Bankroet en fraude ondermijnen vertrouwen

Op 31 mei 2002 ging er een schokgolf door de telecomwereld toen KPNQwest failliet verklaard werd en duizenden gebruikers onverhoeds moesten overschakelen naar alternatieve oplossingen.

Een koude douche voor wie dacht dat het bankroet alleen voor kleinere spelers was bestemd. De fraude bij Global Crossing en vooral WorldCom holden het vertrouwen verder uit. De ontzetting na het abrupt dichtdraaien van de geldkranen door de banken was alom voelbaar. KPNQwest, dat in 2000 nog 42 miljard euro waard was, kreeg na het bankroet nog een verworpen bod van 100 miljoen euro binnen. Investeerders keerden de sector de rug toe en lieten operatoren achter met gigantische schulden. Zo vroeg Global Crossing in februari 2002 al chapter 11 bescherming aan tegen zijn schuldeisers die nog 11 miljard dollar te goed hadden. Het bedrijf sjoemelde al sinds 2000 met zijn omzetcijfers om de aandelen kunstmatig hoog te houden. De zwaarste klap kwam echter enkele maanden later toen bleek dat ook WorldCom voor 3,8 miljard dollar met zn boekhouding geknoeid had. Met een schuld van 30 miljard dollar belandde het eveneens in chapter 11. Die oplossing blijkt nu door operatoren (Versatel, UPC) n leveranciers (Marconi) creatief gebruikt te worden om schuldpapieren om te zetten in aandelen. De investeerders hebben gewoon geen andere keuze om in te gaan op het weinig of niets aanbod. Die trukendoos kan het vertrouwen van de ondernemingen voorlopig echter niet herstellen. Belangrijke netwerkvernieuwingen worden uitgesteld. Ook de Vlaamse kabeloperator Telenet, die een investering van ruim 1,25 miljard euro moet goedmaken, had tijdens de eerste zes maanden van dit jaar de grootste moeite om zijn financiering rond te krijgen. De dominante operatoren die zich zwaar in de schulden staken voor de 3G mobiele breedbandlicenties, kregen eveneens forse klappen. Alleen al France Telecom zit voor 70 miljard euro in het krijt. Opvallend is dat bijna alle topmannen op de schopstoel terechtkwamen. Nadat Juan Villalonga van het Spaanse Telefonica al in de zomer van 2000 vervangen werd, volgde Paul Smits van KPN in juli 2001. Peter Bonfield van BT moest een maand later opstappen, terwijl Ron Sommer bij Deutsche Telekom en Michel Bon van France Telecom vorige maand beleefd verzocht werden op te hoepelen. Zij worden allemaal vervangen door crisismanagers die via kostenbesparingen en de verkoop van activiteiten snel de schulden moeten aanzuiveren. Duizenden ontslagenInvesteringen werden zwaar teruggeschroefd. In Europa alleen al daalde de verkoop van telefoonnetwerkapparatuur met meer dan 20 procent tot minder dan 3 miljard euro (EITO-cijfers). De investeringen in de nieuwe 3G-netwerken, beter bekend als Universal Mobile Telecommuncations System, werden uitgesteld zodat mogelijk pas eind 2003 de eerste Europese 3G-diensten echt van start zullen gaan. Voor leveranciers die zich uitsluitend of voor een groot deel enkel op operatoren gericht hebben, zorgde dit de jongste twaalf maanden voor een zwaar inkomstenverlies. De omzet daalde vaak met 30 procent met zware kostenbesparingen als gevolg en dus ontslagen. Alcatel en Lucent zagen hun personeelsbestand op twee jaar tijd allebei halveren van 130.000 naar 65.000 werknemers. Ook het Canadese Nortel, Siemens en Ericsson blijven verlies- en ontslagcijfers opstapelen. Het Finse Nokia ontspringt enigszins de dans door zn bijna 40 procent marktaandeel in mobiele toestellen, maar moest eveneens duizenden jobs weghakken in de netwerkafdeling. Traditionele dataspelers zoals Cisco, Juniper of Marconi dienden op hun beurt zwaar in kosten en personeel te snijden. In mei van dit jaar waren er in de telecomomgeving al een half miljoen banen geschrapt. Mogelijk hebben we de 750.000 intussen reeds overschreden. Het is wachten tot eind 2003, mogelijk zelfs 2004 voordat de sector opnieuw van een heropleving zal kunnen spreken. Wie het financieel zolang kan uitzingen, mag zich tot de winnaars rekenen. Technologieluwte Netwerksysteemintegratoren zoals Telindus en Dimention Data die de jongste jaren tot 30 procent groeiden, hebben het evenmin onder de markt omdat ook bedrijven de knip op de beurs houden. Technologie op zich is geen drijvende factor meer. Zo is de toegevoegde waarde om naar IP telefoonoplossingen over te schakelen voorlopig niet groot genoeg om de switch om te draaien. Concrete mobiele dataoplossingen zoals General Packet Radio Service (GPRS) kunnen wel op veel belangstelling rekenen, maar beslissingen worden uitgesteld. Ook de kleinste Belgische gsm-operator Base heeft een half jaar later dan voorzien zijn iMode dienst gelanceerd. Recent is de Amerikaanse hype rond publieke hotspot Wireless LAN-diensten overgewaaid. Sommige operatoren zoals BT en Telia investeren, maar merkt Belgacom topman Pascal Methens, verantwoordelijk voor de corporate markt, terecht op Ik heb nog geen enkel sluitend businessplan gezien. Het zorgt in elk geval wel voor enige animo op de telecommarkt, en dat was ook al lang geleden. Telecom wordt nutsvoorziening De gsm-operatoren kijken met argwaan naar deze diensten die mogelijk een hap uit hun geplande 3G-netwerkdiensten kan halen. De gsm-penetratie bedraagt nu ruim 90 procent en is zo goed als verzadigd. Toch is het nog een winstgevende business, grotendeels wegens de peperdure interconnectie-tarieven die gebruikers betalen om van het ene netwerk naar het andere te bellen. Belgi heeft trouwens nog steeds n van de duurste telefoontarieven ter wereld. Dat verklaart uiteraard mede het succes van breedbandoplossingen, maar het pleit voor pionier Telenet dat het in 97 de aanzet gaf tot n van de hoogste breedbandpenetraties ter wereld. Begin september was 15,4 procent van de huishoudens op breedband aangesloten. Vooral Belgacom maakte een forse inhaalbeweging met zijn breedband ADSL-aanbod en tekende al voor ruim 400.000 aansluitingen. Dat leidt er bij de operator toe dat het aantal aansluitingen (PSTN/ISDN/ADSL) wel toeneemt tot ruim 5 miljoen, maar dat de inkomsten verminderen. Dus krijgen we het merkwaardige fenomeen dat de operator meer omzet haalt uit gewone netwerktoegang dan uit zijn belminuten. Bij Belgacom gaan er dan ook steeds meer stemmen op om breedband ADSL in functie van het gebruikte volume data te factureren. Op dat moment wordt telecommunicatie een nutsvoorziening, net zoals elektriciteit. Dat wordt dan ongetwijfeld een nieuw begin waar slechts enkele spelers kunnen meespelen. Een verdere consolidatie is onvermijdelijk.