In september 2016 proberen enkele bedrijven Twitter te kopen. De poging mislukt maar in de nasleep ontstaat de #BuyTwitter-beweging. Hun doel: Twitter eigendom maken van de gebruikers en het platform dus omvormen tot een coöperatie. Aandeelhouders zullen op 22 mei over het ongewone idee stemmen.
Het idee komt er wanneer enkele giganten zoals Disney, Salesforce, Microsoft en Google proberen om Twitter te kopen. De onderhandelingen mislukken maar ze brengen journalist en academicus Nathan Schneider er wel toe een gek voorstel te lanceren: wat als de gebruikers eigenaars worden van Twitter? De oproep brengt een heuse beweging op gang. De hashtag? #BuyTwitter.
Met Twitter gaat het al langer slecht. Het bedrijf mist een duidelijke positionering en bevindt zich ergens tussen sociaal medium, mediabedrijf en micro-blog. In oktober 2016 ontsloeg Twitter nog 9 procent van zijn werknemers en sinds de beursgang van het bedrijf in 2013 is de aandelenkoers gezakt van ongeveer 40 dollar naar 14 dollar. Het platform kwam daarnaast in het nieuws als het favoriete medium van Trump en racisten.
Nathan Schneider denkt er anders over. “Ik vond het vreemd om Twitter te koop te zien, ” vertelt hij, “als reporter steun ik vaak op het platform voor mijn werk. Ik zie het als een infrastructuur waar heel wat mensen op vertrouwen. Maar volgens Wall Street ging het slecht met het bedrijf omdat de aandelen niet genoeg waard waren.”
Twitter heeft ondanks alle negatieve publiciteit immers waarde voor gebruikers. Een gemeenschap zoals ‘black Twitter’, waar zwarte gebruikers racisme aankaarten, floreert bijvoorbeeld op het medium. Net die tegenstelling tussen een economisch teleurstellend verhaal en waarde voor gebruikers, vormt het uitgangspunt van #BuyTwitter.
The Guardian en aandeelhouders
Op 29 september 2016 publiceert Nathan Schneider zijn stuk ‘Here’s my plan to save Twitter: let’s buy it’ in The Guardian. “Veel mensen deelden het artikel. Ze raakten enthousiast over dit gek aandoend idee. En toen stelde iemand voor om het aan de aandeelhouders van Twitter voor te leggen”, vertelt Maira Sutton, activist en community engagement manager bij de site Shareable.
Enkele sympathiserende aandeelhouders dienden vervolgens een motie in bij Twitter. Dat voorstel zal op 22 mei gestemd worden op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. De motie vraagt simpelweg om te onderzoeken of een coöperatief Twitter haalbaar is. Waarschijnlijk zal zelfs dat afgewezen worden, maar als het voorstel 3 procent van de stemmen haalt, kan het over een jaar opnieuw worden aangebracht.
Platform co-operativism
Wat #BuyTwitter wil doen is Twitter omvormen tot een platform co-operative, kortweg platform co-op. Het concept ontstond in 2014 als reactie op deeleconomieplatformen zoals Uber en Airbnb. “We vonden dat, alhoewel het de deeleconomie heet, er niet veel delen aan te pas kwam”, vertelt Sutton. De oplossing: de tussenpersoon weghalen en platformen eigendom maken van de gebruikers of werknemers, een combinatie van een platform en coöperatie dus.
Platform co-ops proberen een alternatief te bieden voor het start-upmodel dat Twitter probeerde te volgen. Het platform moest immers pijlsnelle, verlieslatende groei realiseren op basis van extern ingebracht kapitaal. Na die groeispurt hoopten ze om winstgevend te worden, wat mislukte. Twitter is nu nog altijd verlieslatend.
“Je hoeft niet het hele universum over te nemen om een succesvol bedrijf te zijn. Ondernemers die gebruikers centraal stellen kunnen andere modellen zoeken”, vertelt Schneider. Stocksy United volgt zo’n model. Het is een platform voor stockfoto’s dat coöperatief eigendom is van de fotografen. Hierdoor slagen ze erin goede fotografen aan te trekken en een hoge kwaliteit aan te bieden. Ze groeien ook trager, net om die kwaliteit niet te verliezen.
Business model
Een coöperatief Twitter zou echter nog altijd verlieslatend zijn. Het heeft dus een business model nodig. “Wanneer de gebruikers je eigenaars zijn, opent dat een hele reeks opties. Je bent niet langer afhankelijk van het ‘normale’ zakenmodel van sociale media dat probeert om zoveel mogelijk data uit gebruikers te zuigen om dan advertenties te verkopen”, aldus Schneider.
Inspraak in Twitter opent dus nieuwe inkomstenbronnen. U kan bijvoorbeeld gebruikers toelaten geld te verdienen op het platform en daarop een taks heffen. Zo zou u internet-beroemdheden de tools kunnen geven om donaties te verzamelen via Twitter. Ook gebruikers laten betalen voor het platform, wordt geopperd.
Een coöperatieve structuur zou volgens Schneider eveneens het probleem van antisociaal gedrag verminderen. “Het probleem met Twitter is dat het nu op te weinig cohesie steunt onder gebruikers en daar maken sommigen misbruik van. Gedeeld eigendom impliceert dat gebruikers medebeheerders worden van het platform en verantwoordelijkheid tonen.”
Een coöperatief Twitter kan zich dus sterker op de gebruiker richten. “Nu neemt Twitter beslissingen die vooral gericht zijn op adverteerders en niet op de gebruikers. Het bedrijf maakt vaak aanpassingen waar gebruikers niet op staan te wachten”, vertelt Sutton.
Wikipedia als voorbeeld
Maar hoe bestuurt u een platform met miljoenen gebruikers op een democratische manier? “Er zijn veel opties, daarom roepen we niet op tot een onmiddellijke conversie, we vragen simpelweg om een rapport te maken. Dit is een uitnodiging om na te denken over de eigendomsstructuur van Twitter”, aldus Schneider.
Verschillende ideeën circuleren al. Een optie om een non-profit stichting te combineren met participatie door de gebruikers bijvoorbeeld, zoals bij Wikipedia en Mozilla. Een andere mogelijkheid zouden verkiezingen via een loterij kunnen zijn: zo worden willekeurig actieve gebruikers gekozen om als bestuurder te dienen.
Voor Nederlands deeleconomie-expert Martijn Arets is het mogelijk: “Met coöperaties heb je uiteindelijk ook een bestuur dat de organisatie leidt en uitbouwt. Bestuurlijk zou het dus prima kunnen, alhoewel ik me afvraag in hoeverre het de problemen van het platform zou oplossen.”
Alternatief
De directieraad vindt het voorstel alvast een onnodige afleiding voor hun inspanningen om het bedrijf winstgevend te maken. Dat ze recent de videodienst Vine afbouwden is volgens hen een voorbeeld van een scherpere positionering.
Schneider blijft echter optimistisch: “Er zijn fondsen die zoveel aandelen hebben dat ze ons in één keer voorbij de 3 procent kunnen plaatsen.” Sutton is eveneens positief: “Dat mensen hier aandacht aan besteden is al een prestatie op zich. Platform co-ops stellen immers het standaard zakenmodel van de digitale economie fundamenteel in vraag.”
Arets heeft zijn twijfels bij de campagne. “Ik vind het een interessant gedachte-experiment maar ik twijfel of je het bestaande platform moet omzetten naar een coöperatie. In Nederland verloor Twitter de laatste jaren de helft van haar gebruikers en het is de vraag of een coöperatie de oplossing biedt. Een platform op basis van gedeeld eigenaarschap blijft een interessant idee maar je zult met een beter alternatief dan het bestaande moeten komen. Of dat nu een coöperatie is of niet.”
Tom Cassauwers
“We vonden dat, alhoewel het de deeleconomie heet, er niet veel delen aan te pas kwam”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier