De tentoonstelling Renaissance 2.0 dompelt ons onder in de geschiedenis van de informatica en brengt hulde aan de voorlopers van de idee van het internet, namelijk Paul Otlet en Henri La Fontaine. Zij richtten begin 20e eeuw het ‘mundaneum’ op, een soort van zoekmachine avant la lettre. Want ja, het internet is een Belgisch verhaal. Zeg dat Vinton Cerf het gezegd heeft!

Voor een keer krijgen professionals (en fans) van nieuwe technologieën geen gelegenheid om een nieuwe ‘hype’ te proberen te voorspellen. Wel kunnen ze het verleden en de geschiedenis van de informatica ontdekken, die nog veel te onbekend is en waar soms neerbuigend over gedaan wordt, juist vanwege deze obsessie voor de toekomst. Maar zoals het spreekwoord zegt, kun je het heden maar fatsoenlijk begrijpen als je het verleden kent.

Dit is precies de pedagogische opzet die Renaissance 2.0 beoogt door terug te keren naar de oorsprong van het internet. Een oorsprong die zeer ver teruggaat, want de tentoonstelling schetst aan de hand van enkele emblematische voorwerpen of reproducties (plaat uit Mesopotamië, middeleeuwse manuscript, encyclopedie van de Verlichting, enz.) kort en bondig de mijlpalen die een voorproefje geven van kennisdelen, lange tijd voor er sprake was van het world wide web en Wikipedia. Naast de Gutenbergs en andere Diderots kan de bezoeker in dit ‘oude’ deel van de tentoonstelling miskende pioniers ontdekken, zoals Albert Kahn, die in het begin van de 20ste eeuw de Archieven van de planeet tot stand bracht. Dit is een soort database van de wereld met ongeveer 70.000 foto’s, gaande van Binnen-Mongolië tot Patagonië. Een soort Youtube avant la lettre…

Enig chauvinisme is hier wel op zijn plaats

De tentoonstelling brengt vooral hulde aan twee visionaire Belgen die ten onrechte miskend bleven: Paul Otlet, jurist en wetenschapper met een passie voor boeken, en Henri La Fontaine, invloedrijke senator en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede. Samen met het mundaneum ontwierpen ze een systeem voor het archiveren en structureren van kennis dat je kunt vergelijken met een ‘papieren Google’. Vooral in de Verenigde Staten zette het visionaire werk van Paul Otlet beroemdheden als Vinton Cerf en Al Gore ertoe aan om te benadrukken dat het internet een… Belgisch verhaal is. De tentoonstelling stelt schetsen en tekeningen voor van Paul Otlet, die een voorafschaduwing geven van een onderling verbonden wereld. Op zowat het hele parcours vindt de bezoeker prachtige ladekasten met daarin de originele fiches van het mundaneum. Het project gaf zijn naam sinds 1998 dus ook aan de plaats van de tentoonstelling (een prachtig gerestaureerd voormalig warenhuis van Bergen).

De aanzet tot het tweede deel van de tentoonstelling wordt gegeven door een symbolische gang van nullen en enen waar de bezoeker door moet. Daarna worden we ondergedompeld in de geschiedenis van de ‘moderne’ informatica, vooral sinds het interbellum, maar met een kleine zijsprong naar de 19de eeuw en zijn eerste analytische machines. Professionals uit de ict-sector die nooit anders dan het pc-tijdperk gekend hebben, vinden hier een verhelderend overzicht van de evolutie van de sector, gaande van de ponskaarten en Memex tot de digitale tablets. En zo komen ze te weten wie Ada Lovelace en Douglas Engelbart waren…

Kortom, Renaissance 2.0 is vast en zeker een bezoekje waard (reken één tot anderhalf uur) voor alle ict-professionals die een historisch perspectief willen geven aan hun vak en er ongetwijfeld een beetje meer ziel in willen leggen.

Olivier Fabes