Het aantal jongeren dat een informaticarichting volgt neemt toe, maar hun aantal blijft te laag om alle jobs ingevuld te krijgen. Kunnen we meer kinderen motiveren door hen op een leuke manier dichter bij it te brengen? En wat met informatica in het secundair onderwijs?

Het aantal initiatieven waarbij kinderen en jongeren aan de slag gaan met programmeren schiet als paddenstoelen uit de grond. Maar waar ondergetekende als tiener in de jaren negentig nog computerlessen volgde om een map in Windows aan te maken, gaat het vandaag om the real deal. Games of toepassingen leren ontwikkelen, maar toch op een leuke en visuele manier zodat jongeren in aanraking komen met informatica, zonder te moeten struikelen over regels code en een bijhorend handboek. Meestal gebeurt dat met Scratch, een gratis programma van MIT waar je visueel (met blokjes) verschillende commando’s aan elkaar plakt.

Of dergelijke initiatieven ook meer jongeren naar een informaticaopleiding leiden, valt voorlopig moeilijk af te leiden. Wel kan het helpen om alvast kennis te maken en een beter beeld te krijgen van de opleiding. Want dat lijkt vooralsnog niet vanzelfsprekend. “We moeten niet enkel meer jongeren naar de opleidingen krijgen, maar we moeten er ook voor zorgen dat ze met de juiste verwachtingen in de opleiding stappen zodat ze minder snel afhaken”, zegt Karolien Van Riel, opleidingshoofd toegepaste informatica aan de AP Hogeschool in Antwerpen.

OFFICE VERSUS PROGRAMMEREN

Het beeld van informatica wordt er alvast niet beter op als we zien hoe het vak in het secundair onderwijs in de vergeethoek belandt. Het Katholiek onderwijs schrapt het vak in niet-handelsrichtingen van het tso en bso. Wel wordt het vak geïntegreerd in andere vakken. Bij het gemeenschapsonderwijs verandert er niets, maar denkt men ook na over de geïntegreerde aanpak.

Maar de realiteit is dat het vak informatica iets anders is dan een bachelor of master in die richting. Dat wil zeggen dat men er hooguit bureautica-toepassingen vindt, met in het beste geval wat uitleg over netwerken. “Sowieso wordt er te weinig aandacht besteed aan it waardoor de algemene instroom beperkt wordt”, bevestigt Francis Vos, departementshoofd PXL-IT van de Hogeschool PXL in Hasselt. “Studenten die uit zichzelf geïnteresseerd zijn in informatica stromen hierdoor nog te weinig door naar de opleidingen in het hoger onderwijs.”

Voor hogescholen komt daar nog bij dat ze veel studenten mislopen die liever hoger mikken. “We merken dat goede leerlingen uit het aso liever voor een master als computerwetenschappen gaan”, zegt Van Riel. “Maar als nadien blijkt dat die aanpak of het niveau niet bij hen past dan gaan ze eerder weg van informatica in plaats van over te schakelen naar een bacheloropleiding.”

Het vertekende beeld komt deels omdat informatica wordt geassocieerd met het opmaken van spreadsheets en documenten. “Als het aankomt op het inspireren en het tonen wat it kan zijn, dan mis ik wel dingen”, horen we ook bij Wendy Vermoesen, lead developer bij RealDolmen, Ninja (coach) bij CoderDojo en door Data News dit jaar uitverkozen als Young ICT Lady of the Year. “Ik wil niet zeggen dat het onderwijs tekort schiet, maar je krijgt er geen zin om it te gaan doen. Voor zoiets moet je kinderen warm maken, net zoals bij wiskunde of wetenschappen. Als je dan kijkt naar geschiedenis, veel jongeren studeren het omdat het vak leuk is. Maar wat doe je daar mee?” Vermoesen is momenteel ook als STEM-coach (het platform dat technische vakken als science, technology, engineering en mathematics wil promoten) actief. “Ik coach nu in een lagere school en daar kijken we samen met de leerkrachten hoe we kinderen kunnen klaarstomen voor sectoren als it en hoe we dat kunnen integreren in het lessenpakket.”

Maar we moeten tegelijk nuanceren dat het probleem niet bij de leerkrachten ligt. Als we polsen bij enkelen van hen, dan zijn er andere factoren. De leerplannen laten het niet toe of het vak krijgt zo weinig uren zodat je weinig meer kan geven dan wat praktische kantoortools. Dat is iets waar i22n, het forum voor informaticawetenschappen, verandering in wil brengen. Hier wil men met leerkrachten informatica als wetenschappelijke discipline gaan promoten en bekijken hoe er in het secundair onderwijs wel aandacht kan zijn voor het echte it-werk. De situatie is op dit moment dus zeker niet rooskleuring. Maar als i22n, het STEM-platform en de verschillende initiatieven om kinderen richting it te motiveren (zie kaders) hun vruchten beginnen afwerpen, dan is er nog een mooie toekomst voor de Belgische informaticasector weggelegd.

Pieterjan Van Leemputten