Draadloze verbindingen hebben allerlei voordelen boven bekabelde, maar niet de in de praktijk haalbare werksnelheid: die blijft achterlopen. Met de nieuwe 802.11n standaard moet dat veranderen, want die belooft werksnelheden tot 300 Mbit/s. Maar werkt dat zo goed als de reclame belooft?

IEEE 802.11n is eindelijk een feit. Het voorstel is een officiële standaard voor draadloze lokale netwerken geworden. Dat heeft maar liefst zeven jaar geduurd. Door die lange wachttijd beantwoordt de 802.11n apparatuur die we al jarenlang kunnen kopen in feite aan geen enkele officiële standaard. Waarom duurde het zo lang? De officiële reden wauwelt wat over “enorm grote technologische uitdagingen”, maar wij weten wel beter. Na de eerste kladversie van 2006 begonnen de fabrikanten met elkaar te ruziën. En dat veroorzaakte de langdurige vertraging. Laten we heel duidelijk zijn: standaarden zijn goed. Standaarden moeten er zijn. Ze zorgen er immers voor dat we over de grenzen van bedrijven, merken en eigenbelangen heen met elkaar kunnen communiceren en nieuwe technologieën uitrollen. Daarom omarmen bedrijven graag echte standaarden. Bij een nieuw voorstel moet wel iedereen het daarover eens geraken voordat het een standaard kan worden. En precies hier ging het fout bij 802.11n. Het gevolg: zeven jaar vooraleer de nieuwe WLAN-standaard er eindelijk officieel was.

De facto standaard

Naast de officiële standaard heb je ook nog zoiets als een de facto standaard. Iets dat niet officieel is, maar toch zo algemeen gebruikt wordt dat het in feite daardoor een standaard ís. Zodra de eerste kladversie van 802.11n af was, begonnen allerlei fabrikanten producten te leveren. Vaak met de belofte dat we die toestellen naderhand kosteloos zouden kunnen upgraden naar de officiële standaard – zodra die er zou zijn. Niemand voorzag immers dat dit maar liefst zeven jaar zou duren. Weet u dat er momenteel elke dag meer dan een miljoen toestellen met 802.11n-technologie wereldwijd verscheept worden? Kennelijk zat niemand te wachten op de nieuwe standaard, iedereen gebruikte gewoon de kladversie. Een de facto standaard dus.

Voor recent aangekochte producten is de kans zeer groot, dat u ze met een eenvoudige firmware-update kunt bijwerken tot de officiële standaard. Bij een in een notebook ingebouwde draadloze netwerkkaart is het natuurlijk een ander verhaal, want die kunt u moeilijker vervangen. Wellicht maakt het niets uit, vermits die kaart toch wel zal werken met routers of AP’s die aan de officiële standaard voldoen. Als bedrijfs- of overheidsregels u echter verbieden apparatuur te gebruiken die niet aan een officiële standaard voldoet als die er is, dan moet u natuurlijk wel ingrijpen. In zo’n geval kunt u de ingebouwde netwerkkaart gewoon uitschakelen en dan een usb- of pc-card-netwerkadapter inpluggen die wél aan de officiële standaard voldoet. Of u kunt een andere, wel compatibele mini-PCI wifi-kaart installeren. Probleem opgelost.

Slokop

Een 802.11 router of access point heeft doorgaans drie antennes aan boord. Die kunnen een iets groter gebied overlappen bij het uitzenden, maar hun echte winst halen die extra antennes bij de ontvangst. Door de via die drie antennes bekomen signalen te analyseren, kan de ontvangsteenheid beter onderscheid maken tussen ‘echte’ en weerkaatste signalen (geestsignalen). Dat verbetert de ontvangst gevoelig. De ontwerpers hebben veel bijgeleerd de voorbije jaren. Voor ons betekent dat een veel betere ontvangst- en zendkwaliteit van 802.11n-apparatuur.

802.11n heeft ook enkele nadelen. Om de hoge werksnelheden te halen, worden immers met meerdere antennes meerdere radiokanalen gebundeld volgens het MIMO (Meerdere In, Meerdere Uit)-protocol. Dat zijn dezelfde radiokanalen die ook voor 802.11g en 802.11a gebruikt worden: de vorige hoge-snelheidsstandaarden voor draadloos verkeer tot 54 Mbit/s. We hebben al 802.11n-oplossingen gezien die tot zes kanalen in beslag namen, daar waar een 802.11g-oplossing maar een kanaal nodig had. Het is dus perfect mogelijk dat al uw buren met 802.11g-routers en AP’s allesbehalve gelukkig gaan zijn met uw nieuwe 802.11n-router of AP, vermits die een breed stuk van het spectrum in beslag gaat nemen en de kans dus zeer reëel is dat die andere draadloze producten daardoor stoort. 802.11n-systemen gaan immers standaard op zoek naar frequentiebanden waarin weinig sterke zenders voorkomen. Daaruit volgt natuurlijk, dat een sterke zender in een gebied met zwakke collega’s deze zwakke zenders gewoon zal wegdrukken. Om alles nog erger te maken, staan alle 802.11n AP’s en routers die wij tot dusver gezien hebben standaard ingesteld om op maximum vermogen uit te zenden. Wij stellen dus voor dat u test wat voor zendbereik u nodig hebt en dan uw router of AP instelt op het vermogen dat u effectief gaat gebruiken en hem niet nodeloos op het maximum laat staan. Uw buren zullen u dankbaar zijn.

Producten

We kregen van verschillende leveranciers een hele waaier aan 802.11n producten binnen. Het gaat om netwerkkaarten, AP’s en routers. We vroegen producten aan bij 3Com, Cisco, D-Link, Draytek, Level One, Lancom, Netgear en SMC. Linksys en Sitecom hebben alleen producten voor consumenten, lieten ze ons weten. Cisco en Lancom beslisten niet mee te doen. 3Com en D-Link kregen hun producten niet tijdig bij ons voor de deadline van deze test. Bij Draytek, Level One, Netgear en SMC lukte dat wel.

Alle geteste producten leveren bijna Fast Ethernet-snelheden. Dat is niet de beloofde 300 Mbit/s, maar het is wel een pak beter dan de vorige 802.11-standaarden en het is ruim voldoende om bijvoorbeeld draadloos Full HD-video te streamen. Caveat is dat die doorvoersnelheden steeds worden gehaald met de eigen adapters, maar niet noodzakelijkerwijze met adapters van andere merken. Uitzondering op die regel is, zo blijkt uit onze vorige testen, de apparatuur van Cisco, gevolgd door die van Netgear. Cisco deed ditmaal echter niet mee met de test. Netgear wel, maar leverde geen eigen adapter. We hebben de apparatuur van Netgear getest met enkele van de andere adapters, zoals die van Draytek, en dit leverde normale bijna-Fast Ethernet-snelheden op. In de praktijk zult u de routers en access points vaak gebruiken met een of andere vast in een laptop ingebouwde wifi-chipset. De variaties zijn hier zo groot dat we er geen algemene uitspraken over kunnen doen, maar uit onze informele testen blijkt dat die chip-sets door de band genomen ietwat mindere draadloze doorvoersnelheden halen dan de adapters van eigen merk. Wilt u dus het onderste uit de kan qua prestaties dan blijft u binnen dezelfde merkgroep, of kiest u voor Cisco of Netgear. Voor normale kantoortoepassingen kunt u echter naar hartenlust mengen. Alleen bij specifieke multimedia- of voip-toepassingen zult u eerst zelf moeten testen of de gekozen combinaties in uw concrete situatie goed functioneren. Gezien de vele variabele factoren is het onmogelijk hier algemene uitspraken over te doen.

DRAYTEK

Producent:

Draytek, Taiwan; www.draytek.be

Leverancier:

De Taiwanese fabrikant Draytek profileert zich vooral als fabrikant van adsl-modellen en breedbandrouters. We kregen drie producten van Draytek binnen: een Vigor2820n ADSL2/2+ Security Firewall, een VigorAP 700 access point en een Vigor N61 draadlozenetwerkadapter voor usb. Alledrie deze toestellen ondersteunen IEEE 802.11n, maar de kladversie – niet de definitieve standaard. Draytek heeft tot op het moment van dit schrijven nog geen firmware-update naar de definitieve standaard uitgebracht.

Vigor2820n ADSL2/2+ Security Firewall

De Draytek Vigor2820n is een ADSL2+-router met een AP (802.11n kladversie) aan boord. Er is een tweede wan-poort (Ethernet-aansluiting) die u kunt koppelen aan eender welke tweede breedbandaansluiting. Daarna kunt u uitvalovername en lastenverdeling organiseren tussen WAN1 (ADSL2/2+) en WAN2. Deze breedbandrouter ondersteunt brandbreedte op aanvraag en bandbreedtebeheer met NAT-sessiebeperking, ‘geleende’ bandbreedte, QoS (Quality of Service) op de ip-laag en nog meer. Er is een uitgebreide firewall ingebouwd met SPI (Stateful Packet Inspection) op basis van objecten die u ook zelf mag definiëren, firewall-reglementen, inhoudsfilters voor het web, IM, en P2P-verkeer. Een spamfilter ontbreekt. De Vigor2820n heeft een hardware-implementatie van vpn-protocollen en ondersteunt tot 32 tunnels met alle bekende tunnelprotocollen en met AES/DES/3DES voor encryptie en MD5/SHA-1 voor authenticatie. Draytek heeft overigens ook een 2820v model met isdn-poorten voor ADSL/2/2+ over idsn en eventuele uitvalovername naar internet via isdn toe. De Vigor2820n biedt vier lan-poorten waarvan alleen de eerste Giga Ethernet ondersteunt; de andere drie bieden Fast Ethernet. De WAN2-aansluiting is ook Fast Ethernet. Er zijn waarschuwingslichtjes voor ingeschakelde DoS (Denial of Service)-beveiliging, actieve vpn-tunnel en in gebruik zijnde QoS.

U beheert de Vigor2820n via zijn webinterface. Er is geen voorziening om meerdere toestellen centraal te beheren. Tijdens onze test bleek ons testexemplaar vast te lopen als hij langer dan 8 uur in bedrijf bleef. We nemen aan dat dat een exemplarische fout is en dus niet bij andere Vigor2820n’s voorkomt. Het kan ook een firmwareprobleem zijn, dat dan nog zal moeten worden opgelost.

Productinfo

Product: Vigor 2820n ADSL2/2+ Security Firewall

Adviesprijs: 225 euro

VigorAP 700

De Draytek VigorAP 700 is een Access Point dat u kunt gebruiken om het draadloze bereik van bijvoorbeeld een Vigor2820n router uit te breiden. Het toestelletje is compact en biedt een netwerkpoort en twee antennes. Er is een webinterface waarmee u het AP instelt op uw draadloze netwerkparameters. Daarna kunt u de opgebouwde draadloze brug gebruiken. Meer is er niet aan!

Productinfo

Product: VigorAP 700

Adviesprijs: 59 euro

Vigor N61

Draadloze usb-netwerkadapters vallen over het algemeen nogal groot uit, omdat ze immers een zender/ontvanger en een antenne moeten bevatten. Vanwege het formaat past zo’n adapter niet in te dicht bij elkaar gemonteerde usb-connectoren. Daarom levert Draytek bij de Vigor N61 een korte usb-verlengkabel mee, zodat u de adapter altijd kunt aansluiten. De verlengkabel kan ook handig zijn om een wat betere ontvangst te krijgen door de usb-adapter en diens ingebouwde antenne wat anders te positioneren. Draytek geeft alleen Windows op als ondersteund besturingssysteem voor deze usb-adapter. We hebben hem echter eens geprobeerd in een systeem met Ubuntu 9.10 Karmic Koala Linux en die herkende de adapter als een draadloze netwerkkaart en kon er ook mee werken. Gek dat ze dat niet vermelden op de doos.

Productinfo

Product: Vigor N61

Adviesprijs: 37 euro

LEVEL ONE

Producent:

LevelOne – DDC GmbH.; D; www.level1.com

Leverancier:

D&D Distribution, www.dddistribution.be: Alfa Systems, www.alfasys.be; Link-O, www.link-o.be

Level One is ondanks de naam van Duitse oorsprong. De merkkleur is oranje, maar dat gebruiken ze niet in al hun toestellen. Level One leverde ons vier routers, een AP en twee usb-adapters voor deze test. De toestelkleuren variëren van grijs naar zwart, soms met oranje accenten.

LevelOne WBR6600A N-Max Wireless ADSL2+ Modem Router

De WBR6600A is een breedbandrouter met geïntegreerde ADSL2+-modem en 802.11n ‘klad’ draadloos netwerk. Er is een EWAN-functie waarmee u de ingebouwde modem uitschakelt en er een gewone breedbandrouter van maakt. Dan verliest u wel een van de vier LAN-poorten. Er is een firewall aan boord met DoS-preventie en pakketinspectie. Er is ook bandbreedtebeheer mogelijk. Het beheer gebeurt via de ingebouwde webinterface, die erg gebruiksvriendelijk is. Er is een gemakkelijke wizard voor de eerste ingebruikneming. Dit toestel blijkt erg rijk uitgerust, gebruiksvriendelijk en presteert prima. Wat ons dan ook met verstomming sloeg is de prijs. Zo goedkoop hebben we een dergelijk toestel met deze functionaliteit nog niet gezien!

Productinfo

Product: WBR6600A

Adviesprijs: 85 euro

Level One WBR6800 N Wireless 3G Router

Deze breedbandrouter ondersteunt 802.11n ‘klad’ tot 150 Mbit/s met uitvalovername naar een 3G-netwerk, op voorwaarde dat u een 3G-modem via usb aangesloten hebt. De router is klein en biedt slechts een wan- en een lan-poort. U moet dus zelf een netwerkswitch voorzien. Ook deze router heeft een firewall aan boord met DoS-preventie en pakketinspectie, plus bandbreedtebeheer. Hij ondersteunt zelf geen vpn, maar biedt wel het transparant doorsluizen van vpn-verbindingen (vpn-passthrough). De webinterface is gebruiksvriendelijk en biedt een configuratiewizard. Qua prijs hebben we op dit gebied nog niet veel goedkopers gezien.

Productinfo

Product: WBR6800

Adviesprijs: 59 euro

Level One WBR6020 N-Max Wireless Router

De N-Max serie apparaten van Level One ondersteunen 802.11n ‘klad’ tot 300 Mbit/s. Deze router biedt verder nog vier Fast Ethernet lan-poorten en een wan-poort. Er is een firewall aan boord met pakketinspectie en DoS-preventie plus bandbreedtebeheer. Er is vpn-passthrough en een webbeheer met configuratiewizard. Deze router spoort zelf de te gebruiken draadloze kanalen op om uw buren niet te storen. Hij heeft verder slimme stroombesparingsmaatregelen aan boord waardoor Level One claimt tot 68% energie te kunnen besparen. Als u het draadloze deel niet gebruikt, kunt u het uitschakelen met een drukknop op de router. In plaats van het gebruikelijke oranje van Level One heeft deze router daarom een groene bodem en groene antenne-uiteinden. Er is ook nog een knop voor WPS-bescherming en instelling van usb-adapters. Nauwelijks te geloven dat dit voor deze prijs kan, en het is nog niet eens de goedkoopste in deze test.

Productinfo

Product: WBR6020

Adviesprijs: 45 euro

Level One WBR6002 N Wireless Router

Deze WBR6002 is de goedkoopste met een adviesprijs van nog geen 32 euro. De N-serie biedt draadloos 802.11n ‘klad’ verkeer tot 150 Mbit/s. De router heeft voor deze prijs toch nog een vierpoorten netwerkswitch ingebouwd en biedt nog een wan-poort. Het toestel ondersteunt ook WISP, wat een beveiligde draadloze verbinding is waarmee hij een brugfunctie kan vervullen voor een andere router. De ingebouwde radio kan uitgeschakeld worden, maar niet via een knop – het moet via de webinterface, maar u kunt wel een tijdschema voor draadloos verkeer instellen. Die webinterface is gebruikersvriendelijk met een instelwizard. De router heeft net als zijn ‘broertjes’ een ingebouwd firewall, weliswaar iets beperkter, met bandbreedtebeheer, vpn-pass-through en alles wat we normaal verwachten van een router die drie keer zoveel kost.

Productinfo

Product: WBR6002

Adviesprijs: 31,50 euro

Level One WAP6010 N-Max Wireless Access Point

Dit AP biedt 300 Mbit/s ‘klad’, met een knop bediende WPS (beveiligde draadloze configuratie), kan als repeater dienen voor andere AP’s, routers en clients. Het AP heeft uiteraard maar een netwerkpoort, maar ondersteunt beheer via SNMP en biedt ook WMM (Wireless Multimedia Extensions) om de gebruikers bij multimediapplicaties en voip-toepassingen meer prestatie te geven in een hogere densiteit (meer gebruikers per AP of router). Het is deze functionaliteit die de prijs van dit AP wat hoger maakt.

Productinfo

Product: WAP6010

Adviesprijs: 70 euro

Level One WNC 0600USB N-One Wireless USB Adapter

We hadden verwacht dat deze usb-adapter tot de N-Max groep zou horen, maar hij heeft een N-One aanduiding gekregen. In elk geval haalt hij net als de N-Max reeks een draadloze verbindingssnelheid tot 300 Mbit/s. De adapter ondersteunt WPS en is dus gemakkelijk te installeren en te configureren. Het uiterlijk is vrij opvallend in glanzend zwart met oranje accenten. Met een glijder aan de zijkant schuift u het usb-contact naar buiten. De stick is erg groot, maar gelukkig levert Level One een usb-verlengkabel mee om hem ook bij dicht op elkaar staande usb-chassisdelen te kunnen aansluiten.

Productinfo

Product: WNC-0600USB Wireless USB Adapter

Adviesprijs: 36 euro

Level One WUA-0614 N Wireless USB Adapter

Dit is een usb-adapter met een opvallende antenne aan het uiteinde. Het ding kan uit elkaar gehaald worden voor makkelijk vervoer. Hij kan ook werken zonder de antenne, maar dan mag de afstand tot het AP of de router niet te groot zijn. De installatie is eenvoudig en het instellen van het draadloze netwerk kan volautomatisch met een router die WPS ondersteunt. De adapter ondersteunt het 802.11n kladprotocol tot 150 Mbit/s verbindingssnelheden. Als uw notebook of pc een draadloos netwerk moet kunnen gebruiken en er niets ingebouwd is, werkt dit voor wel heel erg weinig geld.

Productinfo

Product: WUA-0614

Adviesprijs: 15 euro

NETGEAR

Producent:

Netgear, Inc.; USA; www.netgear.com

Leverancier:

Actebis, www.actebis.be; ABC-Soft, www.abcsoft.be; Ingram, www.ingrammicro.be en Techdata, www.techdata.be

De Amerikaanse fabrikant Net-gear leverde voor deze test een router en een Access Point uit de ProSafe-serie (enterprise producten) en nog een router uit de RangeMax serie (voor de kleinzakelijke markt). Ondanks onze vraag was er geen usb-adapter meegeleverd.

Netgear ProSafe SRXN3205 Wireless-N VPN Router

Deze SRXN3205 bedrijfsrouter ondersteunt de kladversie van 802.11n, biedt twee types vpn-tunnels (SSL en IPSec), SNMP-beheer, DoS-bescherming, een firewall met SPI (stateful packet inspection) of netwerkpakketinspectie, URL-filtering, het bijhouden van logboeken met rapportering en real-timewaarschuwingen. De router heef een wan- en vier lan-poorten, allemaal Giga Ethernet. Inzake firmware konden we nog geen updates vinden naar de definitieve 802.11n-standaard toe. Voor de beveiliging van draadloze netwerken ondersteunt de SRXN3205 de gebruikelijke MAC-controles, WPA, WPA2 en 802.1x met RADIUS-ondersteuning. Standaard staat de wan-aansluiting ingesteld op autodetectie. Daarmee kan hij zelf proberen vast te stellen wat voor internetaansluiting u hebt en bespaart u daarmee configuratietijd. Er is een vpn-wizard waarmee u snel nieuwe vpn-tunnels aanmaakt. Het webbeheer is eenvoudig en gebruiksvriendelijk, maar vereist voor de configuratie van de firewall toch wel wat ervaring.

Productinfo

Product: ProSafe SRXN3205 Wireless-N VPN Router

Adviesprijs: 369 euro

Netgear WNDAP330 ProSafe 802.11n Dual Band Wireless Access Point

Het WNDAP330 AP lijkt logischerwijze erg op de hoger besproken router, maar heeft maar een LAN-poort. Die ondersteunt PoE (Power over Ethernet) zodat u geen extra stroomadapter nodig heeft, al levert Netgear er uiteraard wel een mee. Het AP kan een draadloos signaal over grotere afstanden uitbreiden met punt-naar-punt- en punt-naar-multipuntbrugverbindingen met WDS (‘Wireless Distribution System’ of draadloos distributiesysteem). Netgear voorziet een Kensington slot op de metalen kast tegen diefstal. Er is geen voorziening om de draadloze instellingen automatisch van een router over te nemen; die moet u met behulp van de webinterface manueel instellen.

Productinfo

Product: WNDAP330 ProSafe 802.11nç Dual Band Wireless Access Point

Adviesprijs: niet opgegeven

NetGear WNDR3700 Rangemax Dual Band Wireless-N Gigabit Router

Ook deze router biedt vier Giga Ethernet lan-poorten, een wan-poort en een draadloos netwerk volgens de IEEE 802.11n kladstandaard. Voor het kleinschaliger gebruik biedt een usb-poort de mogelijkheid om een extern usb-opslagtoestel te delen over het netwerk via Netgear ReadyShare. Daarnaast biedt de router ReadyDLNA (waarom niet ReadyStream? – veel makkelijker te onthouden) om video’s, foto’s en muziek naar een hele reeks mediaspelers met DLNA (Digital Living Network Alliance)-ondersteuning te streamen.

Om de router snel en pijnloos te installeren, levert Netgear een SmartWizard installatie-cd mee. Die begeleidt u en voert de initiële configuratie voor u uit. Achteraf beheert u de router via zijn webinterface. Die kijkt zelf na bij iedere inlog of er firmware-updates zijn en vraagt dan of u wenst dat hij ze installeert. De antennes zitten in het toestel ingebouwd en voor de beste prestaties moet het rechtop op een voet gezet worden. Afhankelijk van de protocollen die op een gegeven moment actief zijn kan de router een automatische QoS toepassen om die protocollen voorrang te geven. Dat doet hij voor media-streaming, gaming en telefonietoepassingen.

Een ongewoon kenmerk voor een router uit deze klasse is de mogelijkheid om een extra draadloos netwerk aan te maken: een tweede wlan met eigen SSID en eigen beveiligingsinstellingen voor gasten met beperkte toegang of een specifieke applicatie zoals video of gaming. De router kan overigens ook ingesteld worden als een draadloze brug om het bereik van een andere router uit te breiden. Er is een breedbandverbruiksmeter aan boord die u kan waarschuwen als u bepaalde grenzen overschrijdt en u kan voorzien van dagelijkse, wekelijkse of maandelijkse statusrapporten. Er is geen specifieke firewall of DoS-preventie ingebouwd. Andere toestellen kunnen met een Push ‘N’ Connect knopdruk volautomatisch aankoppelen op het draadloze netwerk. Netgear heeft zelfs aan de groene aspecten gedacht: er is een schakelaar om het draadloze netwerk uit te schakelen als dat niet nodig is. De router heeft een energie-efficiënte voeding en u kunt stroom- en zendbereik instellen om tot 75% stoomverbruik te besparen. Ook de ingebouwde Gigabit switch past automatisch zijn benodigd stroomverbruik aan: poorten die niet in gebruik zijn, worden uitgeschakeld.

Productinfo

Product: WNDR3700 Rangemax Dual Band Wireless-N Gigabit Router

Adviesprijs: niet opgegeven

SMC

Producent:

SMC Networks, Inc.; USA; www.smc.com

Leverancier:

TechData, www.techdata.be

SMC leverde een EliteConnect AP en EZ Connect adapter in voor de test. Het is overigens de eerste keer dat SMC een enterpriseproduct voor 802.11n uitbrengt.

SMC EliteConnect SMCE21011 Universal Wireless Access Point

SMC presenteert ons een Access Point SMCE21011 met drie antennes voor het 802.11n-geweld. De kladversie, welteverstaan. Dit is trouwens het eerste enterpriseproduct voor 802.11n van SMC. Tot dusver leverde deze fabrikant alleen klad-versie 802.11n producten voor de kleinzakelijke markt en voor privégebruik, niet voor grotere bedrijven. Ook hier is nog altijd geen firmware-update te bekennen voor de definitieve versie van 802.11n. Het SMCE21011 AP ondersteunt tot acht virtuele AP’s (VAP’s), waardoor u het draadloze verkeer kunt scheiden voor verschillende gebruikersgroepen binnen hetzelfde AP-bereik. Elke VAP kan zijn eigen SSID hebben, zijn eigen beveiligingsinstellingen, VLAN-toewijzingen en zo meer. De enige netwerkaansluiting ondersteunt Power-over-Ethernet en is van het Fast Ethernet type. Als u hem dus op een PoE-switch aansluit, hoeft u geen aparte voedingsadapater aan te sluiten. De SMCE21011 ondersteunt de gebruikelijke beveiligingsprotocollen, waarvan WPA2 met AES-encryptie momenteel de meest veilige is (WPA met TKIP is ondertussen al gekraakt). Er is een zeer beperkt webbeheer, maar u kunt het AP ook beheren via een opdrachtregelinterface (ssh en telnet).

Productinfo

Product: SMCE21011 EliteConnect Universal Wireless Access Point

Adviesprijs: 299 euro

SMC Wireless EZ Connect N USB 2.0 Adapter

Voor de client kregen we van SMC een EZ Connect usb-adapter. Dat is de allergrootste usb-adapter die we tot dusver onder ogen kregen. Helaas zond SMC ons een laboratoriumversie van het product en niet de verkoopsversie, zodat we u niet kunnen zeggen of SMC een usb-verlengkabel meelevert voor een makkelijker aansluiting. De adapter werkt echter zoals het hoort.

Productinfo

Product: SMCWUSBS-N2 Draft 11n Wireless EZ Connect N USB 2.0 Adapter

Adviesprijs: 32,99 euro

Conclusie

Geen van de producten in deze test was al upgradebaar naar de definitieve 802.11n-standaard toe: allemaal ondersteunden ze alleen de kladversie. We nemen aan dat dit niet lang zal uitblijven. We zijn vooral gecharmeerd van de producten van Netgear, die een uitstekende prijs-prestatieverhouding blijken te bieden en bovendien goed samenwerken met andere merken. Level One blijkt geen echte enterpriseproducten te hebben, wat ze ons leverden is allemaal materiaal voor kleinere bedrijven, SoHo- en particulier gebruik. Maar het is zo goedkoop en toch zo rijk aan functionaliteit, dat we het onze beste koop noemen. Wat we niet konden nagaan en wat we ons voor deze lage prijzen toch wel afvragen is: hoe lang gaat het mee?

Johan Zwiekhorst

Het is perfect mogelijk dat al uw buren met 802.11g-routers en AP’s allesbehalve gelukkig gaan zijn met uw nieuwe 802.11n-router of AP.

De LevelOne WBR6600A blijkt erg rijk uitgerust, gebruiksvriendelijk en presteert prima. Wat ons dan ook met verstomming sloeg is de prijs.

Een ongewoon kenmerk voor een router uit deze klasse is de mogelijkheid om een extra draadloos netwerk aan te maken: een tweede wlan met eigen SSID en eigen beveiligingsinstellingen voor gasten.