Een fysieke handicap hoeft geen rem te zijn om je op een it-job te storten. Dat bewijzen de getuigenissen van 4 mensen die door het leven moeten met zo’n beperking.

Vier mensen, vier verschillende situaties en contexten ( zie kader), maar stuk voor stuk met opvallend positieve ingesteldheid. Ondanks hun handicap zijn ze bovendien in een op en top volwaardige it-job terechtgekomen. Ben en Christophe zijn webspecialisten, Gwendolyn en Andre werken in een meer supportgerichte rol. Hun eigen beperking was niet echt van invloed op die keuze voor de it-sector, zo benadrukken ze allemaal. De interesse, dat was de belangrijkste factor, klinkt het bij Christophe, die doof is, en Ben, die in een rolstoel zit en slechthorend is. Toch trekt de aard van het werk, met oog op je handicap, je misschien wel over de streep. “Aangezien ‘horen’ minder van toepassing is in de it-wereld leek zulk een job door mijn functiebeperking misschien nog interessanter”, vertelt Christophe. “Mocht ik horend zijn geweest, dan had ik misschien een andere keuze gemaakt, één die minder evident is voor doven, bijvoorbeeld sales manager. Ik ben graag op de baan en onder de mensen, maar zo’n job is niet echt haalbaar met mijn beperking.” Ben vult aan: “Veel hangt af van de achtergrond van een persoon. Mensen die van jongs af aan in een rolstoel zitten of slechthorend zijn gaan misschien automatisch naar computerwerk neigen. Mij boeide die wereld sowieso al, dus dat was mooi meegenomen. Maar stel dat je jaren actief geweest ben als pakweg dakwerker en dan plots in een rolstoel terecht komt, dan zal het minder voor de hand liggen om zo maar ict als optie te zien voor de verdere toekomst. Het zal uiteraard afhangen van persoon tot persoon en van handicap tot handicap, maar voor veel rolstoelgebruikers is er, denk ik, geen handicap meer eens ze aan hun pc zitten. De beperkingen zijn dan in elk geval minder, waardoor veel ict-jobs uitermate geschikt zullen zijn.”

Vrijheid

Andre, die doof is, evolueerde als ambtenaar kort na de komst van de pc’s op de administratie veeleer per toeval naar een it-rol, omdat hij aanleg en interesse toonde. “Maar ik ken ook heel wat dove vrienden die echt studies gedaan hebben en diploma’s gehaald hebben in diverse domeinen van informatica en die absoluut geen last hebben van hun ‘handicap’. Ik heb zelfs het vermoeden dat de samenwerking tussen computers en dove mensen een geslaagd huwelijk is, zolang die computers hun mond maar houden…” Die laatste zin is wel van belang: een it-job lijkt inderdaad op maat gemaakt van iemand met een fysieke beperking, maar dan wel binnen bepaalde krijtlijnen. Dat beseffen onze 4 gesprekspartners natuurlijk maar al te goed. Gwendolyn, die slechtziende is, kan zich al jaren perfect vinden in haar supportfunctie bij IBM. “Dat is een kantoorjob waarop mijn handicap nauwelijks impact heeft. Maar als ik bijvoorbeeld vaak op de baan zou moeten, om klanten te bezoeken, dan heb ik een probleem. Met de auto rijden kan ik nu eenmaal niet. Dat zie ik wel als mijn grootste beperking: minder vrijheid en minder keuzemogelijkheden.”

Die vervoersproblematiek ervaart Ben evenzeer. Hij pendelde oorspronkelijk dagelijks met de trein naar Brussel. “‘s Morgens fietste ik met mijn handbike 2 km naar het station, waar ik me moest aanmelden en wachten op hulp. Op het perron sta je dan in de massa te stressen: ‘Zal er een treindeur in mijn buurt stoppen of niet?’ De stationshulp belt dan naar Brussel om te melden op welke wagon ik zit. Maar uiteindelijk zit je weer met zenuwen: ‘Zal de hulp daar wel tijdig klaar staan?’ Die mensen doen uiteraard enorm hun best, maar ze zijn onderbemand. Ook in Brussel heb ik een handbike en dan volgt er nog een fietstripje door het drukke verkeer naar kantoor. Eerlijk? Voor het werken nog moet beginnen ben ik dan fysiek en mentaal al uitgeput. En na het werk moet ik dan nog terug…” Ben werkt nu sinds kort vooral van thuis uit en eenmaal per week komt hij met de wagen naar kantoor. “Ik doe dit nog maar 3 maanden, maar het werkt echt schitterend.”

Videotelefoon

Voor mensen met een gehoorstoornis is er natuurlijk ook het probleem van de communicatie. “Het is voor mij niet haalbaar om te telefoneren”, zegt Christophe. “Daarnaast is het ook niet zo evident om alles te kunnen volgen wat er gezegd wordt tijdens de vergaderingen en onderling tijdens het werk. Als één persoon rechtstreeks tegen mij praat, ondervind ik weinig problemen. Maar gesprekken waarbij verschillende mensen tegelijk aan het woord zijn en elkaar onderbreken, zijn voor mij een pak moeilijker om te volgen.” Andre kan op dat vlak soms gebruik maken van een tolk Vlaamse Gebarentaal. “Sinds een jaar heb ik iedere donderdagnamiddag een tolk VGT bij mij op kantoor om mijn telefoons te doen: ik spreek zelf en zij (de tolk) vervangt mijn oren en vertaalt alles in gebarentaal voor mij. Dat werkt prima! Ik heb zelfs een situatie meegemaakt dat ik een goed telefoongesprek had met iemand die ik niet kende. Daarna kwam ik die persoon ‘live’ tegen en hij kon absoluut niet geloven dat ik doof was aangezien er absoluut niets van te merken was via telefoon. ”

Er zijn dus wel degelijke goede hulpmiddelen voor dove mensen. Almaar meer trouwens: “Sinds enkele maanden is er een proefproject bezig met diverse partners rond ‘afstandstolken'”, vertelt Andre. “Daarmee kunnen dove mensen videotelefoneren door gebruik te maken van een tolk VGT en een geschikte videotelefoon. De dove belt (of wordt gebeld) en ziet tegelijk op zijn scherm een beschikbare tolk VGT die de gesproken informatie omzet in gebarentaal of omgekeerd, die de gebarentaal omzet in gesproken tekst voor de horende gesprekspartner. Ik heb zelf zo een toestel staan op mijn kantoor maar ben nu wel bijna 1 jaar aan het wachten op de goedkeuring van mijn werkgever om het te mogen gebruiken. Het probleem is op dit moment de kostprijs van de verbinding en vergoeding voor de tolk: rond de 150 euro per week om die service te kunnen gebruiken gedurende 60 belminuten per week. Ik heb al zoveel tegenslagen in mijn leven overwonnen, dus dat kan ik er nog wel bij nemen. (Lacht)”

Christophe, die minder bedreven is in gebarentaal, vroeg bij Certipost een FM-systeem aan (microfoon + ontvanger) voor doven en slechthorenden. “Daarmee kan ik gemakkelijker seminaries en opleidingen volgen. Die zaken zijn momenteel vaak moeilijker voor mij. Ik ben daarom een grote voorstander van PowerPoint-presentaties die de hoofdzaken van het betoog van de spreker weergeven! Daarnaast kan het FM-systeem de communicatie via gsm vergemakkelijken, maar dat zal alleen mogelijk zijn als de persoon met wie ik telefoneer duidelijk en rustig praat.”

Gesticuleren

Lof is er in elk geval voor de respectievelijke werkgevers en de collega’s. Gwendolyn, die bij IBM aan de slag is, zegt dat ze altijd goed ondersteund is door het bedrijf. “Ik heb destijds veel gesolliciteerd en veel bedrijven stonden weigerachtig tegenover iemand met een handicap. Eén bedrijf gaf dat zelfs op papier toe, stel je voor. Bij IBM was dat geen punt. Ik werd er op geen enkele manier als abnormaal behandeld. In het verleden heb ik er ook nog in een werkgroep rond visuele beperkingen gezeten. En vorig jaar konden we spreken met een ‘career coach’ voor mensen met een handicap.” Ook haar collega’s reageren heel normaal. “Die kennen mij natuurlijk al jaren. Af en toe duikt er eens iemand op met wat minder begrip, bijvoorbeeld als ik vraag om bij uitleg op het scherm recht voor het scherm te mogen te zitten.” Ook Ben en Christophe appreciëren de goede reacties van hun collega’s. “Nieuwsgierigheid betekent interesse. Mensen die nieuwsgierig zijn, willen ook een inspanning doen om de communicatie zo gemakkelijk mogelijk te laten verlopen. Naast mijn collega’s heb ik af en toe ook contact met externe mensen. In de meeste gevallen breng ik hen op de hoogte voordat de vergadering begint. Tot op heden is dat altijd goed verlopen.”

Andre is het ermee eens dat de reacties vandaag erg behulpzaam en positief zijn. “Dat was vroeger wel heel anders. Toen werden doven soms bekeken als achterlijken die niet konden praten of communiceren op een ‘normale’ manier. Soms zijn er trouwens nog wel domme mensen die de term ‘doofstommen’ gebruiken en niet beseffen dat bijna alle doven een stem hebben en best wel kunnen praten. Ook denken ze soms dat ze moeten roepen of overdreven gesticuleren om verstaan te worden. Of nog erger: dicht bij het oor praten en daarbij uit het oog verliezen dat doven vooral liplezen en dus het gezicht moeten kunnen zien.”

Tikkende hakken

Of er ergens ook voordelen zijn aan een handicap? Gwendolyn vindt van niet. “Ik zou liever gewoon een normaal zicht hebben. Maar ik ben er wel van overtuigd dat je je handicap niet in je eigen voordeel mag ‘misbruiken’. Ik zal nooit mijn handicap benadrukken als ik er zelf geen nadeel van ondervind.” Christophe en Andre kunnen soms ‘profiteren’ van de stilte om zich beter te concentreren. “Zeker als ik mijn collega’s bezig zie in onze landschapsbureau’s en hun gezichten bekijk als ze zich weer opwinden over het lawaai van hun werkende, telefonerende collega’s, het geluid van de straat, geratel van de printers, tikkende hakken op de vloer,…”, grinnikt Andre. “Zoals Johan Cruyff al zei: ‘Elk nadeel heb zijn voordeel’.” Ben vat in zijn antwoord het positivisme van onze vier gesprekspartners treffend samen. “Ik neem aan dat er veel mensen voldoening halen uit hun job. Wel ik denk dat dat bij mij nog net iets sterker is omdat ik ondanks twee best grote hindernissen toch nog kàn werken.”

Stefan Grommen

” Voor veel rolstoelgebruikers is er geen handicap meer eens ze aan hun pc zitten.”