Hoewel traditie het wielrennen in onze contreien groot heeft gemaakt, is het almaar meer de technologie die het raderwerk draaiende houdt.

Hoeveel tegenkanting er soms nog opduikt, technologische snufjes zijn niet meer weg te denken uit de wielersport van vandaag. Dan gaat het niet alleen om hoogtechnologisch gefabriceerd wielermateriaal, zoals in fietscomponenten – Shimano heeft recentelijk zijn Dura-Ace-gamma uitgerust met ‘Digital Integrated Intelligence’ (Di2), waarmee renners met een druk op de knop elektronisch kunnen schakelen naar een andere versnelling – en in wielerkledij – met het Limburgse Bio-Racer als een van de pioniers. Je ziet technologie ook opduiken bij alles wat ‘rond’ de eigenlijke koers hangt: het verzamelen van biometrische data voor meer wetenschappelijke trainingen, communicatie tussen ploegleiders en renners, wedstrijdopvolging voor koersorganisatoren en journalisten, publicatie van uitslagen, en ga zo maar door. Een (niet exhaustief) overzicht…

Training

Als de renners voor inspannings- of andere tests niet bij de universiteiten aankloppen, proberen ze ook zelf informatie te verzamelen over hun conditie. Al ruim 20 jaar zijn vermogenmeters, waarvan een van de bekendste SRM (Schoberer Rad Mess) is, sche-ring en inslag bij wielrenners. Een vermogenmeter meet, zoals het woord zegt, het vermogen (d.i. de hoeveelheid arbeid per tijdseenheid, uitgedrukt in Watt) die een fietser kan ontwikkelen en toont daarnaast de hartslag, het toerental, de snelheid, … Op basis van die informatie kunnen vrij precies trainingsschema’s worden aangepast op het potentieel en de groeicurve van de renner. Trainen met vermogenmeters vereist echter ook tijd om de gegevens te bekijken en te verwerken, en laat het net dat zijn waar het veel teams en renners aan ontbreekt. Kenners merken ook op dat sommige renners conservatief zijn en blijven zweren bij ‘trainen op gevoel’.

Niets beter trouwens dan trainen op het terrein, maar lukt dat niet, dan zijn de rollen een waardig alternatief. De Nederlandse producent van dergelijke systemen Tacx heeft met zijn Virtual Reality-gamma een manier voorhanden om die Spartaanse trainingsarbeid een meer eenentwintigste-eeuws cachet te geven. Zo is er Tacx Fortius VR software dat rijden op de rollen verandert in een computergame. Je rijdt er tegen virtuele tegenstanders op een virtueel parcours. Je ziet de koers die rijdt op je pc-scherm en alle instellingen (type fiets, weer, …) hebben ook rechtstreeks invloed op de krachtsinspanningen die je op je fiets moet leveren. Om het nog realistischer te maken kan je Tacx Real Life Video gebruiken, waarmee je op het parcours van een echte klassieker rijdt. Hoe sneller je fietst, hoe sneller de film vooruitgaat. Fiets je op het scherm een berg op, dan zal de rem zoveel weerstand bieden dat je het juiste stijgingspercentage voelt.

Wedstrijdopvolging

Bij wedstrijden in België duikt de technologie al op van bij de registratie van de renners. Zo heeft de Belgische wielerbond KBWB alle vergunningen uitgerust met een barcode, zegt Dirk Van Meulder, coördinator van de commissie informatica van de KBWB. “Als we die inscannen, kunnen we automatisch in ons systeem zien of die renner mag deelnemen.” Dat wordt uiteindelijk ook gehanteerd voor het publiceren van de uitslagen op het internet. “Momenteel kunnen we van 85 procent van alle Belgische wedstrijden de uitslagen publiceren”, aldus Van Meulder. “In de loop van het jaar komen daar nog de disciplines BMX, mountainbike en het pistewielrennen bij en de meerdaagse wedstrijden. Sinds januari hebben we ook een datalink met de mensen die de uitslagenverwerking doen op grote wedstrijden. Die gebruiken dus onze data voor inschrijvingen en in ruil publiceren ze hun data van de uitslagen op onze site.”

Naast de rennersregistratie is er het wedstrijdopvolgingssysteem van de bond, waarmee bij grote wedstrijden de pers op de hoogte wordt gehouden. “Via radiocommunicatie van op de motor wordt de nodige informatie over het wedstrijdverloop doorgegeven naar iemand die in de auto volgt met een laptop. Die voert de nodige informatie in in het systeem.” Het oude systeem, nog in MS Dos, staat op het punt vervangen te worden door een nieuwe versie, geschreven in Visual Basic. “Het is de bedoeling dat die informatie op termijn gewoon live op de website terecht komt.” In oktober komt daar, voor het Europese kampioenschap op de piste in Gent, nog een extraatje bovenop. “De uitslagen moeten automatisch op de pda van de coaches terecht komen. Als een soort visitekaartje van de federatie.” Het wedstrijdopvolgingssysteem dat Van Meulder beschrijft, zal waarschijnlijk gekoppeld worden aan een ander technologisch snufje dat overgewaaid is uit mountainbikewedstrijden en nu ook furore maakt in het veldrijden: het gebruik van radiotransponders op basis van rfid. “Elke renner krijgt dan een tag op z’n fiets of in z’n rugnummer. Bij het passeren van een meetpunt, wordt dat geregistreerd, om de rangschikking te updaten.” De wielerbond werkt hiervoor momenteel samen met het Waalse ChronoRace. “We willen dat ook voor het recreatieve wielrennen lanceren”, zegt Van Meulder. “Veel mensen willen graag weten waar de anderen zich bevinden. Anderen willen ook prestaties meten via tijdsregistratie. Dat project is al twee jaar gepland, maar wordt altijd uitgesteld bij gebrek aan tijd.”

Gps

“De gps zal binnenkort wel z’n intrede doen in wielerwedstrijden”, voorspelt Van Meulder. “Iedereen, ook de renners op de fiets, zal weten wie zich waar in de koers bevindt.” Hijzelf vindt het in elk geval een interessant idee voor de veiligheid. “De politie kan er gebruik van maken om te kijken waar de koers zich op dat moment bevindt. Dan kan die perfect inschatten wanneer welk kruispunt moet worden afgesloten.” De toestellen zijn er al. Zo heeft Garmin met de Edge 605 en 705 gps-toestelletjes in huis die naast navigatie- ook SRM-functionaliteiten bezitten. In de Tour of California was het vorig jaar al zover. Daar werden alle fietsen en auto’s in de koers met de hulp van CSC uitgerust met gps- en rfid-apparaten. Op Google Maps, Google Earth en Yahoo Maps konden de renners via Adobe-software tot op 20 meter nauwkeurig gevolgd worden.

Stefan Grommen