Op vakantie sleep je geen turf van een boek mee vol harde techneutentaal of tonnen cijfers. Nee, je wil iets inspirerend, waar je een kick van krijgt om er nadien weer volop – en beter – tegen aan te gaan. Geen beter boek hiervoor dan het recente ‘Creativity Inc.’ van Ed Catmull.

Toegegeven, die naam klinkt je niet meteen bekend in de oren, maar er is allicht (en hopelijk) geen lezer die niet heeft genoten van een van de producten die in het bedrijf van Catmull het daglicht zagen. Ed Catmull is immers president van Pixar!

Met zijn ‘Creativity Inc’, geschreven in samenwerking met Amy Wallace, biedt Catmull inspiratie op een heleboel gebieden, waarvan verschillende puur informatica zijn.

Als academisch onderzoeker stond Catmull mee aan de wieg van computergesteunde animatietechnologie. Hij kon vanaf 1979 zijn ideeën uitwerken in de animatieafdeling van Lucasfilm, die later ontbolsterde tot Pixar…. dat eerst van start ging met de bouw en verkoop van hyperkrachtige grafische systemen. Maar dat sloeg niet echt aan, en het bedrijf werd gered door een andere visionair, Steve Jobs, die Pixar als een soort persoonlijk love-project leidde. Door Steve Jobs vond Pixar uiteindelijk zijn ‘do-or-die’ weg als producent van een verbluffende serie innovatieve en uiterst geliefde, om niet te zeggen uiterst succesvolle animatiefilms… Of hoe Catmull meer dan eens zijn bedrijf heeft gered!

CREATIVITEIT IS MEERVOUD

En het boek licht eveneens toe hoe Catmull telkens weer de filmmakers naar nieuwe toppen van creativiteit wist te leiden. Telkens weer. Toegegeven, Ed Catmull zelf onderstreept dat de Pixar-aanpak geen ‘passe-partout’-methode is om creativiteit te garanderen, en zeker niet enig zaligmakend is. Maar heel wat elementen zijn wel universeel toepasbaar, wat dit boek tot een bredere inspiratiebron maakt.

Sleutelelementen in het creativiteit- en innovatieproces zijn ‘candor’ en ‘trust’, zeg maar ‘openheid’ en ‘vertrouwen’. In hoofdstuk 5 staat uitgebreid beschreven hoe Pixar’s basistool – de Braintrust – op deze twee kenmerken steunt, door een open maar constructieve discussie in groep van ideeën (films in het geval van Pixar). Het is een reality check in en door een groep van personen die elkaar wederzijds vertrouwen en, in het geval van Pixar, als groep bestaat uit personen met een diep aanvoelen van het vertellen van een verhaal. Ze zeggen elkaar ronduit de waarheid als een verzameling van uitspraken die samen constructief zijn, en niet destructief. Zo’n groep komt niet uit de lucht vallen, en Catmull verhult de moeilijkheden niet, om de juiste ingesteldheid van zo’n groep te bewaren. Of welke struikelblokken zich voordeden wanneer ze deze aanpak ook bij het moederbedrijf Disney invoerden.

Zo maakt Pixar creativiteit en innovatie tot een collectief proces, dat gericht is op het beter maken van een product, en niet op het afslachten van wie het idee heeft aangebracht. Integendeel, Catmull onderstreept hoe een idee de kans en de nodige (maar niet onbeperkte) tijd moet krijgen om te rijpen. “Elk nieuw idee is lelijk in het begin. Ook Pixar films zijn luizig bij hun aanvang!” klinkt hij bijzonder nuchter. Pixar beoogt een proces dat een idee laat opbloeien tot het best mogelijke, en anders valt de hakbijl. Zo werd het project ‘Newt’ na twee jaar inspanningen alsnog afgevoerd. En ook bij Pixar gebeurde het meer dan eens dat een regisseur tijdens de productie van de film werd vervangen.

MET TOEGEVOEGDE WAARDE

Gepubliceerd in de voorbije maand, wordt ‘Creativity Inc’ nu al bijgeplaatst op het schap van management-boeken met toegevoegde waarde, en waarvan de ideeën verschillende sectoren kunnen inspireren.

En dat alles zonder een schetterende zelfverheerlijking van de auteur. Catmull beseft wel dat hij een stevige bijdrage aan het succes van Pixar heeft geleverd, maar schrijft dat succes ook ruim toe aan anderen, met Steve Jobs en topverteller John Lasseter op kop. Zo is Catmull evengoed de persoon die op een Notes day (zeg maar ‘opmerkingen-dag’) alle werknemers van het bedrijf aanspoort hun opinie over het bedrijf en de werking ervan te geven, omdat hij problemen ziet opdoemen. En daarbij geen heilige koeien gedoogt, maar wel de echte fundamenten van de creativiteit van het bedrijf wil beschermen en bestendigen. Met openheid en in vertrouwen. En vervolgens zonder tijdverlies met de ideeën van die werknemers aan de slag gaat. Wie het allemaal snel wil weten, leze best Catmull’s afsluitende ‘thoughts for managing a creative culture’!

Creativity Inc is niet alleen een inspirerend boek, dat tevens leuk is om de vele weetjes die je opdoet en later als een wonderbaarlijke allesweter kan spuien wanneer je de volgende keer met kinderen of kleinkinderen geniet van een Pixar-film. Het is tevens een boek dat in een nawoord ook nog een andere – en zachtere – kijk biedt op de persoon bij wie Pixar nauwer aan het hart lag dan velen beseffen, Steve Jobs.

‘Creativity, Inc.: Overcoming the unseen forces that stand in the way of true inspiration’, Ed Catmull en Amy Wallace, Random House, 2014, 368p (ISBN: 978-0-8129-9301-1).

Guy Kindermans