Portable Document Format of pdf is niet alleen de de facto, maar ook in 2008 door ISO erkende open standaard voor universeel uitwisselbare elektronische documenten en formulieren. Adobe Acrobat is al lang niet meer de enige tool waarmee pdf’s kunnen worden gecreëerd, bewerkt, beheerd en verspreid. Uit de tientallen alternatieve pdf-tools selecteerden we er drie populaire (CuteFTP/Ghostwriter, Foxit Phantom en Nuance PDF Converter) en vergeleken die met het origineel.

De geschiedenis van Portable Document Format (pdf) gaat terug tot het begin van de jaren negentig, toen de behoefte ontstond om elektronische documenten eenvoudiger te kunnen uitwisselen tussen verschillende computersystemen. Een “universeel” documentformaat zou heel wat compatibiliteitsproblemen oplossen. Pdf was in die begindagen zeker niet het enige “universele” documentformaat, maar het werd wel de de facto standaard, voornamelijk omdat Adobe zijn Reader, het programma om pdf’s te lezen, gratis verspreide. Ondertussen zijn er naar schatting 160 miljoen pdf-bestanden terug te vinden op het internet en heeft 90% van alle met internet verbonden computers een pdf-leesprogramma aan boord. Dat zal dan in veel gevallen Adobe Reader zijn, maar er zijn ook andere pdf-lezers verkrijgbaar. Allemaal lezen ze vandaag nog steeds documenten die gecreëerd werden met Acrobat 1.0 uit 1993. Ondertussen zit Acrobat, de tool om pdf’s te creëren, al aan versie 10.

Het pdf-formaat zelf zit momenteel aan versie 1.7 daterend uit 2006. Sinds 2008 is die versie ook erkend als ISO standaard 32000-1:2008. Toekomstige wijzigingen aan het pdf-formaat worden besproken in de technische comités van de standaardenorganisatie ISO en niet meer door Adobe zelf ontwikkeld. Op pdf 2.0 is het voorlopig nog wachten.

PDF-extensies

Maar Adobe creëerde wel eigen extensies voor het pdf-formaat; dergelijke extensies zijn trouwens toegelaten door en beschreven in de ISO-standaard uit 2008. Acrobat 9.0 introduceerde in 2008 bijvoorbeeld PDF Extension Level 3. Die extensie laat onder andere toe om multimedia zoals Flash te integreren in pdf’s. Ze voorziet verder in sterkere 256-bit AES-encryptie van pdf-documenten. PDF Extension Level 5 uit 2009 (Acrobat 9.1) ondersteunt versie 3.0 van XFA (XML Forms Architecture) formulieren; dit is een door het Amerikaanse bedrijf JetForm bedachte uitbreiding van xml die specifiek bedoeld is voor het creëren van webformulieren. De extensies zitten niet in de ISO-standaard, maar kunnen daar in de toekomst wel in terecht komen. Alle pdf-versies zijn achterwaarts compatibel. Versie 1.7 bevat alles wat ook in versies 1.0 tot en met 1.6 aanwezig is. Pdf-software van andere bedrijven dan Adobe zelf ondersteunt doorgaans ook alle pdf-formaten van 1.0 tot en met 1.7. Als dergelijke software 1.7 ondersteunt is het per definitie compatibel met de ISO 32000-1:2008 standaard. De extensies zijn echter specifiek voor Adobe Acrobat en worden dus niet noodzakelijkerwijze door alternatieve software ondersteund.

Andere ISO-standaarden

Het pdf-verhaal stopt overigens niet met de ISO-standaard uit 2008 of de toekomstige pdf 2.0 ISO-standaard. Er bestaan verschillende andere ISO-standaarden die betrekking hebben op pdf en die niet noodzakelijkerwijze door alle creatiesoftware worden ondersteund. Ze allemaal uitgebreid behandelen, zou ons te ver voeren. In de tabel die bij dit artikel hoort en die u terugvindt op onze website, staat een overzicht van de belangrijkste standaarden. We vermelden daar ook welke standaarden de geteste pakketten ondersteunen.

Op één standaard, namelijk pdf/a (ISO 19005) uit 2005 willen we toch even dieper ingaan. Die “PDF for Archive”-standaard werd ontwikkeld voor de bewaring op lange termijn van elektronische documenten. Ze is gebaseerd op pdf 1.4 (geïmplementeerd in Adobe Acrobat 5 uit 2001), maar er zijn allerlei varianten die pdf/a aansluiting doen vinden bij pdf 1.7 en dus ISO 32000-1. Pdf/a is een subset van pdf die allerlei zaken weglaat die niet geschikt zijn voor langetermijnarchivering: audio, video, javascript, encryptie… Pdf/a verplicht ook om metadata toe te voegen aan documenten en dit op een standaardmanier te doen. Verder moeten alle fonts en colorspaces in het document worden ingesloten, zelfs “standaard” fonts zoals Times. Als u documenten om een of andere reden voor langere termijn moet archiveren, is het gebruik van pdf/a aan te bevelen. Pdf-leessoftware die zegt compatibel te zijn met pdf/a dient ook aan bepaalde vereisten te voldoen die beschreven worden in de ISO-standaard. Weinig software voldoet echter aan die vereisten. Van de in deze test besproken producten is alleen Adobe Acrobat zelf helemaal compatibel met pdf/a. CutePDF is dat helemaal niet. Foxit Phantom en Nuance PDF Converter zijn het slechts gedeeltelijk. Iets om rekening mee te houden als u de pdf-creatiesoftware voor archiveringsdoeleinden wil gebruiken…

Geteste producten

Dat er een markt bestaat voor pdf-creatiesoftware, bewijst Adobe, dat zeer regelmatig, bijna elk jaar, nieuwe versies uitbrengt van Acrobat. Ondertussen zitten we aan versie 10 ofwel Adobe Acrobat X. Dat die markt bestaat, bewijst ook het grote aanbod aan commerciële alternatieven voor Acrobat. Uit dat grote aanbod hebben we er drie gekozen om ze te vergelijken met het origineel: CuteFTP, Foxit Phantom en Nuance PDF Converter. We hebben van al deze pakketten de pro-versies getest, bestemd voor bedrijfsgebruik.

Kwaliteit van ocr en conversie naar Word

Alleen Adobe Acrobat, Nuance PDF Converter en Foxit Phantom PDF Suite ondersteunen ocr. Foxit ondersteunt daarenboven het Nederlands als taal niet. We gebruikten daarom een Engelstalig testdocument. Adobe Acrobat ocr’t het snelst, PDF Converter het traagst. De verschillen zijn echter niet dramatisch groot: van iets minder dan tien minuten voor de snelste (Adobe) tot iets meer dan 13 minuten voor de traagste (Nuance). De accuratesse van de tekstherkenning is verrassend hoog: bijna foutloos. Ook de illustraties worden perfect omgezet.

Alleen Adobe Acrobat en Nuance PDF Converter konden deze test-pdf vervolgens bewaren in Word-formaat. CutePDF en Foxit Phantom PDF Suite ondersteunen dit niet. CutePDF kan een pdf wel bewaren in aparte plaatjes (png, jpg etc.), terwijl Foxit Phantom eventueel de tekst apart kan bewaren in txt-formaat. Maar dan gaat de lay-out uiteraard volledig verloren.

Hoewel we het testdocument eerder al door de pdf-programma’s zelf hadden laten omzetten naar computertekst, voeren Adobe Acrobat en Nuance PDF Converter de optische karakterherkenning opnieuw uit wanneer we het bestand in Word-formaat bewaren. Daardoor duurt het converteren naar Word even lang of zelfs langer dan het in leesbare computertekst omzetten van het originele Engelstalige boek. Wellicht heeft het ermee te maken dat de programma’s proberen de oorspronkelijke lay-out zoveel mogelijk te behouden. Adobe slaagt daar overigens veel beter in dan Nuance. Bij Nuance verspringt het lettertype voortdurend, met als resultaat dat pagina’s en paginanummers verschuiven en er zelfs witte pagina’s tussen de ge-scande pagina’s worden geplaatst. Nuance lijkt wel de lay-out van de tabellen in het boek beter bewaard te hebben.

Kwaliteit van Word-naar-pdf conversie

Alle vier de programma’s converteren het Word-bestand met het typoscript van Getekend foutloos. Alle programma’s doen de conversie in 4 à 5 seconden; alleen Adobe Acrobat heeft met 42 seconden aanzienlijk meer tijd nodig.

CUTEPDF PROFESSIONAL

Het Amerikaanse Acro Software is actief in de markt voor pdf-software sinds 1998, toen het AcroForm lanceerde, een programma waarmee je eenvoudig elektronische formulieren kunt creëren, verspreiden en verwerken. Dat product bestaat nog altijd, maar heet ondertussen FormMax. Een onderdeel daarvan, FormMax Filler, is geïntegreerd in CutePDF Professional. Dit kan worden gebruikt om elektronische pdf-formulieren in te vullen, te verspreiden en de informatie te integreren in databases via export of OLE 2 automatisatie. Door van FormMax een apart product te maken, kan Acro Software de prijs voor CutePDF Professional laag houden. Niet iedereen binnen een bedrijf moet elektronische formulieren kunnen aanmaken: je kunt dus een licentie kopen van FormMax en toch nog iedereen die CutePDF gebruikt de mogelijkheid bieden om elektronische formulieren te verwerken. De andere producten in deze test hebben wel allemaal de functies aan boord om pdf-formulieren te creëren, maar zijn ook minimaal dubbel zo duur.

Functionaliteit

CutePDF Professional is op de eerste plaats een pdf-editor. In vergelijking met de andere programma’s in deze test is de functionaliteit eerder beperkt. Zo kan het programma niet rechtstreeks vreemde formaten omzetten in pdf, dat moet allemaal via CutePDF Writer. Optical character recognition is niet aanwezig en pdf’s exporteren naar andere formaten behalve beeldbestanden is evenmin mogelijk. Scannen naar pdf kan wel. Verschillende pfd’s combineren in één pdf kan het programma wel. Verder kunt u pdf-pagina’s herordenen, headers en footers toevoegen, pagina’s wissen, watermerken, achtergronden en stempels toevoegen en pdf’s beveiligen met wachtwoorden. Pdf’s becommentariëren kan ook, maar daar houden de mogelijkheden tot samenwerking rond elektronische documenten zowat op. Ondersteuning voor ISO-standaarden ontbreekt.

Prestaties

CutePDF Professional kent geen ocr en kan ook geen pdf’s exporteren naar Word, dus dat hebben we allemaal niet kunnen testen. Het converteren van het Word-document naar pdf deed het programma in vier seconden, maar dat is eigenlijk de verdienste van het gratis verkrijgbare Ghostscript, dat hiermee bewijst even snel te zijn dan Foxit en Nuance en zelfs een pak sneller dan Adobe Acrobat.

OORDEEL

De functionaliteit van CutePDF Professional is beperkt, maar als die functies voor u volstaan dan is dit wel de goedkoopste pdf-oplossing.

ADOBE ACROBAT X PRO

Adobe Acrobat is de goudstandaard waartegen alle andere pdf-tools worden gemeten. Het is het pakket in deze test met de meeste functionaliteit en de beste ondersteuning voor diverse ISO- en ETSI-standaarden. Alle details vindt u in de tabel die bij dit artikel hoort. Voor dit alles betaal je echter een stevige prijs, want dit is met voorsprong het duurste pakket in deze test. Er is wel een goedkopere standaardeditie met minder functies, die echter nog altijd duurder is dan de door ons geteste concurrenten, en nog een duurdere bundel Acrobat X Suite waarin ook Photoshop CS5 wordt meegeleverd.

Functionaliteit

De vorige versie, Acrobat 9 Pro, hebben we in 2008 al uitgebreid besproken. Acrobat 9 introduceerde heel wat nieuwigheden, waaronder de mogelijkheid om verschillende mediatypes zoals documenten, video, geluid en 3D-objecten samenbrengen in een volledig zelf vorm te geven pdf-portfolio, ondersteuning voor Flash en betere samenwerkingsfuncties. De nieuwigheden in versie 10 zijn minder uitgebreid. Deze update verfijnt en verbetert vooral de nieuwe mogelijkheden van Acrobat 9. De interface werd onder handen genomen en is gebruiksvriendelijker. Ook zijn er meer voorzieningen voor beginners, zoals de portfolio-wizard, die helpt bij het creëren van een pdf-portfolio. Quick Tools laten toe om veelgebruikte acties snel terug te vinden en uit te voeren. De Action Wizard laat toe om allerlei taken te automatiseren en kun je nog het best beschouwen als een pdf-macro. Acrobat integreert voortaan ook naadloos in Microsoft SharePoint. MS Office 2010 wordt volledig ondersteund. En grote bestanden kunt u voortaan eenvoudig verspreiden via Acrobat.com.

Prestaties

Adobe Acrobat X Pro presteert in alle benchmarks het snelst, behalve in de conversietest van Word naar pdf, waar het om een onverklaarbare reden ongeveer tien keer trager is dan alle andere. De kwaliteit van de ocr en conversie is ook het best bij Acrobat X.

OORDEEL

Of het zijn hoge prijs waard is, moet u zelf beoordelen, maar Acrobat X Pro biedt met voorsprong de meeste functies en is op één onderdeel na met voorsprong de beste presteerder.

FOXIT PHANTOM PDF SUITE

Het Amerikaanse Foxit Corporation werd opgericht in 2001 en heeft sinds 2004 een gratis pdf-leesprogramma (Foxit Reader) dat een groeiende populariteit kent omdat het sneller laadt en minder werkgeheugen vergt dan Adobe Reader. Foxit claimt dat zijn Reader ondertussen 90 miljoen keer werd gedownload. Het verkoopt ook drie pdf-creatietools. In stijgende prijsvolgorde zijn dat PDF Creator, PDF Editor en de hier besproken Foxit Phantom PDF Suite, wat eigenlijk een geïntegreerde bundel is van de eerste twee tools, aangevuld met enkele extra mogelijkheden.

Functionaliteit

Foxit Phantom PDF Suite zit qua functionaliteit tussen CutePDF Professional en Nuance PDF Converter in. Het levert ongeveer 85% van de functies van Adobe Acrobat. De details vindt u in de tabel die bij dit artikel hoort. Naast het ontbreken van een Nederlandstalige ocr-module valt ook het ontbreken van pdf-exportmogelijkheden op naar bijvoorbeeld MS Office, iets wat Acrobat en PDF Converter wel kunnen. Foxit Phantom PDF Suite ondersteunt behalve pdf/a geen andere ISO-standaarden. De pdf/a-ondersteuning is erg beperkt. U kunt een pdf converteren naar pdf/a, maar dan moet u het “printen” naar dat formaat. Er zijn ook geen voorzieningen om te controleren of een geopende pdf voldoet aan alle pdf/a-vereisten.

Prestaties

Hoewel Foxit claimt de snelste software te hebben, blijkt dit niet uit onze benchmarks. Het creëert een pdf op basis van ons Word-bestand in 4 seconden, vergelijkbaar met alle andere, behalve Adobe Acrobat dat hiervoor 42 seconden nodig heeft. Het ocr’en van het Engelstalige boek doet het trager dan Adobe, maar sneller dan Nuance. Het converteren naar pdf/a is heel wat trager dan bij de andere, omdat dit alleen kan via de meegeleverde pdf-printerdriver. Converteren van het Engelstalige boek naar MS Word 2010 lukt niet met Foxit.

OORDEEL

Foxit Phantom PDF Suite is even duur als Nuance PDF Converter Professional, maar het biedt minder functionaliteit en presteert niet veel sneller. Als u een goedkopere pdf-suite zoekt dan Acrobat dan verdient Nuance de voorkeur boven Foxit.

NUANCE PDF CONVERTER PROFESSIONAL

PDF Converter ontstond, zoals de naam het al aangeeft, als tool om grote hoeveelheden bestanden naar en later ook van pdf te converteren. Die batchverwerking is nog altijd aanwezig, maar niet langer uniek voor PDF Converter. Ook Adobe Acrobat ondersteunt ondertussen batchverwerking via Acrobat Distiller. Nuance bouwde de functionaliteit van PDF Converter verder uit zodat je er nu ook pdf’s mee kunt creëren en bewerken.

Functionaliteit

Nuance PDF Converter Professional biedt ondertussen ongeveer 90% van de functies van Adobe Acrobat. Van alle hier besproken alternatieven voor dat programma, biedt het de meeste mogelijkheden. De details vindt u terug in de tabel die bij dit artikel hoort. In tegenstelling tot bij vorige versies zijn de meeste functies nu bruikbaar via één interface; het is dus niet langer nodig drie aparte programma’s te starten voor de verschillende functies. PDF Converter Professional heeft enkele bijzonder gebruiksvriendelijke trekjes. Zo start indien u een pdf laadt met alleen beeld automatisch een (uitschakelbare) wizard waarmee u het document via ocr kunt omzetten naar doorzoekbare tekst, of, indien van toepassing, kunt starten met het creëren van een invulbaar formulier op basis van een gescand formulier.

PDF Converter ondersteunt behalve pdf/a geen andere ISO-standaarden. En de pdf/a-ondersteuning is erg beperkt. U kunt een pdf converteren naar pdf/a, maar dan moet u het “printen” naar dat formaat. Pdf/a staat niet in de lijst van formaten waarin u bestanden kunt bewaren of waar u ze naar toe kunt converteren. Er zijn ook geen voorzieningen om te controleren of een geopende pdf voldoet aan alle pdf/a-vereisten.

Prestaties

PDF Converter Professional creëert een pdf op basis van ons Word-testbestand in vijf seconden tijd. In alle andere benchmarks is het trager dan de andere pakketten. Ook laat het in vergelijking met Acrobat veel lay-outsteken vallen bij conversie van ons Engelstalige boek naar Word.

OORDEEL

Nuance PDF Converter Professional biedt een groot deel van de functionaliteit van Adobe Acrobat voor een veel lagere prijs. Als u een goedkopere pdf-suite zoekt dan Acrobat dan verdient het de voorkeur boven Foxit.

CONCLUSIE

Het wekt wellicht geen verwondering dat Adobe Acrobat X Pro veruit het best presteert. Acrobat biedt de meeste features, beantwoordt het best aan de verschillende standaarden en is ook snel. Maar Acrobat is ook erg duur. Mogelijk hebt u alle mogelijkheden niet nodig. Nuance PDF Converter Professional is dan een goedkoper alternatief met negentig procent van dezelfde mogelijkheden. Foxit Phantom PDF Suite kost hetzelfde als PDF Converter maar biedt minder mogelijkheden. Geen reden dus om deze oplossing te kiezen. CutePDF Professional biedt niet veel meer dan verschillende gratis alternatieven en kunnen we daarom niet aanraden.

Bekijk ook de vergelijkende tabel die bij dit artikel hoort: http://datane.ws/pdfcreatie

Jozef Schildermans