Big data is hot. Ook bij de Belgische cio staat het onderwerp hoog op de strategische agenda. Alleen jammer van die misleidende naam. Big of small? Daar draait het namelijk niet om. We hadden ook niet verwacht dat u dit in Data News zou lezen, maar toch: size doesn’t matter. De kracht van de data staat centraal.

Voor 37 % van de Belgische ceo’s en 51 % van de cio’s vormen data en informatie een prioriteit binnen het bedrijf. Voor 23 % onder hen is het gebruik van big data van strategisch belang. Aangehaalde redenen zijn onder meer dat big data de onderneming helpen bij de realisatie van meer efficiëntie (33 %), een hogere klantentevredenheid (29 %) en meer omzet (26 %). De helft van de Belgische ceo’s en cio’s gaat ervan uit dat het belang van big data de komende jaren alleen maar zal toenemen. Tot zover in grote lijnen de resultaten van het onderzoek dat Data News naar het belang en het gebruik van big data voerde, in samenwerking met SAP en Accenture. In totaal beantwoordden 757 personen de online vragenlijst, voornamelijk ceo’s, cio’s en ict-managers, afkomstig uit uiteenlopende sector en actief bij bedrijven van uiteenlopende omvang. Om de bevindingen uit het onderzoek aan de praktijk te toetsen, legden we de resultaten voor aan een panel van cio’s.

TOEGEVOEGDE WAARDE

De term ‘big data’ vormt het eerste aanknopingspunt van het debat. Want wat bedrijven onder één en dezelfde noemer als big data omschrijven, blijkt in de praktijk vaak ver uit elkaar te lopen. Het woord ‘big’ laat bij heel wat mensen vermoeden dat het per definitie om grote hoeveelheden data gaat, en dat de uitdagingen zich situeren op het vlak van de opslag en de analyse van die grote volumes. Dat hoeft nochtans niet zo te zijn. Wat we vandaag onder big data verstaan, kunnen we veeleer als een visie omschrijven: een mindset die toelaat om op een slimme manier uit beschikbare data nieuwe inzichten te halen. “Daarom is big data voor ons geen technologisch vraagstuk”, zegt André Vanden Camp, coo bij AXA Belgium. “Het gaat ons vooral om klantgerichte vraagstukken: wie is de klant van morgen en welke diensten zal hij van ons verwachten? Big data is voor ons in de eerste plaats een kwestie van marketing en verkoop, met ondersteuning van ict.”

Op een vergelijkbare manier zorgt big data bij heel wat ondernemingen voor een grote verschuiving. “Wij waren traditioneel een hardwareproducent”, zegt Stefaan Kindekens, cio bij Barco. “Vroeger was er nauwelijks aandacht voor data. Vandaag wel. Onze projectoren produceren data.” Barco onderzoekt hoe het daar extra diensten en ondersteuning rond kan bouwen. “We hebben vandaag dure sla’s op onze cinemaprojectoren. Een bioscoopuitbater wil kunnen rekenen op de beschikbaarheid van de toestellen. Een betrouwbare manier om de uitval van een projector te voorspellen – afgeleid uit de data die de projector produceert – zou onze service kunnen veranderen.” Het is een voorbeeld van big data als basis voor differentiatie. Ook bij big data staat of valt namelijk alles met de geleverde toegevoegde waarde. Op zich heeft de loutere captatie en opslag van data doorgaans niet zo veel zin. André Vanden Camp: “Op het einde van de rit wil je dat die data ergens iets bijdragen.” De toegevoegde waarde komt uit de analyse en het inzicht in de achtergrond van de data. “We beschikken over veel data”, zegt Christiaan Debacker, cio bij TomTom. “We gebruiken die om onze producten en diensten te verbeteren. Bij big data is voor ons vooral het real time aspect belangrijk. We combineren verschillende stromen van real time data – afkomstig uit de gps’en van klanten – met historische data, verwerken die in real time en koppelen die onmiddellijk terug.”

DATA ZITTEN OVERAL

De voorbeelden geven aan hoe bedrijven op een andere manier naar hun data kijken. Maar zelfs dat alleen – los van de vraagstukken rond captatie, opslag of analyse – vraagt vaak al een heel andere benadering. “In die optiek is big data in de eerste plaats een cultureel probleem”, zegt Herman De Prins, cio bij UCB. “Bedrijven beschouwen hun data steeds meer als een asset. Dat zorgt ervoor dat de traditionele data owners – zoals ict – vrezen dat ze de controle over die data verliezen.” In die optiek heeft big data nood aan evangelisatie en een nieuwe benadering van data governance. “Data bevinden zich vandaag overal in het bedrijf”, zegt Frank Soudan, sales director innovations bij SAP. “De verantwoordelijkheid over die data overstijgt de teams. Dat vraagt om een nieuw soort data governance, bijvoorbeeld in een centrale hub en onder de verantwoordelijkheid van een data scientist.” Belangrijk is daarbij vooral dat er duidelijkheid bestaat over de verschillende rollen die met de data omgaan. “Ook op het niveau van de data-architectuur moet die duidelijkheid er zijn”, vindt André Vanden Camp. “In de samenwerking tussen de verzekeraar en de makelaar, bijvoorbeeld, moet duidelijk zijn wie de eigenaar van de klantendata is.”

Op het vlak van de evangelisatie rond big data lijkt het te verwachten dat het initiatief van bij de ict-afdeling zou komen. De studie die Data News met SAP en Accenture uitvoerde, toont echter aan dat ook de ceo, marketing, sales en finance mee de kar trekken. Stefaan Kindekens: “Dat is logisch. Het is niet aan ict om aan de business op te dringen wat ze met big data moet doen.” Christiaan Debacker: “Klopt. De business weet doorgaans heel goed wat er moet gebeuren. Het is dan aan ict om daarvoor de juiste instrumenten aan te reiken.” Stefaan Kindekens: “Dat bewustzijn groeit, ook bij ons. Alle systemen zorgen voor data waar je iets mee kunt doen.” Het budget voor projecten rond big data komt dan weer voornamelijk van bij de ceo (49 %) en de cio (30 %). Slechts in 15 % van de gevallen zijn het sales en marketing die voor de kosten van een oefening opdraaien. Kijken we naar de inhoud van die projecten, dan gaat het in de eerste plaats om de opslag en verwerking van grote datavolumes (73 %). Daarna volgen projecten die op de ondersteuning van bedrijfsbeslissingen zijn gericht (69 %) en big data als onderdeel van business intelligence (67 %).

WIE KENT HADOOP?

Het zijn vaststellingen die het gesprek opnieuw bij de term ‘big data’ brengen. “Persoonlijk vind ik het geen goede naam”, zegt Frank Soudan. “Het gaat niet om groot of klein, maar om de kracht van de data.” Meer nog, de aanduiding ‘big’ doet wellicht heel wat Belgische bedrijven ten onrechte besluiten dat het onderwerp wellicht voorbehouden blijft aan ‘big companies’. Andersom zien bedrijven die wel rond big data actief zijn, zich daarbij niet gehinderd door een gebrek aan technologische achtergrond. De enquête wijst data en informatie aan als een prioriteit. Maar tegelijk geeft bijna de helft van de bevraagde bedrijven aan Hadoop niet te kennen, nochtans de bekendste naam voor de gedistribueerde verwerking van grote datavolumes. Het laat vermoeden dat we big data – opnieuw – meer als een mindset moeten beschouwen, waarbij bedrijven doelgericht resultaat nastreven aan de hand van concrete cases.

“Dat succes zou wellicht sneller komen wanneer er meer samenwerking zou bestaan”, zegt Maikel Peeters, manager process & information services bij Accenture. “Big data is toch ook vooral een kwestie van samenwerking over verschillende domeinen heen.” Bedrijven zouden inderdaad meer kunnen halen uit big data indien ze er anders naartoe zouden kijken. Christiaan Debacker: “Je moet meer denken in termen van opportuniteiten, niet in termen van problemen. Belangrijk is ook dat ict daarbij erkent dat big data voor iedereen van belang kan zijn: ook voor human resources, productie, enzovoort.” Uit het onderzoek blijkt dat de vraag naar meer omzet, een hogere klantentevredenheid en lagere kosten doorgaans aan de basis van projecten rond big data liggen. Het zijn de klassieke drijfveren, al zorgt big data voor een andere magnitude. In principe kan ieder bedrijf vandaag met big data aan de slag. Stefaan Kindekens: “Al kan ik me voorstellen dat er bij sommige ceo’s een zekere drempel blijft bestaan. Door een concrete business case voor te stellen, heb je echter al snel een heel ander verhaal.” Het heeft dus ook met cultuur te maken. André Vanden Camp: “Het gaat om een combinatie van factoren: de mindset in verband met big data en de mate waarin de bedrijfscultuur die omarmt.”

UIT DE COMFORTZONE

Toch lijkt big data vandaag nog vooral het voorrecht van de grotere ondernemingen. Hoe kunnen kleine bedrijven – de typisch Belgische kmo’s, zeg maar – ook van de opportuniteit van big data genieten? “Dat is echt mijn pet topic”, zegt Herman De Prins. “De verantwoordelijken die aan ict-kant het initiatief moeten nemen, zijn vaak te conservatief ingesteld, ook bij kleine bedrijven. Al blijft er natuurlijk wel één basisvoorwaarde: je moet er budget voor vrij kunnen maken.” Tegelijk stellen we vast dat de omvang van de traditionele ict afneemt. Dat heeft onder meer te maken met fenomenen als saas en business process outsourcing. Herman De Prins: “Ofwel stap je daar in mee en beperk je de rol van ict tot die van cost cutter, ofwel ga je op een andere manier naar ict kijken.” En dan biedt big data de mogelijkheid om de business alsnog toegevoegde waarde te bezorgen.

Of big data daarmee meteen haalbare kaart is voor de kmo, blijft nog maar de vraag. Christiaan Debacker: “Ik kan me voorstellen dat een kmo recht op doel afgaat en daarbij sterk aan haar strategie vasthoudt. Big data vraagt net om een aantal vertrouwde zaken los te laten. Met big data kun je je business voortdurend opnieuw uitvinden, terwijl ik veel kmo’s zie die geen risico willen nemen en zweren bij een bepaalde succesformule.” Nochtans is het succes van zo’n formule doorgaans eindig en zou big data de opstap naar een ander succes kunnen bieden. Maar dan moet de kmo uit haar comfortzone durven te treden. Herman De Prins: “Wellicht is het een stuk eenvoudiger om de opportuniteit van big data aan een start-up over te brengen.” Of kunnen de grote ondernemingen het goede voorbeeld geven en de kmo wijzen op de kansen die big data biedt? “Natuurlijk”, lacht Herman De Prins. “Daarom nemen we deel aan dit debat!”

ACHTER DE HAND

Biedt de cloud een opening richting big data? Volgens de respondenten van de enquête alvast wel. André Vanden Camp: “Dat moeten we wellicht plaatsen in de context van de evolutie van het beheer van de infrastructuur.” Tegelijk stelt het onderzoek dat bedrijven hun expertise rond big data liefst in eigen huis houden. Herman De Prins: “Dat is niet altijd mogelijk. Een ziekenhuis kan op zijn eentje de problematiek van een specifiek type patiënten niet oplossen. Het moet dus wel samenwerken met andere partijen en data samenbrengen. Big data van dat type is onmogelijk binnen de muren van één organisatie. De cloud is dan een logische stap.” Tegelijk kunnen we ons de vraag stellen of het überhaupt wel lukt om intern de nodige expertise op te bouwen, zelfs wanneer een organisatie dat wil. Big data vraagt om heel specifieke profielen, terwijl iedereen weet dat de data scientists in de rekruteringsmarkt niet bepaald voor het rapen liggen.

Naarmate een technologie aan maturiteit wint, hebben bedrijven de neiging meer met externe dienstverleners te werken. Christiaan Debacker: “De zaken waar je je creativiteit op bouwt, hou je beter intern. Om de controle te behouden is het bovendien niet verkeerd om altijd een stuk expertise intern te houden. Dat laat je toe de externe partners wat uit te dagen, zowel inhoudelijk als op het vlak van de kosten.” Het kan met andere woorden geen kwaad om intern iets achter de hand te houden. “Het laat je bovendien toe de interne focus op innovatie te plaatsen en commodities naar externe leveranciers door te schuiven”, zegt Maikel Peeters. “Dat komt ook de motivatie van het eigen team ten goede.”

DEMYSTIFICATIE

Komen we in het vaarwater van de cloud en externe partners terecht, dan rijzen uiteraard een aantal bijkomende vragen rond privacy en de bescherming van data. Uit de enquête blijkt dat het legal department nauwelijks betrokken is bij wat er vandaag rond big data gebeurt. Herman De Prins en André Vanden Camp spreken dat met klem tegen. “Bij ons is legal altijd bij de projecten betrokken.” Al is daar soms ook een keerzijde aan. Christiaan Debacker: “Ik vrees dat legal – en ik spreek hier in het algemeen – soms ook een rem kan zetten op de creativiteit, al ligt het uiteraard voor de hand dat bij een traject rond big data alles volgens de regels moet verlopen.” Als de enquête alvast één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is dat bovenal het feit dat het rond big data nog vaak aan voldoende kennis ontbreekt. “Demystificatie”, besluit Frank Soudan, “dat is wat we nu rond big data vooral nodig hebben – en een andere naam.”

Dries Van Damme

Voor 37 % van de Belgische ceo’s en 51 % van de cio’s vormen data en informatie een prioriteit binnen het bedrijf. De helft van de Belgische ceo’s en cio’s gaat ervan uit dat het belang van big data de komende jaren alleen maar zal toenemen.

“Bedrijven beschouwen hun data steeds meer als een asset. Dat zorgt ervoor dat de traditionele data owners – zoals ict – vrezen dat ze de controle over die data verliezen.”

“Het is niet aan ict om aan de business op te dringen wat ze met big data moet doen.”