We testten 21 zakelijke notebooks: vijf desktopvervangers, zeven standaardnotebooks, acht subnotebooks en een UMPC.

Twee merken stuurden geen notebooks in voor deze test: Dell en Toshiba. Zij hadden geen test-samples beschikbaar. Voor de rest zijn alle belangrijke en minder belangrijke spelers present. De fabrikanten mochten zakelijke notebooks insturen in drie categorieën: desktopvervangers, standaardnotebooks en subnotebooks. In die laatste categorie waren ook tablets toegelaten, maar dit jaar ontvingen we geen enkele notebook van dat type. Vorig jaar was er ook nog een notebook bij met een mobiele processor van AMD. Dit jaar is het al Intel Core 2 Duo wat de klok slaat (vergeef ons de woordspeling). Bij de subnotebooks gaat het dan om de Low Voltage (LV) of Ultra Low Voltage (ULV)-versies van deze processor met twee uitvoeringskernen. Twee uitzonderingen hierop: de subnotebook van Fujitsu-Siemens gebruikt een Core Solo-processor; de standaardnotebook van MSI is uitgerust met een oudere Intel Pentium Dual Core Mobile. Kloksnelheden variëren van 1,06 GHz voor de Asus subnotebook, tot 2,5 GHz voor de twee Apple MacBook Pro’s. Alle notebooks behalve die van NEC hadden minstens 2 GB werkgeheugen.

Testmethode

We hebben onze benchmarks moeten aanpassen. Dat is vooral te “danken” aan Windows Vista. Hoewel de nieuwe versie van de Bapco Mobile Mark-applicatiebenchmark officieel Vista ondersteunt, ondervinden wij er enorm veel stabiliteitsproblemen mee. In de praktijk is ze onbruikbaar geworden. We zijn overgeschakeld op een synthetische benchmark (die de prestaties van veel gebruikte hardware-onderdelen meet), namelijk Futuremark PCMark Advantage. Deze levert naast een algemene PCMark ook prestatiecijfers op voor geheugen, tv en film, gaming, muziek, communicatie, productiviteit en harde schijf.

Verder voeren we ook een aantal grafische benchmarks uit (3D Mark voor DirectX-prestaties en SPECViewPerf voor OpenGL-prestaties), naast een aparte benchmark voor de harde schijf (Roadkil). We houden ook rekening met Microsofts eigen Windows Experience Index (WEI), die aangeeft in hoeverre een pc geschikt is om al dan niet vlot Vista te draaien. Verder tellen ook het gewicht en de autonomie mee.

Uit de verschillende benchmarkcijfers berekenen we een gewogen Data News Prestatieindex (DNP) op 100 punten. In de DNP tellen PCMark en WEI elk voor 20 % mee, Roadkil voor 10 %, 3DMark 01-05 voor 7 %, 3DMark 06 voor 10 %, het gewicht voor 13 % en de autonomie voor 15 %. (Uitgebreide tabellen vindt u op datanews.be/specials). Hoe hoger de DNP, hoe sneller de notebook globaal genomen is. Bent u geïnteresseerd in specifiek prestatieniveaus (bijvoorbeeld extra goede grafische prestaties of een extra snelle toegang tot de harde schijf) dan moet u de tabellen uitvlooien en uw eigen volgorde van het testveld opmaken.

Op basis van de DNP geven we ook een prijsprestatiecijfer op 100, waarin de ruwe prestaties voor 20 %, de meegeleverde extra’s (zoals software, uitrusting, bouwkwaliteit) voor 40 % en de prijs voor eveneens 40 % meetellen. We hanteren drie verschillende ‘ideale prijzen’ voor het berekenen van de prijsprestatie: 650 euro voor een standaardnotebook, 900 euro voor een desktopvervanger en 1200 euro voor een subnotebook.

Energieverbruik

Voor het eerst meten we ook het energieverbruik. In de betreffende tabel vindt u cijfers voor uitgeschakeld, maximaal, slaap- en sluipverbruik. Met het laatste bedoelen we het verbruik van de voeding wanneer de notebook er niet is op aangesloten. Idealiter is de nul, maar de helft van de voedingen verbruikt toch nog stroom, ook als er geen notebook is op aangesloten. Dat sluipverbruik kan oplopen tot meer dan 18 Watt. Ook het piekverbruik verschilt enorm. De NEC Versa P9110, de MSI GX700P en vooral de Acer TravelMate 6592G zijn echte stroomslokoppen. De HP 2510p, Panasonic Thoughbook Executive CF-W7 en Lenovo ThinkPad X61s springen er in positieve zin uit als laagverbruikers.

Individuele besprekingen per merk

Hierna bespreken we kort per merk de voor deze test ingezonden notebooks. We belichten wegens plaatsgebrek alleen de opvallendste eigenschappen en positieve en negatieve punten. Gedetailleerde productinformatie alsook prijzen vindt u in de uitgebreide productinformatietabel die bij deze test hoort. Nog een algemene opmerking: de meeste fabrikanten kunnen u per notebook diverse configuraties aanbieden op het gebied van processor, geheugen, videochip etc. Wij kunnen natuurlijk alleen de ingezonden configuraties beoordelen.

Acer TravelMate

Acer stuurde voor deze test de desktopvervanger TravelMate 7720G, de standaardnotebook TravelMate 6592G en de subnotebook TravelMate 6292 in. De TravelMate 7720G heeft een apart numeriek klavier: geen gedoe met een bijkomende toets om getallen in te geven dus. Ons testexemplaar werd geleverd met Windows XP; wij hebben Windows Vista Business geïnstalleerd om hem te kunnen vergelijking met de andere notebooks in deze test. De standaard Travelmate 6592G valt op door zijn waaiervorminge toetsenbord. Dit zou ergonomischer zijn, maar of het gemakkelijker typt hangt af van je persoonlijke voorkeur. Deze notebook beschikt nog over een seriële aansluiting, iets wat zo zoetjesaan verdwijnt bij dagdagelijkse notebooks. Ook heeft hij als enige Acer zowel een g-knopsmuis als een aanraakgevoelig vlak. De TravelMate 6292 en de de TravelMate 6592G beschikken over een lezer voor vingerafdrukken. De twee andere hebben een smartcardlezer. De subnotebook is erg stevig, maar onvermijdelijk zijn de navigatietoetsen erg klein. De kwaliteit van de schermen en de algemene bouwkwaliteit is bij Acer dik in orde. Bij alledrie zit een webcam verwerkt in de bovenste schermrand. Acer installeert af-fabriek verschillende hulpprogramma’s, die bereikbaar zijn via een widget-achtige zwevende toolbar. Deze is altijd actief, of ze wordt geactiveerd met de e-knop die zich boven het toetsenbord bevindt. Als je die software niet nodig hebt, is het een heel karwei om alles te de-installeren. De voeding van de desktopvervanger heeft geen sluipverbruik; de twee andere voedingen verbruiken ook stroom als er geen notebook op is aangesloten. De standaardnotebook van Acer heeft ook het hoogste piekverbruik van allemaal: zomaar eventjes 95,5 Watt. Dat kan beter!

Apple MacBook Pro

Apple leverde ons drie notebooks. De superlichte en dunne MacBook Air bespreken we apart in een kaderstuk. Hier komen de standaardnotebook MacBook Pro 15-inch en de desktopvervanger MacBook Pro 17-inch aan bod. Opvallend is de zeer goede bouwkwaliteit. Ze zien er niet alleen stevig uit, ze zijn het ook! De aansluiting van de stroomadapter is slim bekeken. Apple gebruikt als enige fabrikant in deze test een piepkleine magnetische aansluiting. Struikelt iemand over de stroomkabel, dan schiet deze gewoon los en is er geen schade. De MacBook Pro’s zijn voorzien van een in de schermrand ingebouwde webcam. De optische drives zijn van het slot-in type en slikken de dvd’s of cd’s dus in. Nadeel hiervan is dat je geen mini-cd’s of dvd’s kunt gebruiken. We hebben op de MacBook’s Windows Vista Business geïnstalleerd via Boot Camp en dezelfde benchmarks uitgevoerd als op de Wintel-notebooks in deze test. Apple is grafisch altijd al sterk geweest en dat merken we zelfs bij de Windows-testen. De MacBook Pro’s behoren tot de snelste notebooks in deze test. Natuurlijk ontvang je bij aankoop enkel een licentie voor het MacOS. Wil je daarnaast ook Windows XP of Vista draaien dan moet je natuurlijk nog een licentie aanschaffen. De voedingen hebben een sluipverbruik van meer dan 9 Watt: dat kan beter.

Asus U2E

Asus leverde ons een EeePC UMPC (Ultra Mobile PC) die we in een apart kader bespreken en de U2E subnotebook die we hier behandelen. De U2E is een design-notebook, die verstuurd wordt in een stijlvolle verpakking, vergezeld gaat van een bijzonder fraai tasje en uitgevoerd is in een opvallende bruine, lederachtige kleur. Verder is er gewerkt met glanzende materialen; in de toetsen lijken wel kleine edelstenen verwerkt. Dit is samen met de drie Apple MacBook’s de mooiste notebook in deze test. De bouwkwaliteit is erg degelijk; zelfs de zeer dunne schermrand voelt toch stevig aan. Opvallend voor een subnotebook is de aanwezigheid van een HDMI-aansluiting. In de schermrand zit verder een webcam verwerkt. Ook heeft deze subnotebook een beveiligingschip en een vingerafdruklezer. De harde schijf biedt slechts een capaciteit van 32 GB. Het is echter een SSD-type zonder bewegende onderdelen en met een laag energieverbruik. De schijfprestaties zijn echter vrij matig. Asus levert voor de prijs wel nog een extra externe harde schijf mee van 160 GB. Wij testten de versie met een 1,06 GHz ULV-processor. Deze notebook wordt voortaan echter voor dezelfde prijs uitgerust met een 1,2 GHz ULV-processor. De prestaties zullen daardoor wellicht lichtjes verbeteren.

HP Compaq

De naam van pc-pionier Compaq leeft nog altijd voort in de zakelijke notebooks (en desktops) van HP. HP stuurde een notebook in voor elk van de drie categorieën: 2510p subnotebook, 6510b standaardnotebook en 8710w desktopvervanger. Kleur (antraciet en zwart), logo en diverse designelementen zijn identiek doorheen de reeks en wijzigden niet tegenover vorig jaar. De algemene bouwkwaliteit en de kwaliteit van de toetsenborden blijft goed. De subnotebook heeft een g-knopsmuis, maar gelukkig daarnaast ook een aanraakgevoelig vlak. De linker Shift-toets van de subnotebook is te klein. Gelukkig staan er wel aparte (weliswaar piepkleine) Home-, End- etc. toetsen in een rij naast de even kleine functietoetsen bovenaan het toetsenbord. Voor de minder vaak gebruikte Pause-, Break- etc. toetsen dient u wel een Fn-combinatie te gebruiken. Waarom kunnen niet alle fabrikanten van subnotebooks dit voorbeeld volgen? De gewone notebook heeft volwaardige navigatietoetsen in een rij naast de Enter-toets. Bij de desktopvervanger is er een apart numeriek toetsenbord met navigatietoetsen. Alledrie de HP-notebooks zijn uitgerust met een optische vingerafdruklezer en TPM-security chip. De drie HP-notebooks hebben een afgeschermde partitie waarop een back-up staat van de oorspronkelijke configuratie. Met behulp van de HP Backup and Recovery Manager kan de gebruiker bijkomende back-ups maken en omgekeerd zijn notebook bij calamiteit in een eerdere (of oorspronkelijke) configuratie herstellen. De desktopvervanger heeft als enige een HDMI-aansluiting. De voedingen van de sub- en standaardnotebook vertonen geen sluipverbruik als ze niet zijn aangesloten. Die van de desktopvervanger verbruikt dan echter nog zeven Watt. Dat kan beter!

Fujitsu Siemens

Fujitsu Siemens stuurde de subnotebook Lifebook P7230 en twee standaardnotebooks, Lifebook E8410 en Esprimo Mobile D9500 in voor de test. Deze drie notebooks hebben een zakelijk zwart en antracietkleurig uiterlijk; alleen bij de Lifebook E8410 is het toetsenbord in wit en de polssteun in zilver uitgevoerd. De subnotebook heeft een volwaardig toetsenbord, maar de bovenste rij toetsen is aan de kleine kant. Deze kleine notebook heeft een ingebouwde webcam en vingerafdruklezer aan boord. Ook de Lifebook E8410 heeft een vingerafdruklezer, naast een smartcard-lezer. De Mobile D9500 heeft geen beveiligingsmodaliteiten, maar ons testexemplaar was wel uitgerust met een (optionele) HSDPA-module. Storend is dat bij al deze notebooks de Home- en End-toetsen gedeeld worden met de Page-up en Page-down-toetsen; bij de subnotebook is dat nog te begrijpen, maar bij de standaardnotebooks was er voldoende ruimte om volwaardige navigatietoetsen in te bouwen. De Lifebook E8410 gebruikt voor zijn statusmeldingen geen leds, maar een klein, eenregelig monochroom lcd-scherm links boven het toetsenbord. Deze standaardnotebook heeft als enige nog parallelle en seriële aansluitingen, wat voor gebruikers met legacy-apparaten handig kan zijn. De subnotebook en de Lifebook E8410 lijken iets steviger gebouwd dan de Esprimo Mobile D9500. De voeding van deze laatste notebook heeft ook een sluipverbruik van 23,2 Watt, het hoogste van allemaal. Voor een fabrikant die zichzelf regelmatig op de borst klopt over zijn milieubewustzijn kan en moet dat beter.

Lenovo ThinkPad

Lenovo levert nog altijd zeer zakelijk ogende notebooks. Sommige zouden ze misschien saai durven noemen, maar wij zijn vooral onder de indruk van hun stevige bouw en uitstekende toetsenborden. We ontvingen de subnotebook ThinkPad X61s en de standaardnotebook ThinkPad T61. Beide hebben een pikzwarte kleur. Op de T61 was de 32-bit versie van Vista Business geïnstalleerd, terwijl de door ons geteste X61s de 64-bit versie draaide (maar de 32-bit versie wordt standaard meegeleverd). Het bekende ThinkPad-logo is nog steeds opvallend aanwezig op de buitenklep en rechtsonder op de polsteun. Een stevig rand beschermt het scherm tegen schokken en stoten. In de rand is een led-lampje ingebouwd waarmee je het toetsenbord kunt belichten in donkere ruimtes. De X61s heeft geen ingebouwde optische drive; die zit in de optionele dock. (De prijs in de informatietabel is die zonder de dock.) De Enter- en de Backspace-toetsen zijn bij de X61s vrij klein en dat bemoeilijkt het blindtypen. Waarom bij deze subnotebook alleen een g-knopsmuis en geen touchpad aanwezig is, is voor ons een vraagteken aangezien er nog plaats vrij was onder het toetsenbord. Op de standaardnotebook vragen wij ons af waarom er maar liefst vijf muisknoppen zijn voorzien, waarvan er twee dezelfde functie vervullen als de andere. Beide notebooks zijn uitgerust met een beveiligingschip en vingerafdruklezer voor toegangscontrole. Zoals vanouds levert Lenovo veel utilitysoftware mee onder de noemer ThinkVantage. Geen enkele fabrikant levert een zo uitgebreide verzameling van nuttige hulpprogramma’s met zijn notebooks mee.

MSI Megabook

MSI levert notebooks aan resellers en distributeurs voor gebruik in projecten. Omdat wij de notebooks direct van de fabrikant ontvingen, draaiden ze Vista Home Premium. Dat maakt verder niets uit voor onze benchmarks, maar normaliter zullen deze notebooks binnen bedrijfsprojecten met Windows XP of Vista Business worden geleverd. We hebben de prijsprestatiescore wel manueel aangepast om de iets duurdere aanschafprijs van Vista Business tegenover Vista Home Premium te reflecteren. Anders zou de vergelijking met de rest van het testveld niet eerlijk zijn.

MSI stuurde ons drie Megabooks in: GX700P desktopvervanger, VR601 standaardnotebook en PR200 subnotebook. Ze vertonen duidelijke familiegelijkenissen, met een opvallend en wat ons betreft enigszins kitscherig MSI-logo op het deksel en (naar onze zin iets té) glanzende schermen die vooral bij videoweergave goed presteren. Op de bouwkwaliteit valt weinig aan te merken, alleen geven de toetsenborden naar onze smaak iets te veel mee. Bijzonder positief is dat MSI ook een volwaardig toetsenbord in zijn nagelwitte Megabook PR200 subnotebook verwerkte, met aparte navigatie- en grote Shift-toetsen. Alledrie hebben ze ingebouwde 1,3 megapixel webcams in de bovenste schermrand. De twee grotere notebooks hebben aparte numerieke toetsenborden met volwaardige navigatietoetsen. De prestaties op het vlak van autonomie vallen tegen. De voedingen van de standaardnotebook en desktopvervanger van MSI vertonen ook sluipverbruik. De desktopvervanger GX700P heeft een piekverbruik van 85,1 Watt, meer dan menige desktopcomputer. Alleen de Nec Versa P9110 en de Acer TravelMate 6592G verbruiken nog meer.

Nec Versa

Van Nec ontvingen we een desktopvervanger, de Versa P 9110, met daarop Windows XP geïnstalleerd. We hebben Windows Vista Business geïnstalleerd om de vergelijking te kunnen maken met de andere notebooks. Op de toestellen in de verkoop voorziet Nec vanaf nu overigens standaard Vista. De notebook heeft een zwarte kleur, enkel het touchpad is in zilverkleur uitgevoerd. Ons testtoestel had slechts 1 GB RAM aan boord; hopelijk voorziet NEC standaard 2 GB in de Vista-versies, want dat is echt wel het minimum om vlot te kunnen werken. Het scherm glanst sterk, wat hinderlijk is als er licht op valt. Deze notebook heeft een HDMI-aansluiting en beschikt ook over een ingebouwde webcam van 1,3 megapixel. Hoewel het toetsenbord een volwaardig numeriek klavier heeft, vinden we de Enter-toets aan de kleine kant. Deze notebook heeft met 88 Wat een piekverbruik dat hoger ligt dan menige desktop-pc. Bovendien heeft de voeding een sluipverbruik van bijna 19 Watt.

Panasonic Toughbook Executive CF-W7

Panasonic is een nichespeler in de notebookmarkt, maar in sommige marktsegmenten erg populair met zijn gamma van (semi-)robuuste ToughBooks. Het merk pakt nu uit met de Executive Series in dat gamma. Dat zijn notebooks met alle moderne snufjes, die echter toch nog robuuste kenmerken hebben. De door ons geteste CF-W7 heeft het formaat van een subnotebook en weegt nauwelijks 1,3 kg. Toch doorstaat hij een droptest van 76 cm. Dat hebben we zelf niet getest, maar op de Toughbook-website vind je daarvan wel een filmpje. Het scherm en de hoofdkaart “hangen” als het ware aan veertjes in de kast, waardoor ze zelfs bij flinke stoten niet breken. Daardoor is de kast wel iets dikker dan bij een normale subnotebook. De kast is trouwens gemaakt van een ultralichte en zeer stevige magnesiumlegering. Dit is ook de eerste notebook die we tegenkomen die een waterafvoer heeft! Als je een glas vocht omstoot over het toetsenbord dan loopt dat er via een gaatje aan de onderkant weer uit. Een membraan beschermt de elektronica tegen het insijpelende vocht. Dat hebben we wel met succes uitgeprobeerd. Allerlei onderdelen kunnen worden uitgeschakeld om de batterij te sparen. Panasonic levert software mee om dit te automatiseren. Ook kun je de draadloze netwerkkaart en de optische drive uitschakelen met knoppen op de voorkant. Op die manier kan de toch al indrukwekkende autonomie van 466 minuten (7,7 uur) in onze standaardtest nog flink worden verbeterd. Negen uur werktijd op een batterijlading is met deze Toughbook haalbaar. Ons testmodel had een in het schermdeksel ingebouwde Novatel HSDPA-module (high speed downlink packet access); die voegt 320 euro toe aan de basisprijs van 1.875 euro die we gehanteerd hebben voor het berekenen van de prijsprestatiescore.

Panasonic Toughbook website: http://www.toughbook.eu/

Conclusie

Apple doet het opnieuw: het levert de best presterende Windows-notebooks in deze test voor de categorieën desktopvervanger en standaardnotebook. De MacBook Pro’s draaien uiteraard standaard MacOS. X, maar dat zal de prestaties alleen maar in positieve zin beïnvloeden. De MacBook’s zien er bovendien mooi uit en zijn stevig gebouwd. Alleen inzake autonomie scoren ze slechter dan vergelijkbare Wintel-notebooks. Probleempje: de MacBook Pro’s zijn duur; je betaalt dus voor de kwaliteit. Ook missen ze voorzieningen zoals een ingebouwde beveiligingschip en toegangscontrole via vingerafdruklezer of smartcard. Bij de desktopvervangers presteert alleen de HP 8710w evengoed als de Apple MacBook Pro 17-inch en dit voor een veel lagere prijs. Bij de subnotebooks liggen de prestaties dicht bij elkaar. Als we daar ook rekening houden met de prijs en de uitrusting dan zijn de Acer TravelMate 6292 en de MSI PR200 de interessantste toestellen. De Panasonic Toughbook Executive presteert eveneens zeer goed en verdient een speciale vermelding omwille van zijn robuustheid.

Prestaties subnotebooks

Wie kiest voor een subnotebook, hecht veel belang aan een goede draagbaarheid en een hoge autonomie, zonder daarom teveel toegevingen te willen doen op het vlak van de prestaties. De prestaties liggen in dit segment dicht bij elkaar, met vier toppers die aan elkaar zijn gewaagd: Acer TravelMate 6292, Lenovo ThinkPad X61s, MSI PR200 en Panasonic Toughbook Executive. De subnotebook van MSI biedt de beste prijsprestatiescore.

Prestaties desktopvervangers

Bij de desktopvervangers gaat de lauwerkrans naar de Apple MacBook Pro 17-inch en de HP 8710w. De NEC Versa P9110 zet de beste prijsprestatiescore neer.

Prestaties standaardnotebooks

Bij de standaardnotebooks bevelen we naast de Apple MacBook Pro 15-inch ook de Lenovo ThinkPad T61 en HP 6510b aan. De MSI VR601 biedt de beste prijsprestatiescore. De Acer TravelMate 6592G verdient een speciale vermelding omwille van zijn grote autonomie.

Jozef Schildermans Nick Kinschots