De Nederlandse regering die een chipbedrijf overneemt met een zelden gebruikte Koude-Oorlogwet. De Chinese regering die een exportverbod invoert. Wat is er gebeurd bij Nexperia?
Begin oktober greep de Nederlandse overheid in om de eigenaar van Nexperia, Zhang Xuezhen, aan de kant te schuiven. Zo schreven we eerder deze week al. De regering gebruikte daarvoor een noodwet uit 1952 die zelden wordt ingezet, en die tot doel heeft om belangrijke goederen beschikbaar te houden in Nederland.
Nederlandse chipmaker Nexperia komt in handen van de overheid
Nexperia?
Nexperia is een van de grootste fabrikanten van eenvoudige chips ter wereld. Het bedrijf bouwt voornamelijk diodes en transistors. Het is van oorsprong Nederlands, en komt uit een voormalige divisie van chipfabrikant NXP. Die was op zijn beurt ooit een dochter van het bekende Nederlandse techconcern Philips. Het hoofdkantoor van Nexperia is nog steeds gevestigd in Nijmegen, maar de chipmaker heeft fabrieken in Hamburg, Manchester, Maleisië, de Filippijnen, en in Donguan in China.
Wereldwijd werken er zo’n 12.500 mensen voor Nexperia, en het bedrijf heeft het omzet van 2 miljard euro per jaar. In 2019 werd het gekocht door Wingtech, het concern van de genoemde Zhang Xuezhen, waarmee het nu mis lijkt te lopen.
Wat is er gebeurd?
Begin oktober stapten bestuursleden van Nexperia naar de Ondernemingsrechtbank in Amsterdam. Zhang Xuezhen, de Chinese topman van de Nexperia heeft in september de bankvolmachten van belangrijke financieel bestuurders ingetrokken, onder wie financieel topman Stefan Tilger, zo staat in de uitspraak van dat gerechtshof. In plaats daarvan gaf hij onervaren personen, onder wie iemand van buiten Nexperia, de mogelijkheid om namens het bedrijf bankzaken te regelen.
De ondernemingskamer oordeelde dat er gegronde redenen zijn om te twijfelen aan het juiste handelen van Zhang. De rechters beschuldigen hem onder meer van belangenverstrengeling. Hij liet daarbij de chipmaker grote orders plaatsen bij een noodlijdend bedrijf dat ook in zijn handen was. Nexperia moest voor 200 miljoen dollar zogeheten wafers bestellen bij WSS, een bedrijf van Wingtech. Dat was voor 120 miljoen dollar meer dan Nexperia nodig dacht te hebben. Een groot deel van die schijfjes zou voor de prullenbak bestemd zijn, stond in interne berichten.
Exportverbod
Zhang reageerde boos op de maatregel en beloofde om de hulp van de Chinese overheid in te roepen. Iets wat ook gebeurd lijkt. De Chinese regering heeft Nexperia ondertussen een exportverbod opgelegd vanuit het Aziatische land.
Het is Nexperia China en onderaannemers sinds 4 oktober verboden om bepaalde volledig afgewerkte componenten en halffabricaten uit te voeren. Nexperia zegt actief in gesprek te zijn met de Chinese autoriteiten om van de beperkingen af te komen.
Die onderhandelingen zullen overigens deels gevoerd worden Stefan Tilger, de voormalige financiële topman van Nexperia, die door Zhang eerst werd opzijgezet. Hij wordt nu ad interim CEO van het chipbedrijf. De ondernemingskamer benoemde ook oud-NXP-bestuurder Guido Dierick tot niet-uitvoerend bestuurder bij Nexperia.
De Chinese connectie
Naast mogelijk wanbeleid lijkt bij de overname ook geopolitiek een rol te spelen. Zhang zelf heeft het in Chinese media alvast over geopolitieke vooroordelen. Uit de uitspraak blijkt dat de Nederlandse regering vreesde dat Nexperia onder leiding van Zhang op korte termijn ‘cruciale bedrijfsprocessen, goederen en kennis’ zou verplaatsen naar locaties buiten Europa. Dat was meteen ook de aanleiding om de vreemde noodwet in te zetten. Maar er waren al lange zorgen over Wingtech als Chinese eigenaar van Nexperia.
De Nederlandse overheid voelt al namelijk even druk van onder meer de Verenigde Staten om zijn hoogtechnologische bedrijven en producten uit Chinese handen te houden. Dat speelt vooral bij chipmachinebouwer ASML, die een cruciale rol speelt in de chipsector, maar kan dus ook invloed hebben op een iets minder hoogtechnologisch bedrijf als Nexperia.
ASML-topman verwacht meer druk van VS voor Chinese exportbeperkingen
Om problemen met de VS en Europa te vermijden, vroeg Nexperia in 2023 een erkenning aan als Nederlands bedrijf bij het ministerie van Economische Zaken. Het bedrijf en het ministerie spraken toen af dat Nexperia een eigen raad van commissarissen zou krijgen die zou toezien op de bescherming van de eigen technologie, gevoelige gegevens en productieprocessen. Uiteindelijk gingen Wingtech en Zhang niet akkoord.
Een en ander werd nog lastiger toen moederbedrijf Wingtech eind 2024 op een Amerikaanse zwarte lijst werd gezet. De rechters stellen dat Zhang ook op dit vlak tegen het belang van Nexperia inging.
Wordt ongetwijfeld vervolgd.