Wordt ‘sjoemelsoftware’ het woord van het jaar ? Of wordt het ‘dieselgate’ ? Feit is dat we eerst een dieselgate nodig hadden, vooraleer het woord sjoemelsoftware het levenslicht zag. Collectief was en is nog steeds de verbazing dat een autofabrikant jarenlang de hele wereld opzettelijk bedroog door testresultaten ‘bij te sturen’. Terechte verontwaardiging. Maar wanneer we het vanuit it-kant bekijken, mogen we niet verrast zijn. Stukjes code die testresultaten om de tuin leiden ? Zo’n sjoemelsoftware is toch zo oud als de benchmarks zelf ? Begin jaren ’90 kwamen fabrikanten van grafische kaarten zoals S3 in opspraak. In hun ‘stuurbestanden’ kwamen bepaalde ‘text strings’ terug die ook terug te vinden waren in het meest gebruikte benchmark-programma voor grafische kaarten. Wat op z’n zachtst uitgedrukt wel heel sterk deed vermoeden dat fabrikanten zo detecteerden of hun hardware op de testbank lag. Wat later moest ATI schuld bekennen in het manipuleren van de Quake III benchmarktest, en in 2003 kwam concurrent nVidia in opspraak. In de benchmark 3DMark2003 speelde de GeForce FX alle concurrerende grafische kaarten van de tabellen. Tot testers ontdekten dat er nauwelijks prestatiewinsten waren in andere benchmarks. nVidia maakte er zich toen van af met de dooddoener dat het een bug was en geen gesjoemel.

Ook Apple kreeg in diezelfde periode beschuldigingen. Apple wou aantonen dat de Power Mac G5 met z’n 2 GHz processor de vergelijking kon doorstaan met een Dell Precision 650 die een 3,06 GHz Intel Xeon aan boord had. Apple bestelde een studie bij het onafhankelijke testbureau VeriTest, maar wat bleek? Dat VeriTest van Apple een stukje software kreeg waarmee het de G5-processor op al z’n kwaliteiten kon beoordelen. De onafhankelijke tester die voor z’n test beroep doet op een gesloten stukje software aangereikt door de fabrikant? Dat doet pas echt de wenkbrauwen fronsen. De autosector hinkt op it- en softwarevlak altijd enkele jaren achterop op de it-industrie zelf. Een optimist die denkt dat het plan voor de sjoemelsoftware van Volkswagen nog dateert uit die tijd. Maar de recente geschiedenis onthult de realiteit. De opkomst van smartphones en mobiele devices bijvoorbeeld. Samsung werd vorig jaar nog betrapt. Het bedrijf had in zijn Note 3 en Galaxy S4 toestellen een ‘whitelist’ van benchmarks als SunSpider of Browsermark geprogrammeerd. Wanneer de toestellen die software detecteerden, werkte de processor automatisch aan de volle 100 procent. De impact op de batterij is in zo’n geval dramatisch, de prestatiescore onnatuurlijk hoog.

HTC werd ook betrapt en doet zelfs geen poging om te ontkennen dat het de prestaties van de One M8 opkrikt. Sterker, HTC heeft het over een automatische ‘high performance mode’. Het is geen bedrog, het is een feature.

Samsung werd pas weer beschuldigd. Sommige van hun tv’s gebruiken in labotesten opvallend minder energie. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

‘Software is eating the world’, schreef internetpionier Marc Andreessen in 2011. Hij heeft gelijk gekregen. Software schuift op naar zowat alle mogelijke industrieën en dat brengt risico’s met zich mee. Met software kan je veel aansturen, maar ook bijsturen.

Sjoemelsoftware mag dan misschien wel het woord van het jaar worden : de it-sector had er decennia geleden al een patent op kunnen nemen. En nee, daar kunnen we onmogelijk fier op zijn. Misschien kunnen we ‘benchmarkbedrog’ alsnog claimen ?

KRISTOF VAN DER STADT

Software dringt binnen in alle sectoren. Dat brengt risico’s met zich mee.