We testen vier werkstationback-upprogramma’s voor kmo: Windows 7 Backup & Restore, Acronis Backup & Recovery Workstation Edition, Symantec Backup Exec System Recovery Desktop Edition en Altaro Oops!Backup.

Het maken van back-ups is een noodzakelijk kwaad. Het lijkt misschien werk en moeite voor niks, zeker als er lange tijd niets misgaat. Het belang van goede back-ups blijkt pas na een calamiteit. Dan is een back-up bijna letterlijk goud waard. Hardware kunt u vervangen en ook verzekeren, maar data niet.

Testmethode

We onderzoeken de functionaliteit en de prestatie van elk pakket. Daartoe installeren we de back-upsoftware op een werkstation met Windows 7 Enterprise en back-uppen we naar een supersnelle nas. Op het Windows 7 werkstation voorzien we een testboom met back-uptestdata en -directory’s, in totaal 1,3 GiB groot. De schijf van dat Windows 7 systeem is 20 GB groot. We maken een systeemkopie bedoeld voor noodherstel en back-uppen de testboom. Van beide meten we de snelheid. Dan herstellen we de testboom in zijn geheel en ook één testbestand. Ook hiervan bepalen we de snelheid.

WINDOWS 7 BACKUP & RESTORE

In Windows 7 zit een back-up en systeemherstel geïntegreerd. U kunt volledig geautomatiseerde back-ups instellen of aangeven wat u wanneer geback-upt wil hebben. Hierbij kruist het systeem standaard het maken van een systeemkopie aan, waarmee u een systeem snel kunt herstellen als uw computer het niet meer doet. Er is geen wizard of aanwijzing die u verplicht een systeemherstelschijf aan te maken, maar dat moet u dus beslist doen. Helaas staat de procedure voor het aanmaken van een systeemherstelschijf op de aanwezigheid van een cd- of dvd-brander. Wij zouden hier graag gezien hebben dat er een optie zou zijn om de systeemherstelschijf als een iso-bestand aan te maken. Zo’n iso-bestand kan namelijk op een andere pc met brander op schijf gezet worden.

Back-ups en systeemkopieën

De functionaliteit van het back-upprogramma van Windows 7 blijkt vrij volledig. Naast de gewone back-ups van bestanden en het herstel daarvan, biedt Windows 7 Backup u ook de mogelijkheid om een systeemkopie aan te maken. Dat is een image van de volledige harde schijf. Er kunnen meerdere versies van systeemkopieën bijgehouden worden, maar alleen op externe cd’s of dvd’s of externe harde schijven die in ntfs geformatteerd zijn.

Het is mogelijk om een systeemkopie naar een netwerkvolume te schrijven, maar dan kunt u er maar één versie van bijhouden: de laatste. Door manueel de huidige schijfkopie te verplaatsen voordat u een nieuwe schijfkopie maakt, kunt u toch meerdere versies bijhouden, maar dat moet dus volledig manueel. De reden hiervoor zal vermoedelijk zijn dat Microsoft gebruik maakt van de ntfs-functionaliteit om meerdere revisies van bestanden bij te houden om meerdere systeemkopieën op te slaan. Via een netwerkdeling bestaat deze meerdere-versies-functionaliteit niet. Niettemin had daarvoor wel iets extra voorzien kunnen worden in de software, vinden wij.

Praktijk

Ofschoon u bestanden en hele schijven kunt back-uppen en herstellen, systeemherstel uitvoeren en alles automatiseren, heeft Microsoft helaas wat steken laten vallen bij de gebruiksvriendelijkheid van het standaard back-up- en herstelprogramma van Windows. Zo maakt de software een strikt doch nodeloos onderscheid tussen lokale stations en netwerkshares. Ook al hebt u van die laatste een driveletter, dan kunt u die niet gebruiken. Nee, u moet het hele unc-pad met de juiste autorisatie zelf invullen. De herstelfunctionaliteit is in hetzelfde bedje ziek. Als u maar één bestand uit een back-up op een netwerkdrive moet hebben, duurt het even eer u die te pakken heeft. Dat is tijdverlies, ook al duurt de eigenlijke restore van dat ene bestand minder dan een seconde.

Onze testboom werd geback-upt én teruggezet in minder dan twee en een halve minuut voor elk. De systeemkopie naar een netwerkvolume kregen we echter niet voor elkaar. Elke keer dat we het probeerden, kregen we een foutmelding van Windows 7 dat de netwerkverbinding verbroken was nadat de software nauwelijks een gigabyte had gekopieerd. Dat klopt uiteraard niet, want vermits Windows 7 in een virtuele machine draaide op de machine die ook het netwerkvolume deelde, kwam er geen fysieke netwerkverbinding aan te pas in de test. Het gaat om een oude bug in de netwerkfunctionaliteit van Windows 7 die we al vaker zijn tegengekomen. Overigens, XP en Vista hebben last van hetzelfde euvel.

Productoordeel

Windows 7 Backup en Restore zit standaard bij Windows, dus kost het u niets extra. Bestanden back-uppen en de harde schijf ‘imagen’ kan helaas niet gecombineerd worden. Omdat u netwerkshares niet met reeds aangesloten driveletters kunt aanspreken, verliest u bovendien wat tijd in de bediening van het geheel. Grote hoeveelheden back-uppen over het netwerk levert bovendien problemen op. De standaard back-up van Windows is beter dan niets, maar moet eigenlijk veel beter. Microsoft zou zich kunnen spiegelen aan Apple, dat wel een volwaardig en goedwerkend standaard back-upsysteem voor Mac-werkstations voorziet in de vorm van het onvolprezen Time Machine.

ACRONIS BACKUP & RECOVERY WORKSTATION EDITION

De Amerikaanse firma Acronis heeft de omgekeerde weg gevolgd van andere producenten van back-upsoftware. Waar alle anderen begonnen met back-upsoftware en naderhand de mogelijkheid tot het maken van een beeldkopie toevoegden, deed Acronis het omgekeerd. Acronis startte met beeldkopiesoftware en pas een paar jaar geleden werd daar een gewone bestandenback-up aan toegevoegd. De bedoeling is een gebruiker in staat te stellen zijn systeem zo snel mogelijk te herstellen, wat ook de omstandigheden zijn. Een bestand weg? Een directory weg? Of uw hele harde schijf weg? Acronis lost ze alledrie met een minimum aan interactie op.

Functionaliteit

Acronis probeert de totale back-up- en herstelfunctionaliteit zo eenvoudig mogelijk te houden, zodat eindgebruikers alles zelf kunnen zonder handleidingen te moeten raadplegen of een opleiding te volgen. Daarom gebruikt het bedrijf in zijn software grote en duidelijke pictogrammen. Verder is de gebruikersinterface keurig onderverdeeld in acties, gereedschappen, navigatie en instellingen. Deze hoofdrubrieken overlappen elkaar soms. Zo omvat navigatie zowel acties als gereedschappen. Er is links een navigatieboom zichtbaar die vertrekt vanuit het werkstation. Standaard is er maar één, maar Acronis biedt de mogelijkheid vanuit een centrale locatie meerdere werkstations te bedienen. Dan betaalt u wel een meerprijs.

Bij herstel voorziet Acronis ook een bij te betalen optie: Universal Restore. Wat ons betreft zou dat standaard aanwezig moeten zijn. Het dient namelijk om een gemaakte systeemkopie te herstellen op een fysieke computer met andere hardware dan degene waarop de kopie gemaakt werd. Met de optie Universal Restore koppelt Acronis de onderliggende Windows los van de originele hardware, zodat na een systeemherstel op andere hardware die Windows volautomatisch alle hardware herdetecteert. Normaal houdt Windows informatie over de computerhardware bij zodat het besturingssysteem niet iedere keer bij het starten alles moet detecteren en zo nodeloos tijd verliezen. Maar zoiets sluit normaal uit dat u een harde schijf met geïnstalleerde Windows van pc A naar pc B kunt verhuizen, tenminste als de hardware verschilt. Met de Universal Restore optie kan dat dus wel. De werkstationversie ondersteunt uiteraard ook automatisatie. Dat kan in het kader van een policybeheer: een bedrijfsreglement dat aangeeft wat vanwaar naar waar geback-upt moet worden en hoe vaak.

Praktijk

Acronis laat u toe om voor bron en doelwit zowel lokale als netwerkbronnen te kiezen. Ook is het mogelijk te werken met andere protocollen zoals ftp. Acronis kan een zogenaamde veilige zone aanmaken op de harde schijf van uw pc, zodat u bij calamiteiten en voor zover de harde schijf zelf niet stuk is, snel kunt herstellen vanaf deze veilige zone. Acronis heeft ook aan gebruikers zonder cd- of dvd-brander gedacht en ondersteunt verschillende andere opties voor het aanmaken van een noodherstelschijf. Er is keuze tussen Acronis back-up- en reddingsservers, diskettestations voor een piepkleine noodfloppy en – wat ons bijzonder charmeert – een iso-bestand dat u dan op een andere pc of notebook kunt branden.

Ook als u een bestandenback-up opgeeft, maakt Acronis toch een beeldkopiebestand aan. Acronis behandelt zo’n beeldbestand als een archief van bestanden, directory’s en systeeminformatie. Zo’n bestand heet dan ook een archief. Acronis maakt hierbij een onderscheid tussen schijf- en bestandsarchieven. Het archiefprocedé vertraagt wel de back-up, want voor het back-uppen van onze testboom had Acronis iets meer dan 11 minuten nodig. Het herstellen van die boom ging met ongeveer 3,5 minuten flink wat sneller. Het herstellen van één enkel bestand was met 9 seconden vrij traag. Acronis kon wel probleemloos en zonder netwerkstoringen een beeldkopie van het hele systeem aanmaken naar een netwerkshare toe op exact dezelfde hardware en netwerkverbinding waar Windows Back-up dit niet kon. Dat duurde ongeveer drie kwartier voor een 20 GB schijfpartitie.

Productoordeel

Acronis Backup & Recovery Workstation Edition is erg gebruiksvriendelijk en functioneel rijk. De backup- en snelle-hersteloptie zou van ons wat sneller mogen, maar in het licht van de grondige totaalaanpak vinden we dat minder erg.

SYMANTEC BACKUP EXEC SYSTEM RECOVERY DESKTOP EDITION

Symantec richt zich vrijwel exclusief op alles wat maar met beveiliging en gereedschapssoftware te maken heeft. Bij beveiliging hoort ook een goeie back-up en daarvoor hebben ze een paar jaar geleden de bekende back-upsoftwareproducent Veritas opgekocht. Die back-upsoftware dient als basis voor de Symantec Backup Exec System Recovery Desktop Edition. Naast Windows ondersteunt Symantec ook Linux, maar alleen SuSE en RedHat.

Functionaliteit

Ook Symantec integreert beeldkopieën en individuele bestanden back-uppen in één oplossing. De beeldkopie heet bij Symantec echter een ‘recovery point’ (herstelpunt). Het herstelpunt vormt de basis van alles, dus eist de software ook dat u dat als eerste aanmaakt. Dat kunt u dan bijvoorbeeld wekelijks of zo herhalen. Naast het herstelpunt zorgt u ook voor back-ups van bestanden. Symantec helpt u door bij het herstelpunt ook een extra kopie aan te maken van alle documenten op uw systeem. Als u een specifieke bestandenback-up kiest, presenteert Back Exec u met een lijst van bestandencategorieën met de nadruk op documenten. Zo back-upt u snel wat belangrijk is.

Voor het herstel doet u het omgekeerde. U zoekt in de gemaakte back-ups naar wat u wil herstellen, en geeft dan de opdracht tot herstel. Een eigenaardigheid is dat Back Exec kennelijk geen enkele log bijhoudt over herstelprocedures, terwijl die wel bijgehouden worden voor alle back-ups.

In tegenstelling tot Acronis heeft Symantec de ‘Restore Anyware Technology’, voor het herstel op andere hardware, standaard bij deze Desktop-editie gevoegd. Individuele mappen en bestanden kunnen opgespoord worden met een ingebouwde zoekmotor of met behulp van Google Desktop, dat in Back Exec geïntegreerd kan worden. Bij een back-up kan een tweede back-uplocatie opgegeven worden. Zo zou u bestanden kunnen back-uppen naar een usb-schijf en ook nog naar een ftp-server voor de ultieme veiligheid. Dat back-uppen kan uiteraard volledig geautomatiseerd. Dat schema kunt u opvragen in een prachtig uitgewerkte GUI. In die GUI vinden we helemaal bovenaan vijf hoofdrubriekpictogrammen. Home, Status, Tasks, Tools en Advanced. Het is dan ook een beetje verwarrend als de thuispagina in grote letters bovenaan ‘Status’ toont, terwijl de Status-pagina bovenaan een soort agenda laat zien en onderaan in het klein de status van de c:-drive. Het pictogram Tasks bevat back-up-, herstel- en conversietaken. Back-ups en conversies zijn telkens onderverdeeld in een normale en een eenmalige onafhankelijke taak. Conversies gaat over de conversie van een herstelpunt naar een VMWare virtuele harde schijf voor gebruik in een VMWare ESX (server)- of ESXi (hypervisor)-omgeving. Voorts kunt u bij back-up en herstel telkens kiezen voor een compleet systeem (herstelpunt) of individuele bestanden en directory’s. De grote nieuwigheden in deze versie zijn overigens de (vrij laattijdige) ondersteuning voor Windows 7 en de VMWare virtualisatieomgevingen.

Praktijk

De GUI is gebruiksvriendelijk, behalve bij het herstellen van bestanden en directory’s. Daar moet u toch even uitkijken wat u waar moet kiezen. Het is niet zo handig dat er geen echte verkenfunctie is voor de bestanden en directory’s. Het systeem verwacht dat u met behulp van een zoekfunctie werkt om de bestanden en directory’s te kiezen. Wel even opletten, want als u een hoop bestanden en bijhorende directory’s in een zoeklijst markeert voor herstel, worden ze niet met behoud van de oorspronkelijke directorystructuur hersteld! Het aanmaken van de systeemkopie duurde 52,5 minuten en dat was dus langzamer dan bij Acronis. Maar het back-uppen en herstellen ging met respectievelijk 7,5 en ongeveer 3 minuten heel wat sneller. Eén bestand snel herstellen gebeurde binnen 4 seconden.

Productoordeel

Symantec Backup Exec System Recovery Desktop Edition werkt vlot en foutvrij, maar de herstelprocedure zou gebruiksvriendelijker moeten. Een zoekfunctie opdringen voor het herstel is volgens ons geen goede keuze. Wij verkiezen een standaard ‘browse’-dialoog met als optie een zoekfunctie. Kunnen herstellen naar dissimilaire hardware vinden we wel een pluspunt.

ALTARO OOPS!BACKUP

Altaro is een klein en vrij nieuw bedrijf uit Malta dat zich specifiek op back-up richt. Ze hebben twee nauw verwante producten: Oops!Backup en BackupFS. Dat laatste wordt door Altaro voorgesteld als het te kiezen professioneel product, maar u ziet het beter als de werkstation- en de serverversie. BackupFS bevat namelijk extra functionaliteit bovenop wat Oops!Backup kan voor het back-uppen van servers, ook waarop niet ingelogd is, en dingen zoals een restore via e-mail of e-mailnotificaties over het resultaat (succes of faling) van een back-up.

Functionaliteit

Twee kenmerken van Oops!Backup die er voor ons uitspringen zijn BackInTime en ReverseDelta. BackInTime is duidelijk geïnspireerd op de Apple Time Machine voor OS X. Hiermee kunt u dus ‘terug in de tijd gaan’ en een bepaald document of ander soort bestand terughalen zoals het toen was en voordat alle wijzigingen erin aangebracht werden.

ReverseDelta is een deltabloktechnologie die we voornamelijk kennen uit de wereld van online back-upsoftware. Hierbij worden alleen de eigenlijk gewijzigde datablokken van een bestand geback-upt en niet nodeloos het hele bestand. Dat bespaart back-uptijd, netwerkbandbreedte (als u over een netwerkverbinding back-upt) en opslagruimte. Oops!Backup ondersteunt net zoals Symantec Backup Exec back-upredundatie: het automatisch aanmaken van een tweede, dubbele, back-up op een andere bestemming. Voorts kan Oops!Backup gebruik maken van bestaande opslagvolumes en daar back-updata bijzetten: het is dus niet nodig specifieke back-upopslagmedia aan te kopen. Voor mobiele gebruikers kan Oops!Backup automatisch de aanwezigheid van een usb-stick of usb-harddisk herkennen en dan volautomatisch de back-up uitvoeren. En net als vandaag de dag alle andere professionele back-upsoftware ondersteunt Oops!Backup Microsoft VSS (Volume Snapshot Service, ook wel Volume Shadow Copy Service geheten) voor het back-uppen van bestanden die open en in gebruik zijn, zoals die van bijvoorbeeld Outlook. Oops!Backup kan back-uppen naar een netwerkshare of nas, maar uitsluitend via UNC-paden (en dus het SMB-protocol), niet via ftp of een ander protocol. Het ondersteunt Windows vanaf XP en zowel 32 als 64 bit.

Praktijk

Na de installatie leidt Oops!Backup u door een ‘1st run wizard’. Die laat u met een zeer gebruiksvriendelijke dialoog een back-upschema aanmaken. Hierbij geeft u op een eenvoudige wijze aan wat u geback-upt wil zien en waar naar toe. Daarna houdt Oops!Backup alle wijzingen aan de geback-upte bestanden bij zodat het altijd naar een welbepaalde versie terug kan gaan. Voor een vrij nieuw product is dit allemaal erg indrukwekkend. Altaro heeft duidelijk aan zowat alles gedacht. Ook de GUI is keurig uitgewerkt. Bovenaan zijn er altijd twee grote bedieningsknoppen te zien: ‘Backup Now’ en ‘Go BackInTime and Restore’. Daaronder zien we uiterst links iets kleiner nog menurubrieken: Dashboard, Reports, Advanced Settings. Het eerste daarvan ziet u standaard: het toont alle statusinformatie en een korte geschiedenis van verrichte back-ups.

De rapportage is met slechts twee stuks nogal zwaar beperkt: een rapport over de veranderde bestanden sinds de laatse back-up, en de back-upgeschiedenis. Net als Symantec houdt Oops!Backup alleen maar loginformatie bij over back-ups, niet over restores. De back-uplog is wat ons betreft veel te summier.

Bij het aanmaken van een back-upschema of bij het starten van een herstel schakelt Oops!Backup naar een prachtige donkere grafische interface over met grote pictogrammen. Hierbij kunt u voor het herstel duidelijk zien om welk soort bestanden het gaat en kunt u een bestand ook bekijken. Bij een herstel blijkt het niet mogelijk alle subdirectory’s of bestanden in de hoofdmap tegelijk aan te kruisen: dat moet één per één. Niet handig als het er veel zijn en u wil ze allemaal herstellen! Bij het instellen van de back-up kunt u kiezen voor de hele drive C:, maar ook dan gaat het om bestanden en niet om een volledige systeemkopie of beeldkopie. Oops!Backup is dus niet geschikt om een noodherstel vanaf een lege harde schijf uit te voeren. U kunt dat wel aanvullen met een gratis open source product als CloneZilla: daarmee kunt u een noodherstel aanmaken zodat u daarna de herstelprocedure van Oops!Backup kunt uitvoeren om alles helemaal up-to-date te brengen.

Onze testback-up en -restore gebeurden allebei binnen respectievelijk de vijf en de vier minuten. Een snellebestandstoegang kostte drie seconden.

Productoordeel

Altaro Oops!Backup vinden we verrassend goed. Het is erg gebruiksvriendelijk en de BackInTime is geniaal. Het is nog snel ook. Als enige platform ondersteunt het Windows vanaf XP en als netwerkback-upbestemming aanvaardt het uitsluitend Windows shares. Punt van kritiek: het herstel moet iets rechtlijniger worden en ook gedetailleerd in de logs terug te vinden zijn.

CONCLUSIE

De oplossingen van Acronis en Symantec zijn erg aan elkaar gewaagd. Symantec heeft de restore op ongelijke hardware en een centraal-beheerconsole standaard voorzien terwijl dat bij Acronis bij te betalen opties zijn, maar de oplossing van Acronis is in zijn geheel wel goedkoper. Het allergoedkoopst en bovendien het snelst is het product van Altaro, maar dat biedt dan weer geen systeemimages. Maar het heeft wel een erg interessante ‘Time Machine’-achtige oplossing om al uw gebruiksdata veilig te bewaren. De ingebouwde back-up van Windows 7 vinden we geen concurrent voor de drie andere. Die heeft teveel problemen, biedt te weinig functies en is op koop toe weinig gebruiksvriendelijk.

Johan Zwiekhorst