Digiplan van Demir maakt komaf met laptop per kind in het onderwijs

De Vlaamse regering heeft haar nieuwe aanpak voor de digitalisering in het basis- en secundair onderwijs klaar. Voortaan geen gratis laptops meer voor leerlingen, wel voor leerkrachten.

‘We stappen af van één laptop voor elk kind in het basisonderwijs en we moedigen scholen aan om collectieve ICT-infrastructuur, zoals uitleendiensten, te voorzien’, zo vat Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir haar ‘Digiplan’ samen.

In de coronacrisis moesten leerlingen noodgedwongen overschakelen op thuisonderwijs en werden scholen geconfronteerd met een gebrek aan het nodige IT-materiaal. Toenmalig minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) trok daarom eenmalig 400 miljoen euro uit om elk kind vanaf het vijfde leerjaar een gratis laptop te geven. Dat budget is intussen op.

Huidig onderwijsminister Zuhal Demir gooit het over een andere boeg. Zij voorziet een investering van 325 miljoen euro op vijf jaar tijd, maar ze wil naar eigen zeggen graag ‘back to basics’. Dat betekent niet alleen opnieuw meer noteren met ‘pen en papier’, maar ook het terugdraaien van de ‘gratis’ laptop voor elke leerling.

In het basisonderwijs ligt de focus op ‘gemeenschappelijke ICT-infrastructuur’, zoals computerklassen, uitleendiensten of laptopkarren waar leerlingen een laptop kunnen ophalen als ze die nodig hebben.

Ook in de eerste graad van het secundair onderwijs zullen de scholen op die manier werken. Vanaf het derde jaar krijgen de middelbare scholen de vrije keuze, met individuele aankopen bijvoorbeeld in STEM-richtingen.

Bedoeling is dat alle leraren een laptop ter beschikking hebben. “Dat is maar logisch”, klinkt het. Daarom gaat een belangrijke hap van het budget van 325 miljoen euro – met name 120 miljoen euro naar die laptops voor leerkrachten.

De Digisprong van de vorige regering maakte de laptop ook niet echt ‘gratis’ voor elke leerling. Zo stelde het Rekenhof vast dat 70 procent van de ouders jaarlijks een bijdrage tot 150 euro moest betalen. Sommige scholen vragen nog meer. Daarom komt er een systeem met ‘referentieprijzen’. ‘Bij afwijkingen kunnen ouders klacht indienen bij de onderwijsadministratie. We richten hiervoor een meldpunt en klachtenformulier op’, klinkt het.

Oppositie: Bocht van N-VA

Vlaams Parlementslid Hannelore Goeman (Vooruit) is tevreden met de nieuwe koers. ‘Geen privé-laptops laten aankopen, geen valse beloftes over zogenaamd ‘gratis’ laptops maar een eerlijk en betaalbaar systeem dat zorgt dat elke leerling morgen een laptop kan gebruiken waar dat nuttig is’, zegt Goeman. De Vooruit-politica vindt het ook belangrijk dat er streng zal toegekeken worden op de betaalbaarheid van het materiaal. “Kinderen moeten kunnen studeren op basis van talenten, niet op basis van centen’.

CD&V-parlementslid An Christaens vindt dan weer dat het Digiplan geen ‘streep onder Digisprong mag zijn’. ‘Het moet een Digisprong 2,0 zijn’, waarbij volgens Christaens niet blind laptops moeten uitgedeeld worden, maar waarbij elke leerling wel toegang heeft tot een laptop of computer. ‘Die garantie, dat iedere leerling toegang krijgt tot digitale leermiddelen, via een uitleendiensten of via gedeeld gebruik, was voor onze partij cruciaal om mee te gaan in deze aanpassing in het beleid ten opzichte van de vorige onderwijsminister’, aldus Christaens.

Oppositiepartij Groen is een pak kritischer voor de beslissing. Volgens Groen-parlementslid Kim Buyst laat minister Demir ‘duizenden gezinnen en scholen in de steek’. ‘De beslissing zet scholen voor een voldongen feit en dat zal leiden tot een aanzienlijke verhoging van de schoolfactuur voor veel gezinnen. Een laptop kost gemiddeld 700 euro over vier jaar. Veel gezinnen komen voor een stevige extra uitgave te staan’, waarschuwt Buyst.

Zij spreekt van ‘een gigantische bocht van N-VA’ en ze betreurt ook de timing van de beslissing. ‘Scholen zijn maandenlang in onzekerheid gelaten. Veel schoolbesturen konden niet wachten op een beslissing van de minister en hebben al stappen gezet voor een openbare aanbesteding. Zij staan nu voor een voldongen feit. Bovendien zadelt de minister scholen op met de administratieve last om te bepalen welke leerlingen nog recht hebben op een gratis toestel.’

Het Christelijk Onderwijzersverbond (COV), ten slotte, reageert tevreden. ‘Het is niet meer dan normaal dat leraren niet zelf moeten instaan voor de aankoop van een laptop, als die noodzakelijk is voor het uitoefenen van hun beroep’, zegt de vakbond. Tot voor kort moesten veel leerkrachten zelf hun laptop aankopen. Een aantal jaren geleden kwam daar verandering in met een nieuwe cao. Het COV is blij dat die financiering nu wordt voortgezet. ‘Schoolbesturen zijn decretaal verplicht om voor hun personeel al het materiaal te voorzien dat nodig is om de job goed te kunnen uitvoeren. Daar hoort een eigen laptop bij’, klinkt het.