Met Microsoft Windows, Office en alles wat er omheen hangt lopen de zaken wel, maar er zijn ook minpunten. Totale kost en de eindeloos lijkende reeks beveiligingsproblemen zijn de belangrijkste. Is Linux ondertussen een valabel alternatief?

Het ligt voor de hand dat u als ondernemer liever niet geconfronteerd wordt met malware, beveiligingslekken, kwetsbaarheid voor internetaanvallen en gevaarlijke bugs in de software die u voor uw zakelijke processen gebruikt. Het Windows-platform heeft op dat vlak geen al te beste reputatie, al is dat niet altijd even terecht. Hoge bomen vangen nu eenmaal veel wind. Maar afgezien van beveiligingslekken en bugs is er natuurlijk ook nog de totale kost. Openbronsoftware is volgens sommigen de oplossing voor al deze problemen. Zogenaamde vrije software is goedkoper, eventuele bugs en lekken worden sneller verholpen en de code is inherent veiliger. Bovendien is vrije software minder populair dan Windows, zodat vandalen het vooralsnog grotendeels met rust laten. Het sop is immers de kool niet waard. Het lijkt bijna te mooi om waar te zijn. Maar kun je als bedrijf werkelijk overschakelen van een Windows- naar een Linux-desktop? Hoe realistisch is het en wat komt er allemaal bij kijken?

Linux ‘Enterprise’-edities

Zoals u waarschijnlijk wel weet, bestaan er honderden Linux-distributies. Een Linux-distributie is een bundel sofware. De basis van die bundel is de Linux kernel: die is hetzelfde voor iedereen. Daarbovenop komt het GNU/Linux platform. Dat is alles rondom de kernel om er een compleet besturingssysteem van te maken, plus de door de samensteller gewenste applicaties.

Zogenaamde ‘Enterprise’- of ‘Corporate’-distributies richten zich specifiek op bedrijven. Meestal zijn ze niet gratis, omdat ze inclusief een onderhoudscontract verkocht worden. Maar soms zijn ze wel gratis en moet je een eventueel onderhoudscontract apart afsluiten. Uit deze bedrijfsedities is doorgaans de specifiek op hobbyisten of thuisgebruikers gerichte software verwijderd, voor zover die niet interessant is voor bedrijven. Vaak zijn er juist voor bedrijven interessante applicaties of gereedschappen aan toegevoegd. En in sommige gevallen levert de producent ook nog commerciële software van derden mee. Dat wil niet zeggen dat Linux-distributies zonder zo’n etiket ‘Enterprise’ of ‘Corporate’ niet bruikbaar zouden zijn voor bedrijven. De systeembeheerder heeft er dan een ietsje meer werk aan om bij een installatie alles eruit te wieden dat niet gewenst is in een bedrijf.

Een overstap naar Linux mag uiteraard toekomstige bruikbaarheid niet uit het oog verliezen. Als u Linux overweegt omdat Windows te onveilig is, of omdat u wil vermijden al uw pc’s te moeten vervangen omdat u moet upgraden naar Windows 7 en Office 2010, biedt dat dan ook voldoende garanties naar de toekomst toe? Is er evenwaardige functionaliteit en kunt u de pc-hardware die u momenteel gebruikt, behouden? Want als u die moet upgraden, ligt het voor veel bedrijven meer voor de hand om dan toch maar voor Windows 7 te gaan.

Kostenplaatje

Linux is veel goedkoper dan Windows, horen we overal. En ja: als je kijkt naar de prijs van een commercieel ondersteunde Linux-distributie dan is die inderdaad goedkoper dan Windows 7 Professional of Enterprise Edition. Vaak bespaar je tientallen euro per desktop. We horen wel eens dat Linux in tegenstelling tot Windows geen clientlicenties voor het gebruik van netwerkbronnen vereist. Dat klopt echter niet helemaal. Clientlicenties hangen namelijk af van de server. Als u een Windows-gebaseerde server draait, dan moet u die clientlicenties betalen ongeacht het gebruikte desktopsysteem. Gebruik u een Linux-server, dan moet u ook met Windows-desktops geen clientlicenties betalen.

De gewone kantoorapplicaties zijn onder Linux vaak gratis of erg goedkoop. Er zijn echter een aantal verborgen kosten waar nogal eens overheen gekeken wordt. Zo blijkt het erg moeilijk om computers van A-merken te kopen zonder Windows erop. Als dat mogelijk is, is het vaak juist duurder dan diezelfde pc met Windows. Dat is een nadeel als u overstapt naar Linux. Een voordeel is dan weer dat u bij Windows-desktops na het betalen van alle licenties voor het besturingssysteem, de netwerkconnectiviteit en de kantoorapplicaties ook nog eens mag betalen voor beveiliging tegen malware en vandalen en voor het beheer op afstand. Bij Linux hoeft dat allemaal niet. Op Linux-systemen die bestanden en documenten van buiten ontvangen en doorsturen naar Windows-systemen kan het echter wel raadzaam zijn om toch een antivirusproduct te draaien. Voor de beveiliging van Linux zelf is het echter niet nodig. Antiparasietsoftware hoeft ook niet; Linux is niet kwetsbaar voor parasietsoftware. Dat speelt zeker mee in de benodigde hardware, waardoor die onder Linux niet zo zwaar hoeft te zijn als die voor een recente Windows.

Migratie en applicaties

Gebruikers hebben een opleiding nodig om te leren werken met een bepaald platform en de daarop beschikbare applicaties. Als u overschakelt naar Linux op de desktop hebben gebruikers een nieuwe opleiding nodig. U kunt dat wel in stappen doen. Ongeacht de Linux-distributie en de daarop draaiende desktopomgeving keren vaak dezelfde apart ontwikkelde open source applicaties terug. Deze bestaan niet alleen voor Linux, maar ook voor Windows. Hun gebruiksinterface is hetzelfde onder al die besturingssystemen. Bij een mogelijke overstap naar Linux kunt u dus beginnen over te schakelen naar deze applicaties onder Windows. U kunt dan per applicatie en waar nodig cursussen voorzien. Als u in de laatste stap dan naar Linux als desktopsysteem overschakelt, is er geen of slechts zeer weinig bijkomende training nodig.

Specifieke Windows-software

Als op de bedrijfsdesktop een of meer applicaties draaien waar u niet zonder kunt en die alleen voor Windows bestaan, dan kan dit bijkomende problemen opleveren bij een migratie naar Linux. Mogelijk kan de applicatie geporteerd worden naar Linux. Of misschien bestaat er een Linux-variant die functioneel hetzelfde doet en waarnaar kan worden overgeschakeld. Dit probleem stelt zich nogal eens bij crm- en erp-software. In zo’n geval zou u ook de migratie van de desktopgebruikers die deze applicaties nodig hebben, kunnen uitstellen en eerst de desktops migreren die deze software niet gebruiken. Mogelijk kan het probleem ook opgelost worden met een Windows-emulator of met virtualisatie. Later in dit artikel hebben we het daar nog uitgebreider over.

Cloud-ondersteuning

Behalve open source is er nog een hele grote hype tegenwoordig: ‘the cloud’. Dat maakt deel uit van een duidelijke evolutie in de it-wereld om naar soa’s te migreren: client/server-architecturen, waarbij de client een webbrowser is. Als de serverzijde op het internet gehost is, spreekt men van een cloudapplicatie. Een applicatie die via een webbrowser bediend wordt, werkt met eender welk platform waarop die webbrowser draait. Niettemin stellen sommige .Net-omgevingen een ernstig probleem. Soms vereisen die namelijk toch nog Windows. Dat kan het moeilijk of onmogelijk maken om desktops te migreren naar Linux. Werken de architecturen echter met Java en/of php/perl-gebaseerde serverscriptsystemen, dan kunt u eender welke browser en eender welk desktopplatform gebruiken.

Zowat alle moderne Linux’en voor bedrijven ondersteunen de cloud, zowel aan de client- als aan de serverkant. Red Hat, Novell en Canonical (Ubuntu) bieden u actieve ondersteuning en software voor cloudontwikkelingen die gebaseerd zijn op Amazon EC2. Ubuntu heeft zelfs extra opties om met deze technologie een privé-cloud te ontwikkelen. Van de Enterprise Linuxen heeft alleen Mandriva momenteel geen specifieke cloudondersteuning.

Amerikaans

Er bestaan twee grote Amerikaanse Linux-distributies die zowel gratis open source varianten leveren, als specifieke Enterprise-edities. Dat is Novell met openSUSE als u het gratis wenst en met SuSE Enterprise Linux Desktop en Server als u het maximaal geoptimaliseerd voor bedrijven wenst. De tweede grote is uiteraard Red Hat met Fedora als u het gratis wenst en Red Hat Enterprise Linux Desktop en Server als het specifiek voor bedrijven gemaakt moet zijn. Overigens zijn openSUSE en Fedora in feite door hun moederbedrijven gesponsorde publieke ontwikkelingen. Deze publieke versies worden door de moederbedrijven als basis gebruikt voor het Enterprise-product. Amerikaanse bedrijfssoftware met Linux-ondersteuning zal vrijwel altijd Red Hat ondersteunen en tegenwoordig ook steeds vaker Novell SuSE, maar zelden of nooit een van de andere distributies.

Europees

Bij ons in Europa is het uit Frankrijk afkomstige Mandriva en vooral het van het eiland Man stammende Ubuntu erg populair. Mandriva biedt zowel Enterprise-edities als gewone. Ubuntu heeft geen specifieke Enterprise-edities maar houdt wel rekening met bedrijven, omdat ze om de twee jaar een ‘lange termijn ondersteunde’ versie van hun Linux uitbrengen: een zogenaamde Ubuntu LTS-editie (‘Long Term Support’). Zo’n LTS-versie komt met drie jaar voor de cliëntversie en vijf jaar voor de serverversie gegarandeerde bijwerkingen en onderhoud. Van Ubuntu verschijnt verder steevast twee keer per jaar (in april en in oktober) een nieuwe versie. Ubuntu-sponsor Canonical biedt ook betalende onderhoudscontracten aan voor bedrijven die dat willen. Er zijn natuurlijk nog wel een paar minder populaire bedrijfsdistributies op de markt zoals die van Xandros, maar we kunnen ze hier niet allemaal behandelen. We houden het dus bij de vier grootste.

Functionele vergelijking Linux-distributies

Bij de desktops draait het om welke desktopomgeving u gebruikt en welke applicaties daarbij horen. Zowat alle Linux-distributies voor bedrijven blijken daarin gelijkaardige keuzes gemaakt te hebben. Vandaar dat we ervoor gekozen hebben ze niet per distributie te bekijken, maar ze per functie met elkaar te vergelijken. De bekeken versies zijn: Red Hat Enterprise Linux Desktop 5.4, Novell SuSE Linux Enterprise Desktop 11, Mandriva One 2010 en Ubuntu Desktop Edition 9.10 ‘Karmic Koala’. Al deze systemen hebben alle functionaliteit aan boord om op netwerkgebied volledige uitwisselingen mogelijk te maken met Windows-systemen. U kunt aan Windows-netwerkshares, mail uitwisselen met Microsoft Exchange en gebruik maken van Internet Information Server. Andersom kunnen Linux servers ook diensten leveren waar Windows-desktops probleemloos gebruik van kunnen maken.

Desktopomgevingen

Er zijn maar twee grote desktopomgevingen in de Linux-wereld: Gnome (www.gnome.org) en KDE (www.kde.org). Ze hebben beide hun voor- en tegenstanders. Beide desktopomgevingen bieden heel wat functionaliteit. Daarbij gaat KDE het verst. KDE doet ook erg zijn best om zoveel mogelijk op de Windows-desktop te lijken (maar dan een met veel meer mogelijkheden). Gnome lijkt standaard helemaal niet op Windows. U kunt echter eender welke van deze desktops helemaal op uw eigen smaak afstemmen. We hebben dan ook al op Gnome gebaseerde Linux-distributies gezien waarvan de desktop toch erg op die van Windows of zelfs die van de Apple Mac lijkt. Een moderne Linux met Gnome of KDE vereist een pc met capaciteiten die geschikt zijn om Windows XP vlot te draaien. Hebt u oudere hardware dan dit of een pc met minder dan 512 MiB RAM, dan kiest u best geen Gnome of KDE als desktopomgeving. XFCE komt dan wel in aanmerking. Die desktopomgeving is karig uitgerust, maar biedt toch al het benodigde om op een gebruiksvriendelijke manier applicaties te kunnen gebruiken en met allerlei randapparatuur te werken. Er zijn verder specifieke Linux-desktopomgevingen voor netbooks.

Red Hat werkt standaard met Gnome en Novell met KDE. Mandriva laat u kiezen tussen een versie met Gnome, met KDE of een met Moblin (voor netbooks). Ubuntu werkt met Gnome, Kubuntu met KDE en Xubuntu met XFCE. Ubuntu is duidelijk het best ondersteund van al deze Canonical Linux-varianten en is dus te verkiezen voor bedrijven.

Mandriva had vroeger een specifieke bedrijfsdesktopeditie, maar heeft die ondertussen laten vallen. Mandriva One 2010 is gratis. Voor gesloten software en stuurbestanden hebt u de PowerPack 2010 editie nodig en die is wel betalend. Maar specifiek voor bedrijven kunnen we dit niet noemen. Mandriva heeft wel nog een Corporate Server editie. Een servereditie voor bedrijven vinden we ook bij Novell SuSE, bij Red Hat en bij Ubuntu.

Uitrol en bijwerking

De Linux-distributies met pakketdistributiesystemen (Red Hat RPM, Novell SuSE YAST, Debian/Ubuntu) maken het erg eenvoudig om systemen op afstand te installeren en bij te werken. Sowieso is dat bij Linux heel wat gemakkelijker dan bij Windows. Elke Linux ondersteunt immers remote shells (ssh), remote secure kopiëren (scp) en remote synchronisatie (rsync over ssh). Met deze protocollen en de bijbehorende gratis tools kost het weinig moeite om systemen op afstand te installeren, een grootschalige uitrol te organiseren of clients op afstand bij te werken. Mandriva heeft geen eigen pakketdistributiesysteem, maar gebruikt dat van Red Hat. Ubuntu heeft wel een eigen pakketdistributiesysteem (gebaseerd op dat van Debian), maar geen centraal distributie- en uitrolsysteem zoals dat van Red Hat en Novell. Met scripts is dat echter wel altijd mogelijk.

Op desktopniveau zijn moderne Linux’en erg gebruiksvriendelijk geworden. Vrijwel alles kan via de grafische interface en gebruikers hoeven nooit naar een terminalvenster te grijpen. Dat is vroeger wel ooit anders geweest, maar een moderne Linux-desktop is zeker even gebruiksvriendelijk als die van Windows. Op sommige punten zelfs meer.

Bedrijfsapplicaties onder Linux

Bij een desktop draait natuurlijk alles rond de applicaties die een gebruiker ter beschikking heeft. Microsoft Office met Outlook is niet beschikbaar onder Linux. Dat geldt ook voor vele andere populaire Windows-applicaties. Dat is niet de fout van Linux: de producenten van deze applicaties kozen ervoor om alleen een Windows-versie te ontwikkelen en dus zijn deze applicaties gewoon niet beschikbaar voor Linux. Daarom ging de Linux-gemeenschap op zoek naar alternatieven en die zijn er ook. Voor kantoorwerk kan Microsoft Office vervangen worden door OpenOffice.org of het commerciële StarOffice van Oracle/Sun. Elk van de vier Linux-bedrijfsdesktopdistributies heeft OpenOffice.org aan boord, behalve Mandriva met KDE: die werkt met KOffice (www.koffice.org). KOffice is interessant, maar OpenOffice.org moeten we toch als meer volwassen beschouwen en dus geschikter voor bedrijven.

Hoewel OpenOffice.org zeker een volwaardige concurrent van Microsoft Office genoemd mag worden, is het geen een-op-een vervanging. Zo heeft OpenOffice.org een eigen macrotaal aan boord en functioneren Microsoft Office macro’s dus niet. In versie 3.1 van OpenOffice.org zit een beperkte ondersteuning voor Microsoft Office macro’s, maar daar mag je zeker niet op rekenen. Een paar Excel-spreadsheets met macro’s die wij uitprobeerden, kregen we niet aan het werken onder OpenOffice.org. Dat is meteen het nadeel. Een voordeel is er ook: macrovirussen zullen onder Linux van een kale kermis thuiskomen. Novell heeft overigens voor dit macroprobleem een oplossing. SuSE Enterprise bevat een door Novell speciaal aangepaste OpenOffice.org ‘Novell Edition’ die wel Microsoft-macro’s kan ondersteunen.

E-mailbeheer

Een heel populair onderdeel van Microsoft Office is natuurlijk Outlook, een e-mailprogramma met ondersteuning voor contactenbeheer, kalenders en al dan niet gedeelde agenda’s en taakherinneringen. OpenOffice.org heeft zoiets niet aan boord. Er is wel een open source vervanger voor Outlook ontwikkeld en die heet Novell Evolution. Overigens bestaat die tegenwoordig ook in een Windows-versie. Evolution kan zowat alles wat Outlook ook kan, inclusief zich verbinden met een Exchange server met behoud van alle functionaliteit die Outlook ook heeft. Evolution werd ontwikkeld door Ximian, maar dat bedrijf is overgenomen door Novell en dus is Evolution nu ook van Novell. Novell heeft Evolution echter netjes open source gehouden en het is nog steeds gratis beschikbaar als een Gnome-project. Evolution kan trouwens standaard al meer dan Outlook, zoals synchroniseren met willekeurige LDAP-servers. En u hoeft er geen aparte licentie voor te betalen.

Overigens verdient ook Thunderbird de nodig aandacht. Die e-mailclient is veel meer uitgewerkt dan Evolution en ondertussen erg volwassen geworden. Standaard heeft Thunderbird niet alle functionaliteit van Outlook (met name kalender/agenda/takenlijst ontbreken), maar dat kan via vrij verkrijgbare plug-ins wel toegevoegd worden.

Emulatie en virtualisatie

Soms is er voor een essentiële Windows-applicatie geen bruikbaar alternatief onder Linux te vinden is. U kunt dan gebruik maken van emulatie en/of virtualisatie om toch zo’n applicatie te doen draaien onder Linux. Standaard heeft Linux daarvoor WINE aan boord, een Windows-emulatieomgeving. Die slaagt er echter maar in beperkte mate in om Windows-applicaties onder Linux aan de praat te krijgen. Photoshop en diverse Office-versies kunt u hiermee wel aan de gang krijgen, maar in de praktijk moet u vaak vertrekken van een versie die eerst onder Windows is geïnstalleerd. Dat is niet zo handig in een Linux-centrische omgeving.

Voor een betere prestatie bestaat er een commerciële oplossing: CrossOver Linux van CodeWeavers (www.codeweavers.com). Dit systeem laat u toe om Windows-software vanaf de geleverde cd- of dvd-rom te installeren alsof het onder Windows zelf was. Dit systeem werkt vrij goed: wij hebben met succes Microsoft Office 2003 onder Linux geïnstalleerd en kunnen gebruiken. Het kost zo’n 64 euro per client (1 licentie, degressieve prijsbepaling).

Als u een applicatie zou willen gebruiken die het ook hiermee vertikt, dan kunt u nog altijd kiezen voor volledige platformvirtualisatie. De bekendste oplossing is dan natuurlijk VMWare. Bij het PowerPack van Mandriva zit dat er al in. Daarnaast bestaat er ook nog het gratis en open source VirtualBox (van Sun, nu Oracle), standaard aanwezig in heel wat distributies. Uiteraard zit in de laatste Linux-kernels virtualisatie ingebouwd, maar dat dient in eerste instantie voor het virtualiseren van meerdere Linux’en. Alle 64-bit distributies bieden overigens hypervisor-ondersteunde virtualisatie. Alle hier besproken Linux-distributies gaan er prat op de beste virtualisatie te leveren, maar in werkelijkheid is dat natuurlijk vooral te danken aan de hardwarevirtualisatie-ondersteuning in de 64-bit processoren van Intel en AMD.

Conclusie

Gebruikt u veel Amerikaanse software of diensten, dan is Red Hat een logische Linux-keuze. Wenst u vooral een nauwe samenwerking met Windows, dan vindt u die bij Novell SuSE. Wenst u absoluut een Europese Linux die erg gebruiksvriendelijk is en veel aan boord heeft, dan raden we Ubuntu aan. Mandriva is minder interessant geworden voor bedrijfsdesktops sinds ze hun ‘Corporate Desktop’ overboord gegooid hebben.

Jozef Schildermans & Johan Zwiekhorst

Linux is niet kwetsbaar voor parasietsoftware. Dat speelt zeker mee in de benodigde hardware, waardoor die onder Linux niet zo zwaar hoeft te zijn als die voor een recente Windows. Op desktopniveau zijn moderne Linux’en erg gebruiksvriendelijk geworden. Vrijwel alles kan via de grafische interface en gebruikers hoeven nooit naar een terminalvenster te grijpen.