Het lijkt de logica zelve: in tijden van relatieve onzekerheid gaat de aandacht van bedrijven eerder naar de korte termijn. De toekomst kan wachten.

Dit is vreemd, want langetermijntrends hebben vaak een concrete impact op korte termijn. Mensen en ondernemingen nemen nu reeds – soms voorgoed – alternatieve manieren aan om hun noden in te vullen. In nagenoeg alle industrieën ontstaan nieuwe businessmodellen die op termijn een volledige hertekening betekenen van de sector. Zo is het fenomeen van ‘peer to peer lending’ (waarin particulieren van en aan elkaar lenen zonder tussenkomst van een financiële instelling) hoewel relatief klein, in omvang verviervoudigd in 2011. ‘Open sourcing’, dat we kennen van Linux, kent nu zelfs toepassingen in de farmaceutische sector. De ontwikkeling van nanotechnologie zal toepassingen vinden in het menselijk lichaam die tot volledig nieuwe partnerships zullen leiden tussen de gezondheids-, verzekerings- en technologiesector.

Ook binnen ondernemingen zien we heel wat veranderingen, en deze zullen uiteindelijk een grote impact hebben op de toekomstige rol van ict. Veel functies binnen ondernemingen zijn fundamenteel aan het veranderen. R&D wordt nu gedaan in samenwerking met wetenschappers waar men geen directe band mee heeft (open innovatie) of door consumenten zèlf (‘user generated’ innovatie); veel marketingtaken kunnen via crowdsourcing worden ingevuld door mensen buiten de onderneming; en administratieve taken worden in toenemende mate via microtasking door honderden onbekenden uitgevoerd. Achter deze trends ziet men een verschuiving van paradigma: daar waar tot op heden ondernemingen deel uitmaken van de wereld, zal in toenemende mate de wereld ook deel uit gaan uitmaken van ondernemingen.

Deze trends zùllen in een of andere vorm plaats vinden in ondernemingen. De voordelen zijn namelijk enorm: ze maken de onderneming soepeler om snel op opportuniteiten in te spelen, ze verkorten het innovatieproces en ze vormen een manier om klanten aan zich te binden. Tegelijk vormen ze een enorme uitdaging: de nieuwe interacties met de buitenwereld zorgen voor een enorme toename aan complexiteit en een afname van de controle op wat er in een onderneming gebeurt.

Daardoor is er een nieuwe rol weggelegd voor de ict-divisie. Deze zal in toenemende mate de complexiteit van de onderneming moeten helpen beheersen en zin maken van de toenemende interacties met de buitenwereld. Ik gebruikte hiervoor onlangs de term ‘complexity managers’. Het klinkt alleszins sexy’er dan ‘digitale expert’, of niet? Maar het dekt de lading niet 100 %. De concurrentieslag van morgen (voor veel industrieën vandaag al) zal worden bepaald door het vinden en ontwikkelen van nieuwe businessmodellen, ook binnen bestaande ondernemingen. Daar heb je een soepele organisatie voor nodig. Ook hier is een cruciale rol toebedeeld voor ict, die de omgeving moet scheppen. Ik zal echter niet zover gaan om de toekomstige ict’er een ‘soepelheidsmanager’ te noemen.

Wat ik met dit (te korte) voorbeeld wil aangeven is dit: om een succesvolle langetermijnstrategie te ontwikkelen heeft u een visie nodig van hoe de toekomst eruit zal zien. Daarbij kan u uitgaan van trends die binnen uw sector afspelen. Maar uw concurrent doet dit al. Beter is om op zoek te gaan naar die trends die een onvermoede, soms onrechtstreekse invloed hebben op uw business, om uw toekomstvisie te vervolledigen en ideeën op te doen voor innovatie.

Veel bedrijven vinden het uitbouwen van een dergelijke toekomstvisie een overbodige luxe. De toekomst zal uitwijzen of ze gelijk hebben.

FREDERIC DE MEYER