Met behulp van actieve rfid-tags traceren ziekenhuizen patiënten en medisch materiaal. De integratie van de technologie met bestaande systemen – zoals het elektronisch patiëntendossier – laat toe diverse ziekenhuisprocessen verder te optimaliseren. Data News maakte kennis met de praktijk van rfid in de regionale ziekenhuizen van Ieper en Sint-Truiden.

Het Jan Yperman Ziekenhuis in Ieper is tien jaar geleden ontstaan uit de fusie van drie ziekenhuiscampussen. Jan Yperman heeft vandaag een capaciteit van 550 bedden. Aan het ziekenhuis zijn honderd artsen en duizend medewerkers verbonden. Eind 2007 nam Jan Yperman een nieuw gebouw in gebruik. Voor het ziekenhuis vormde dat de aanleiding om infrastructuurpartner Telindus een draadloos Nortel-netwerk te laten installeren. “Eerder dat jaar had ik op de vakbeurs Medica in Duitsland kennisgemaakt met de actieve rfid-tags van AeroScout”, vertelt Christophe Mouton, directeur administratie en financiën bij het Jan Yperman Ziekenhuis. “Het nieuwe gebouw bood de ideale opportuniteit om met die tags – en de aanwezige wifi-technologie – een aantal nieuwe toepassingen uit te bouwen.” In totaal liet Jan Yperman 120 AeroScout-zenders aanbrengen. Telindus stond in voor de installatie van het draadloze netwerk, de AeroScout-hardware en de bijhorende AeroScout MobileView-software.

Daniël Loos is ict-manager in het regionaal ziekenhuis Sint-Trudo in Sint-Truiden. Ook dat ziekenhuis is het resultaat van een fusie. Sint-Trudo is het belangrijkste ziekenhuis voor Zuid-Limburg en het zuidelijke deel van Vlaams-Brabant. Het ziekenhuis heeft een capaciteit van 330 bedden en telt ongeveer zevenhonderd medewerkers, waarvan tachtig artsen. Tot de specialiteiten van het ziekenhuis behoren onder meer orthopedie, nierdialyse en neurologie. Net als Jan Yperman kwam Sint-Trudo met AeroScout in contact op de vakbeurs Medica. De Israëlische leverancier deed er duidelijk goede zaken. “Het is onze doelstelling ict letterlijk tot bij de patiënt te brengen”, zegt ict-manager Daniël Loos. “Het draadloze netwerk speelt daarbij een cruciale rol. Artsen en verplegers moeten aan bedzijde toegang hebben tot alle nodige informatie, via dat draadloze netwerk.” Sint-Trudo koos voor Cisco-technologie, in een implementatie van infrastructuurpartner NextiraOne. “Het draadloze netwerk willen we op termijn ook inzetten voor ip-telefonie en telemetrische hartbewaking.” Het gebruik van de rfid-tags past binnen de optiek om het draadloze netwerk optimaal te benutten.

Nooit meer zoeken

Een belangrijke toepassing van de rfid-technologie omvat in beide regionale ziekenhuizen de lokalisatie van medisch materiaal. Christophe Mouton legt uit waarom hij onder andere de infuuspompen van het Jan Yperman Ziekenhuis met rfid-tags liet uitrusten. “Zo’n infuuspomp is een duur en bedrijfskritisch instrument. Het dient om de patiënt een serum toe te dienen. In de praktijk ‘zwerven’ de infuuspompen doorheen de gebouwen, van de ene afdeling naar de andere.” Wanneer iemand een infuuspomp nodig had, moest die op zoek naar een beschikbaar toestel. Sommige pompen bleven vaak ongemerkt – en ongebruikt – in een bergruimte staan. “We hebben iedere infuuspomp van een actieve rfid-tag voorzien. Via de webapplicatie van AeroScout en het draadloze netwerk kunnen we de toestellen meteen lokaliseren, waardoor we de infuuspompen optimaal kunnen inzetten. Bovendien kunnen we ze ook makkelijk opsporen wanneer ze een onderhoudsbeurt nodig hebben.” Jan Yperman breidde het gebruik van de tags intussen uit naar andere toestellen. Het gaat onder meer om rolstoelen, speciale ziekenhuisbedden en matrassen, monitors, enzovoort: samen goed voor zowat duizend tags.

Sint-Trudo startte eind 2008 een proefproject op met honderd tags, voor de lokalisatie van onder meer infuuspompen, speciale matrassen voor de preventie van doorligwonden en rolstoelen. “Het is belangrijk dat er bij het onthaal altijd een paar rolstoelen klaarstaan, zodat ook minder mobiele patiënten zich makkelijk kunnen verplaatsen in het ziekenhuis”, vertelt Daniël Loos. “Vroeger moesten de receptionisten vaak op zoek naar een beschikbare rolstoel. Nu volstaat het om de webtoepassing te openen om de rolstoelen te lokaliseren. Dat levert de receptionisten een mooie tijdsbesparing op, terwijl we tegelijk de dienstverlening aan onze patiënten verhogen.” Op termijn wil Sint-Trudo de technologie ook toepassen om patiënten te lokaliseren. In Ieper loopt in dat verband al een proefproject voor de opvolging van geriatrische patiënten met dwaalgedrag.

Christophe Mouton: “Verwarde patiënten verlaten soms hun kamer, of gaan zelfs de straat op. Het gebruik van de rfid-tags biedt ons hier een eenvoudig middel om die patiënten op te volgen. Wanneer de patiënt met zijn tag – vastgemaakt via een polsbandje – een bepaalde perimeter verlaat, dan stuurt het systeem een waarschuwing uit, bijvoorbeeld naar het dect-toestel van de verpleegkundige die op de afdeling dienst heeft.” Begin 2009 wil het Jan Yperman Ziekenhuis die toepassing concreet in gebruik nemen. Daniël Loos van Sint-Trudo denkt aan een vergelijkbare oplossing om ook baby’s te lokaliseren. Het voorbije jaar haalde de ontvoering van baby’s uit ziekenhuizen in Hasselt en Charleroi uitgebreid het nieuws. “De toepassing zou een alarm genereren wanneer de baby de afdeling verlaat”, zegt Daniël Loos. “We moeten de mogelijkheden nog bekijken. De huidige tags zijn te groot om aan de pols van een baby te bevestigen. Voor dit project hebben we kleine, passieve tags nodig.”

Automatische registratie

In een volgende stap wil Jan Yperman de patiënten uit het chirurgisch dagziekenhuis opvolgen op basis van de AeroScout-technologie. Jaarlijks verwerkt het ziekenhuis ongeveer 18.000 dagopnames. Christophe Mouton: “Voor iedere opname moet het ziekenhuis de verschillende stappen registreren: wanneer de patiënt is aangemeld in de operatiekamer, wanneer hij naar de recoveryafdeling is vertrokken, wanneer hij daar is ontslagen, enzovoort. Via het gebruik van een rfid-tag kunnen we de registratie perfect automatiseren. Het systeem kan de patiënt lokaliseren via de tag, en zo automatisch registreren hoe lang hij zich op een bepaalde plaats bevindt.” Bij die geavanceerde toepassingen van de rfid-technologie komt een belangrijk luik integratie kijken. Het Jan Yperman Ziekenhuis schakelde hiervoor hict in, het Brugse ict- en managementconsultingbedrijf dat zich in de gezondheidssector heeft gespecialiseerd. Concreet werkt hict onder meer op de integratie van AeroScout met het medisch patiëntendossier, om in het dagziekenhuis de lokalisatie van een tag aan de juiste patiënt te kunnen koppelen.

Naast de lokalisatie van medisch materiaal zijn de tags vandaag zowel in Ieper als in Sint-Truiden ook nog in gebruik voor andere toepassingen. AeroScout heeft in zijn aanbod rfid-tags die de omgevingstemperatuur kunnen meten, wat via het draadloze netwerk een eenvoudige methode voor temperatuurmonitoring toelaat. Jan Yperman gebruikt het systeem voor de temperatuurbewaking van koelkasten, waardoor het ziekenhuis niet langer hoeft te investeren in dure medische koelkasten met ingebouwde temperatuurcontrole. In Sint-Truiden bevindt er zich een speciale tag in de serverroom van het ziekenhuis. Stijgt de temperatuur boven een maximumwaarde uit, dan stuurt het systeem een alarm uit naar de verantwoordelijke medewerker.

Beide ziekenhuizen gebruiken ook tags met een alarmknop, in de eerste plaats bedoeld voor de medewerkers van de receptie en de spoedafdeling. Krijgen die met een agressieve patiënt te maken, dan kunnen ze een alarm uitsturen. De securitydienst ziet in de toepassing meteen waar de medewerker zich bevindt. “Het hele project laat ons toe de kwaliteitszorg verder op te voeren”, aldus nog Christophe Mouton. “Tegelijk optimaliseren we de processen binnen het ziekenhuis en verhogen we de veiligheid van patiënten en personeel.”

Dries Van Damme