Bionische lichaamsdelen druppelen stilaan op de markt, al zijn ze momenteel nog ontzettend duur. Het Britse OpenBionics wil de prijzen drastisch naar beneden halen – van tienduizenden naar duizenden euro’s – met een fabricageproces dat grotendeels op 3D-printing is gebaseerd. Voor het Britse meisje Tilly (10), dat samen met het bedrijf een prototype van zo’n bionische hand uittest, is het alvast een opsteker.
Voor een meisje van tien geeft Tilly Lockey een stevige handdruk. Maar de rechterhand waarmee ze die gaf, is er niet zomaar een. De ‘spieren’ zijn een systeem van kabeltjes. De ‘gewrichten’ zijn gierende servo’s, waarmee de mechanische vingers zich met een robotische precisie rond mijn knokels wrikken. Beenderen en weefsel werden vervangen door onderdelen van kunststof. De elektronica in de hand werkt met een batterij die kan worden bijgeladen dankzij een usb-poort in de onderarm. Tilly’s bionische hand is nog maar een prototype, maar ze is er ontzettend blij mee. “Ik hoor wel vaker van andere kinderen van mijn leeftijd: ‘Wat een coole hand, zo wil ik er ook wel een’“, zegt ze, “Maar dat is dan pech voor hen. Dit is mijn hand!”
Prototype uittesten
Toen Tilly anderhalf jaar oud was, moest een ziekenwagen haar met spoed naar het hospitaal in het Britse Newcastle vervoeren: een acute aanval van meningitis bracht haar in levensgevaar. De artsen wisten haar leven te redden, maar dat had zijn vreselijke prijs: ondertussen waren haar handen al afgestorven en om gangreen te voorkomen moesten ze worden geamputeerd. Sindsdien heeft haar moeder Sarah zichzelf de missie opgelegd om haar dochter, via welke vooruitgang in de medische technologie ook, een paar nieuwe handen te geven.
Met de technologie van OpenBionics, een startup die in 2014 het levenslicht zag in havenstad Bristol, denken ze nu dichtbij dat doel te zijn. Tilly helpt de oprichters van het bedrijf om een prototype voor een bionische hand uit te testen, waarvan het volgend jaar een werkend product op de markt wil brengen. “Tilly gaf ons een hoop feedback waarmee we de hand beter konden maken”, zegt Samantha Payne, medeoprichtster en directeur operaties bij OpenBionics, “Ze zei bijvoorbeeld dat ze er tactiele feedback in wil, omdat ze anders iedere keer zelf moet kijken of ze wel iets doet. Nu krijgt ze een kleine vibratie op haar huid wanneer er iets gebeurt.”
Disruptie
De bionische hand wordt over Tilly’s onderarm gemonteerd en beschikt over huidsensoren die de elektrische geleiding van de huid over haar onderarmspieren uitlezen. Daarmee worden de ‘intenties’ gecapteerd waarmee haar lichaam haar vingers wil laten bewegen. Payne en Tilly zelf zeggen dat ze de technologie nog maar met babystapjes aan de praat krijgen: luttele weken geleden bewoog ze voor de eerste keer haar vingers. “Ik kan er nog niet mee tekenen of zo”, zegt Tilly, “Maar het gaat de hele tijd beter.”
Het wetenschappelijke en technologische domein van de bionica, lichaamsprotheses met robottechnologie erin, is de afgelopen jaren in een stroomversnelling geraakt. Alleen is de technologie nog onwaarschijnlijk duur: bionische ledematen hebben een kostprijs die ergens tussen 30.000 en 100.000 euro ligt. OpenBionics wil een disruptie in die industrie veroorzaken door zo veel mogelijk gebruik te maken van gestandaardiseerde elektronische componenten. De gespecialiseerde onderdelen fabriceren ze goedkoper via 3D-printing. “Uiteindelijk willen we protheses op de markt brengen die 1.200 euro kosten”, zegt Payne, “Onze producten zijn ook open source: we uploaden al onze designs gratis online.”
Marktvraag
Zeker dat openbronmodel, dat courant is in de brede technologische sector maar compleet nieuw voor de industrie van de medische toestellen, doet hier en daar wenkbrauwen fronsen. In de sector zelf en in de academische gemeenschap die errond bestaat is de scepsis over de producten van OpenBionics overigens tout court behoorlijk groot. “Er is een reden waarom medische technologie zijn kostprijs heeft: ze moet uiterst betrouwbaar zijn”, zegt KU Leuven-professor biomechanica Jos Vander Sloten, “Bovendien wordt iedere bionische prothese op maat van de patiënt gemaakt: dat is specialistenwerk. En dan is er nog het feit dat het volume van de afzetmarkt niet zo groot is, waardoor de prijzen van product moeilijk kunnen dalen.”
OpenBionics claimt dat er wereldwijd twee miljoen geamputeerden zijn. Daarop heeft het bedrijf zijn businessplan gebaseerd. Bovendien houden ze het niet op bionische handen alleen, zegt Payne: “We hebben andere ledematen op de planning staan. De volgende stap zijn robotische polsen en ellebogen. Daarna werken we aan benen, enkels en knieën, en de stap die daarop volgt zijn exoskeletten voor patiënten die hun ledematen nog hebben, maar ze bijvoorbeeld door een verlamming niet meer volledig kunnen gebruiken. En ook met onze handen zijn we er nog niet: er moet bijvoorbeeld meer zintuiglijke feedback in komen, zoals een sensorische aanraking die textuur en temperatuur doorgeeft aan de huid.”
Recht uit een videogame
Hoe de protheses die in de plaats komen van een verloren lichaamsdeel eruit zien speelt vaak een belangrijke rol in het aanvaardingsproces van de patiënt. OpenBionics trekt die lijn door in de producten die het voor ogen heeft: het wil zijn bionische handen het cachet van ‘hero hands’ geven, en ze indien gewenst ook baseren op het design van echte superhelden uit de populaire cultuur. “Vooral voor kinderen en jongeren willen we dat de technologie er cool uitziet”, zegt OpenBionics-medeoprichtster Samantha Payne, “Andersvaliden voelen zich al achtergesteld ten opzichte van mensen zonder een handicap. Met een hand die er uitziet als een ‘normale’ hand, met ‘normale’ huidskleur, geef je ze de impliciete indruk dat ze zich er eindelijk mee kunnen integreren bij gezonde mensen. En dat vinden we een verkeerde invalshoek: ze zijn anders, laat ze hun anders-zijn ook gewoon omarmen.”
Voor Tilly’s behoorlijk futuristisch uitziende hand haalden ze het ontwerp bij een videogame: het in augustus gelanceerde Deus Ex: Mankind Divided, dat toevallig ook rond menselijke verbeteringen draait. “De protheses die we willen maken, hebben een bepaald visueel design nodig en gamebedrijven hebben geweldige artiesten die die kunnen maken”, zegt Payne.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier