Leren van elkaar, dat is de opzet wanneer chirurgen over de schouder of via een videoverbinding meekijken naar een operatie. Details en snelheid zijn cruciaal bij zo’n uitzending.

Wie vroeger een live-videoverbinding wou, moest gebruikmaken van een straalverbinding per satelliet. Met de huidige netwerkinfrastructuur kijken veel organisaties naar de mogelijkheden van het internet en ziekenhuizen zijn daar geen uitzondering op. “Videoconferencing is bij ons geïntroduceerd in 1999 en in 2003 zijn we voor het eerst via het internet operaties beginnen doorseinen”, zegt professor Peter Stalmans, oogheelkundig chirurg, gespecialiseerd in netvliesaandoeningen. “De eerste keer was dat via ons intranet en in standard definition. Tot we een paar jaar geleden hd-camera’s hebben aangekocht en die hebben ingezet voor het uitzenden.”

Video in hd toont meer detail, maar ook dieptezicht is belangrijk wanneer je een operatie uitvoert. Daarom werd er binnen het UZ gekeken naar de mogelijkheden om zelf een 3D-opstelling te maken. Daarbij werden twee camera’s gemonteerd op de operatiemicroscoop en werden de signalen side-by-side samengevoegd, waarbij de verticale beeldresolutie werd gehalveerd. “Toen we er mee begonnen, wisten we zelfs niet dat dit via videoconferencing doorsturen volledig nieuw was”, zegt professor Stalmans.

SNELHEID TELT

De reden dat de uitzendingen best live gebeuren is omdat ze worden getoond op conferenties of tijdens een bijscholing. Stalmans: “Je zit met een zeer gespecialiseerd publiek dat kritisch is en vragen wil stellen waar je als chirurg ook meteen op moet kunnen antwoorden. Twee seconden vertraging zoals bij satelliet maakt bij een operatie veel verschil uit.”

Latency is er nog steeds via het internet. “Maar nu bedraagt die slechts zes milliseconden, of mogelijk iets meer naar locaties in het buitenland”, licht Jo Mannaerts, audiovisuele en videoconferentie-technicus toe. Dat gebeurt weliswaar zwaar gecomprimeerd. Daarvoor maakt het UZ Leuven gebruik van toestellen van Polycom. “Dat signaal wordt ongeveer vijftig keer gecomprimeerd en gedecomprimeerd in die tijd. We hebben nu twintig codecs, waarbij de nieuwste nog zo groot als een brooddoos zijn en je genoeg hebt aan minimum 2 Mbps voor de verzending en ontvangst.”

Los van de technologische vooruitgang heeft de overstap naar video via het internet ook financiële voordelen. “Zo’n satellietuitzending kost al snel 1.250 euro per uur en met een operatie ben je al snel vier uur bezig. Dat is vijfduizend euro voor een uitzending in sd vanop één locatie. Wil je op een conferentie meerdere operaties door elkaar tonen dan ben je een veelvoud kwijt.” Al is de Polycom-box uiteraard ook niet gratis. “Hiervoor ligt de huurprijs op 600 euro per dag, of 10.000 euro voor de aankoop van een codec”, zegt Mannaerts.

“Je hebt die compressie van minimum 2 Mbps echt wel nodig”, gaat professor Stalmans verder. “Bij de uitzending van een operatie naar Caïro zijn we om 7 uur ‘s morgens begonnen met voldoende bandbreedte. Maar toen iedereen in Egypte om 9 uur online ging, zag je de totale snelheid wel terugvallen.”

Een niet onbelangrijk voordeel in de technologie is de kwaliteit van de operatie. Vroeger werd zo’n operatie uitgevoerd op de locatie waar er werd gefilmd of er een congres doorging. Met de aanpak van het UZ kan elke arts in zijn eigen vertrouwde omgeving met zijn eigen mensen de ingreep uitvoeren en naar de congressite uitzenden, wat comfortabeler werkt. Perfect is de technologie nog niet, al heeft dat vooral met de beschikbare camera’s te maken. Vandaag kunnen ze in hd uitzenden of in 3D, maar niet beiden. Stalmans: “Als we op termijn 4K-camera’s hebben, dan kan je in 3D hd filmen en dat live uitzenden.”

Pieterjan Van Leemputten