“Een crisis is een te mooie gelegenheid om te verspillen.” Velen zal dat onderhand in de oren klinken als een flauw cliché, maar het blijft een bijzonder wijze uitspraak wat opleidingen betreft. Maar zijn de bedrijven ook echt wijs op dit punt?

Permanente (bij)scholing wordt al jarenlang als een absolute noodzaak gepredikt in onze kenniseconomie, en dat zal zeker niet minder het geval zijn in kennisintensieve sectoren als informatica, telecom et tutti quanti. Toch blijft het vaak nog bij lippendienst. Zo kan de Data News salarisenquête niet anders dan jaar na jaar, telkens weer constateren dat ongeveer 20 procent van alle respondenten in het voorgaande jaar niet één dag opleiding mochten genieten.

Maar Data News kan ook putten uit de informatie van de Trends Top, zoals samengesteld door Biblo, met gegevens over de reële investeringen in opleidingen bij bedrijven. Daar heeft Data News een eigen lijst uit gedistilleerd rond opleidingen in ict-gerelateerde bedrijven.

Software boven

In de huidige crisis staan heel wat bedrijven voor een keuze. Vaak hebben ze werknemers waarvoor zich niet meteen nieuwe projecten of opdrachten aandienen, alias de ‘bankzitters’. Dat bedrijf kan hen dan bedanken voor bewezen diensten… of het bedrijf kan van de gelegenheid gebruik maken hen bij te scholen. Op die wijze kunnen die werknemers dan bij een herneming van de economische activiteit makkelijker voor meer toegevoegde waarde zorgen en/of tegen een hogere vergoeding worden ingezet. Of voor geheel nieuwe activiteiten.

De meest recente cijfers waarover we beschikken slaan evenwel op 2008, het jaar waarin de crisis zich pas in de staart van het jaar vreselijk roerde. Het betreft dan ook de cijfers van een overgangsjaar, maar ze schetsen toch een duidelijke evolutie. Zo blijken bedrijven uit de ‘informaticadiensten en software’ sector inzake investeringen in opleiding stevig met kop en schouders boven hun ict-genoten uit te steken. In de lijst van ‘top 50 ict-bedrijven’ inzake totale opleidinginvesteringen, prijken niet minder dan 20 bedrijven uit die sector. Met natuurlijk een zwaar overwicht van leveranciers van informaticadiensten. Voor zeven bedrijven uit dat lijstje ging dat tevens gepaard met een stijging van de opleidingsinvesteringen.

Ook voor de andere aspecten van het opleidingsgebeuren staan software- en dienstenbedrijven aan de ict-top voor 2008. Zo staan niet minder dan 20 van die bedrijven in de ict-top 50 wat betreft het aantal opleidingsuren én 28 (!) van hen in de top-50 van ‘kostprijs per uur opleiding’. Meer nog, de software- en dienstenbedrijven maken niet minder dan acht van de top tien bedrijven uit in die lijst op basis van ‘kostprijs per uur opleiding’. Die parameter kan je zien als een aanwijzing van het niveau van de opleidingen, zeg maar hun hoogwaardige inhoud (*).

Software- en informaticadienstenbedrijven zijn dan ook de spreekwoordelijke voorbeelden van kennisbedrijven, zodat hun aandacht voor opleidingen niet hoeft te verbazen. Opleidingen zitten vaak gewoon standaard verweven in hun normale werking. Anderzijds zijn het ook de klassieke bedrijven waar een crisis snel tot grote aantallen bankzitters leidt. Het zal dan ook interessant zijn om de evolutie van hun opleidingsgebeuren in 2009 te bekijken.

Telecom leidt op

Dat de tweede grootste groep in de top 50 van totale opleidingsinvesteringen wordt gevormd door bedrijven met telecomgerichte activiteiten, hoeft ook niet te verbazen. Twaalf van dergelijke bedrijven staan in de top 50 voor 2008. Hier tellen we 7 bedrijven met een stijging van de investeringen in opleidingen, tegen 5 bedrijven met een daling. Ietwat opmerkelijk is dat vier van die dalers in het eerste groepje van twaalf bedrijven zit, met slechts één daler in het tweede groepje van zes. Blijkbaar werd bij de koplopers in de telecomgerichte sectoren – zowel telecombedrijven als diensten- en infrastructuurleveranciers – al in 2008 wat opleidingsgas teruggenomen. Dat vertaalt zich nog duidelijker in het aantal opleidingsuren in die bedrijven. Op drie na, noteerden alle telecomgerelateerde bedrijven in de top 50 van opleidingsuren een daling in dat aantal. En dat waren soms bijzonder scherpe dalingen, zoals een derde tot meer dan de helft minder. Ook hier zal het dus uitkijken zijn naar de cijfers voor 2009.

Voor dit jaar zit de recordgroeier echter wel in deze groep. AEG Belgium – actief in telecommunicatie rond onder meer het Astrid Tetra netwerk voor hulp- en overheidsdiensten – meldde immers een stijging van de opleidingsinvestering van 24.757 euro tot 780.366 euro, een stijging met ongeveer… 3000 procent. Alstublieft.

Top maar niet in kost per uur

De top tien van opleidingsinvesteringen kleurt mooi wat Belgische namen betreft. Belgacom prijkt op nummer één en wordt vergezeld door bedrijven als Proximus, RealDolmen, Mobistar en Telenet. Kortom, de telecomgerichte bedrijven nemen hun verantwoordelijkheid op in ons land. Dat moge ook blijken uit de derde plaats voor Alcatel-Lucent Bell, evenzeer een spreekwoordelijk telecom- en netwerkbedrijf. Toch was het ook Belgacom dat in 2008 het aantal uren met ongeveer een derde omlaag haalde. En in de top 50 naar ‘kost per uur opleiding’ komt Belgacom helemaal niet voor. Anderzijds is het natuurlijk niet zo dat alle cursisten binnen Belgacom de zwaarste opleidingen nodig hebben, zodat gezien het groot aantal betrokkenen de gemiddelde kostprijs per uur natuurlijk wel beduidend lager uitkomt.

Toch valt evenmin te ontkennen dat de helft van de top 50 bedrijven inzake opleidingsinvesteringen eigenlijk Belgische vestigingen van buitenlandse bedrijven zijn, met bijvoorbeeld IBM Belgium op plaats twee. De Anglosaksische bedrijven nemen overigens de gehele top 10 in inzake de kostprijs per uur opleiding. In die top tien gaat die kostprijs van circa 88 euro tot haast 140 euro per uur. Allicht vaak sterk productgericht, wijzen die inspanningen er toch op dat opleidingen toch iets meer in het DNA van buitenlandse bedrijven dan van Belgische bedrijven zit.

In België lijkt die aandacht ook wel te variëren naargelang het landsgedeelte (hoewel heel wat bedrijven natuurlijk met hun opleidingen steevast mensen uit het hele land bijscholen). Je constateert in ieder geval dat de ‘top vijftig bedrijven inzake aantal opleidingsuren’ overwegend hun zetel in het postcode-gebied 1xxx hebben, in casu 28 van hen. Met een Vlaamse postcode noteren we 19 bedrijven, terwijl uit het Waalse landgedeelte slechts drie bedrijven present zijn (uit Luik).

Opleidingen in 2009, geen ontslagen

Heeft de crisis in het voorbije jaar zwaar de knip gezet in opleidingen, ten opzichte van 2008, of hebben de bedrijven toch geïnvesteerd in de toekomst? Volgens Christian Vanhuffel, directeur ict-sector bij Agoria, hebben bedrijven van de crisis gebruik gemaakt “om medewerkers die niet bij klanten werden ingezet, te laten werken op de verbetering van interne bedrijfsprocessen zodat het bedrijf productiever kon worden. Daarnaast gaven ze hun medewerkers ook de kans om bij te leren. Dat gaat van opleidingen tot zelfstudie. Zo kregen medewerkers e-learningmodules om zich bij te scholen op hun domeinen. Ontslagen werden in de ict-sector tijdens de crisis zoveel mogelijk vermeden. Bedrijven willen niet zoals enkele jaren geleden, wanneer de economie weer aantrekt, met een recruteringsprobleem worden geconfronteerd. Ze gingen in 2009 daarom enkel in uitzonderlijke gevallen over tot herstructureringen en ontslagen.” #

(*) Dat wordt mooi geïllustreerd door de cijfers van N-Allo, een call center. Dat staat prominent in de lijst van top 50 qua totaal van opleidingsinvesteringen, en zelfs op rang twee in de lijst van ‘totaal aantal uren opleiding’. Maar in de lijst van ‘kost per uur opleiding’ komt het bedrijf helemaal niet voor. Een call center biedt dan ook jaarlijks een groot aantal personen een opleiding met het oog op een erg gestructureerde werking. En dus van een ander kaliber dan een opleiding voor bijvoorbeeld projectmanagement of

Guy Kindermans