De nauwkeurigheid van informatie in politiedatabanken in ons land laat nog te vaak te wensen over, met mogelijk zeer nadelige gevolgen voor de burger. Dat zegt het Controleorgaan op de Politionele Informatie (COC), de onafhankelijke gegevensbeschermingsautoriteit voor de politie.
Vorig jaar kreeg het controleorgaan 565 verzoeken van burgers om persoonsgegevens in politiedatabanken in te kijken, te verbeteren of te verwijderen. Dat was het hoogste aantal sinds de start van het COC als databeschermingsautoriteit in 2018. Het merendeel van de verzoeken had betrekking op de Algemene Nationale Gegevensbank, waarin de politie onder meer criminele feiten voor een bepaalde periode mag opnemen.
‘Reflectie en actie’
Van de behandelde dossiers gaf ongeveer een kwart aanleiding tot een gehele of gedeeltelijke archivering/verwijdering van politionele registraties in de databank. Dat percentage evolueert in stijgende lijn, wat alle leidinggevenden bij de politie ‘blijvend moet aanzetten tot reflectie en actie’, meent het controleorgaan. Burgers kunnen immers benadeeld worden door onjuiste of achterhaalde gegevensverwerkingen.
‘Zo zijn er bijvoorbeeld steeds meer beroepen waarbij de overheid een screening vraagt, zoals voor medewerkers van havens en luchthavens, bagage-afhandelaars of private bewakingsagenten. Een voorgeschiedenis met de politie kan dan een belangrijke rol spelen bij het al dan niet krijgen van een betrekking of promotie’, zegt Frank Schuermans, interim-voorzitter van het Controleorgaan. Een doorgedreven controle naar aanleiding van gegevens in een politiedatabank kan er ook toe leiden dat iemand bij de start van de vakantie zijn boot of vliegtuig mist.
Onder vuur
Burgers kunnen momenteel alleen via het COC onrechtstreekse toegang vragen tot hun persoonsgegevens in politiedatabanken. Dat houdt in dat het orgaan toegang vraagt in naam van de burger om na te gaan of gegevens rechtmatig werden verwerkt. Eventueel kunnen gegevens worden gewist of gecorrigeerd. Het orgaan mag daarna echter niet in detail aan de burger meedelen wat het resultaat van de tussenkomst was.
Dat onrechtstreekse systeem ligt onder vuur. Het Europese Hof van Justitie oordeelde in 2023 dat België moet voorzien in een rechtstreekse mogelijkheid voor burgers om bij de politiediensten inzage te vragen. Sindsdien zijn daarvoor echter nog geen initiatieven genomen, klaagt het COC aan.
‘De Europese richtlijn is bewust slecht omgezet in België’, zegt Schuermans. ‘In andere landen, waaronder Nederland, is er al rechtstreekse toegang en kan een burger inzage vragen in zijn gegevens bij de politie. Die kan dan slechts op basis van een aantal gronden weigeren.’ Toch groeit het besef dat het systeem ook in België zal moeten worden toegepast, zegt Schuermans. Binnenkort zit het Controleorgaan erover samen met de politie.