die we trouwens niet allemaal met webservices kunnen ophalen en integreren met andere ondernemingsgegevens. We synchroniseren elke nacht de KBO met de VKBO. Lukt dat niet meteen, dan hebben we nog een paar uur om dat recht te trekken. Een kopie moet absoluut dezelfde informatie aanleveren als het origineel, maar de noodzaak om dat onmiddellijk dan wel dagelijks te doen, hangt uiteraard af van het soort gegevens. En in het geval ons systeem voor langere tijd zou uitvallen kan iedereen zo nodig toch vrij eenvoudig rechtstreeks een aantal gegevens bij de KBO consulteren.

Binnenkort wordt het overleg tussen de verschillende dienstenintegratoren in België structureel opgestart in uitvoering van het nieuwe samenwerkingsakkoord inzake e-government. Een debat over de 24/7 beschikbaarheid van de authentieke bronnen op elk bestuursniveau is daar zeker op z’n plaats.

GEERT MAREELS