‘Afscheid van Netflix: ik verdroeg het niet langer om mijn avonden door die rode letters te laten bepalen’

‘Ik werd het beu dat mijn geest heimelijk altijd naar de volgende aflevering hunkerde. En naar de duizenden andere die nog voor me werden klaargestoomd’, schrijft Arthur Gins van de Vrijdaggroep over het stopzetten van zijn Netflix-abonnement.

Dinsdagavond, 22 uur. De vertrouwde rode letters verschijnen tegen een zwarte achtergrond. Vorige week werkte ik het nieuwste seizoen van La casa de papel af. Nu overweeg ik om met Maniac te starten. Het platform lijkt mijn vage plannen al geraden te hebben: ook het gezicht van Emma Stone duikt spontaan op in het lijstje ‘aanbevolen voor u’. Maandag, 23 uur. De tien afleveringen van Maniac zitten erop. Deze week misschien The Haunting of Hill House?

Leven gebukt onder series

Eigenlijk zijn de uren waarin ik niet werk – ‘s avonds, door de week – geautomatiseerd. De rode letters zijn de manier bij uitstek geworden om een streepje vrije tijd op te vullen. Ik kan me haast niet meer voorstellen waarmee ik mijn vrije uren doorbracht voordat dit maandabonnement de keuze zo eenvoudig maakte.

Op het openbaar vervoer of tijdens de middagpauze floept het zwarte schermpje soms enkele minuten aan om het einde van de aflevering van de vorige avond te bekijken. Netflix gaat overal met me mee en bewijst op elk dood moment zijn nut.

Individueel oordeel versus autoplay

En toen ging ik me vragen stellen over dit fenomeen, dat inmiddels integraal deel uitmaakt van het dagelijks leven van zijn abonnees. Volgens de cijfers die de ronde doen, zijn dat er 139 miljoen. Ik kreeg het gevoel dat mensen niet zozeer naar een bepaalde serie kijken, maar gewoon naar Netflix. Het platform is in de plaats gekomen van de inhoud.

De kwaliteit van de aangeboden series is niet de kern van het probleem. Wat onrustwekkend is, is de continue stroom van afleveringen die elkaar via autoplay opvolgen. Alles is erop gericht om ons zo lang mogelijk aan het scherm te kluisteren. Stoppen met kijken vergt heel wat wilskracht. De kijker moet zich los zien te maken van deze fictieve wereld die we, door een vreemde omkering, als een toevluchtsoord zijn gaan beschouwen.

Maat houden

Dit toevluchtsoord is meer dan een simpel doorgeefluik. Het stuurt keuzes op basis van algoritmes die registreren wat we bekijken, om ons vervolgens variaties op hetzelfde thema voor te schotelen. Wie van Maniac houdt, zal ook Stranger Things weten te smaken. Wie Black Mirror op prijs stelt, zal ook Alterated Carbon kunnen waarderen. Er is goed nagedacht over het sturen van de kijkerswensen: ik klik Netflix open met een min of meer duidelijk idee van wat ik wil zien, maar uiteindelijk bekijk ik iets wat het platform voor mij gekozen heeft, bovendien met de illusie dat het mijn persoonlijke keuze is.

Je hoeft maar een beetje verbeelding te hebben om meteen tientallen miljoenen mensen voor je te zien die allemaal ongeveer hetzelfde bekijken en op gezette tijden afleveringen met een vertrouwd aanvoelend plot voor de kiezen krijgen in ruil voor enkele tientallen euro’s die maandelijks automatisch van de rekening gaan. Een soort Matrix met als logo een omgekeerde rode glimlach.

Een dergelijke gelijkvormigheid in wat wordt bekeken is tegennatuurlijk. Mensen hebben uiteenlopende voorkeuren, interesses en smaken. Dat we allemaal Lacasa de papel bekeken en over de kwaliteit van de serie praatten, zette me uiteindelijk aan het denken. Alsof de Netflix-producten waren bedacht voor kleurloze individuen zonder voorkeuren, zonder wortels – een uniforme massa quasi-permanente gebruikers.

De geest loskoppelen

Er kwam plots een vraag bij me op: als ik met terugwerkende kracht kon berekenen hoeveel uur van mijn leven ik op Netflix doorgebracht heb, wat zou dan het eindresultaat zijn? Eigenlijk zou ik willen kunnen zeggen dat ik deze uren heb geleefd in plaats van ondergaan. Dat het uren waren waarin ik de dingen deed en dacht die ik zelf gekozen had. Dat ze het toneel waren van een wisselende verbeelding en soms zelfs van een melancholische lusteloosheid of verwachting.

Reed Hastings, het brein achter Netflix, verklaarde in een interview: “Waiting is dead.” De kijker is veranderd in een ongeduldige consument, waardoor hij geen aandacht meer heeft voor anderen en met wallen onder de ogen door het leven gaat. Ik werd het beu dat mijn geest heimelijk altijd naar de volgende aflevering hunkerde. En naar de duizenden andere die nog voor me werden klaargestoomd (‘See what’s next‘, zoals op de welkompagina van de website staat). Ik verdroeg het niet langer om mijn avonden door die rode letters te laten bepalen. Ik wilde me opnieuw een keer besluiteloos voelen en vrij kunnen kiezen, want dat maakt ons origineel. Gisteravond heb ik mijn Netflix-abonnement opgezegd.

Arthur Ghins, onderzoeker in politieke theorie aan Brown University en lid van de Vrijdaggroep, beleidsplatform voor jongeren van diverse pluimage ondersteund door de Koning Boudewijnstichting. Twitter: @Friday_Group