De ‘wet van Moore’ heeft de elektronica al een hele poos diep de nanotechnologie binnengevoerd, waar afmetingen als 100 miljardsten van een meter of kleiner schering en inslag zijn. Europa op dit gebied conncurrentieel houden, dat is de taak van onder meer Aeneas en zijn nieuwe Director General, Marcel Annegarn.

Opgericht in 2006 in het kader van de European Nanoelectronics Initiative Advisory Council (ENIAC) beoogt Aeneas, alias de Association for European NanoElectronics ActivitieS, als een industriële associatie de activiteiten van de diverse nano-spelers onderling te coördineren en de leden te vertegenwoordigen naar de verschillende overheden toe. Onder die leden bevinden zich zowel O&O organisaties, als grote bedrijven en kmo’s. Met ervaring opgedaan bij bedrijven als Philips en NXP Semiconductors kan Annegarn hiervoor de geschikte adelbrieven voorleggen.

Nano-elektronica

Aeneas gaat zich dan ook niet bezig houden met andere nano-ontwikkelingsgebieden als nieuwe materialen of scheikundige toepassingen, maar concentreert zich op elektronica en het chipgebeuren. Het werkgebied reikt van chipproductiesystemen langs de chips zelf en de toestellen op basis ervan, tot de services die bovenop dat alles kunnen worden aangeboden. Welke technologieën en toepassingsgebieden in eerste instantie worden ontwikkeld, wordt bepaald door een ‘strategic research agenda’. “Die agenda vormt zowat een matrix met zowel onderzoek naar ‘more Moore’, met toepassingen van nanotechnologie in de halfgeleiderswereld zelf, als naar ‘more than Moore’, met onderzoek naar nieuwe mogelijkheden die nanotechnologie biedt inzake geneeskunde, security en veiligheid, mobiliteit en dies meer. […] De nanotechnologie-industrie vormt de basis voor een hele reeks andere industrieën en zorgt tevens voor hoogwaardige werkgelegenheid,” onderstreept Annegarn de absolute noodzaak voor Europa om hier een koppositie te blijven innemen.

Precies omdat het een bijzonder lucratieve industrie belooft te worden, moet Aeneas ook wel mogelijke belangenconflichten tussen bedrijven (die hun intellectuele eigendom koesteren) en onderzoekers ondervangen. Annegarn erkent dit, maar “ik heb al eerder met dit bijltje gehakt. Er is in toenemende mate een ‘pre-competitieve’ onderzoeksfase, waar samenwerking wel baat heeft omdat de actoren op dit punt nog geen concurrentiële verschillen maken. Deze fase is ook van belang wat betreft de ontwikkeling van de nodige standaarden.”

Voorts wil Aeneas ook uitdrukkelijk werken aan de mogelijkheden voor kmo’s om in de onderzoeksprojecten te participeren. “We streven naar de ontwikkeling van ecosystemen, waarin universiteiten ideeën creëren, kmo’s die verder ontwikkelen, waarna grote bedrijven die overnemen, eventueel zelfs door de kmo’s over te nemen.” Wel is het voor kmo’s vaak niet makkelijk om in Europese projecten te participeren door de administratieve rompslomp. “Dit was precies een punt van discussie op een meeting in juni,” aldus Annegarn, “Twee mogelijke gedachtepistes werden gesuggereerd. Zo kunnen kmo’s in opdracht van grotere bedrijven werken, [als risicodragende onderaannemers], waarbij het grote bedrijf het administratief deel voor Europa voor zijn rekening neemt. Een andere mogelijkheid zou het opzetten van expertisegebieden zijn met verschillende bedrijven, waarbij een centrale entiteit de Europese administratie verzorgt. De administratieve last is inderdaad allicht te zwaar voor kleinere bedrijven, maar een en ander is wel nodig omdat het geld goed moet worden beheerd.” In de komende jaren zal dan ook ca. 3 miljard euro in nano-projecten worden gepompt, waarbij het geld wel overwegend door de industrie zelf zal worden geleverd. De belangstelling bij kmo’s bestaat in ieder geval, met al een tiental van hen op de ledenlijst van Aeneas, waar ze ook in een eigen afdeling worden samengebracht (naast twee andere afdelingen, voor respectievelijk grote bedrijven en O&O instellingen).

Resultaten

Dit jaar werd voor het eerst een ‘call’ voor projecten uitgeschreven door de ‘Joint Undertaking’ (de gemengde publiek-privérechterlijke entiteit die Aeneas, de Europese en nationale overheden verenigt), met een focus op vijf gebieden: energie en omgeving, transport en mobiliteit, security en safety, evenals productiesystemen en designelementen voor nanoelektronica. De twee laatste punten zullen in elke ‘call’ aan bod komen, terwijl de eerste focuspunten zullen wisselen. De eerste resultaten kunnen over enkele jaren worden verwacht, maar voordien rekent Annegarn wel al op een ander resultaat. “We willen de overheid duidelijk maken hoe belangrijk nanotechnologie al is. Europese successen als gsm, evenals ontwikkelingen inzake digitale televisie, in de auto-industrie en dies meer, zijn al te danken aan innovaties uit de nanoelektronica. Dat besef moet eigenlijk al het eerste resultaat vormen!”z Info over ENIAC en Aeneas: www.eniac.eu

Guy Kindermans