Bpost moet digitale kloof in de bevolking helpen dichtrijden

De grote lijnen van de zevende beheersovereenkomst met bpost liggen klaar. Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter heeft ze voorgesteld bij de bevoegde Kamercommissie. Dat bpost mogelijk zal worden ingezet om mensen met beperkte digitale vaardigheden wegwijs te maken in online overheidstoepassingen en bankzaken, lijkt de opvallendste vernieuwing.

De regering en bpost – waarvan de overheid de meerderheidsaandeelhouder is – zijn nog volop verwikkeld in de onderhandelingen over een nieuw beheerscontract. Ook binnen de regering zelf zijn de debatten nog aan de gang. Een aantal grote krachtlijnen ligt al wel op tafel.

Menselijke aspect

Concreet gaat de beheersovereenkomst onder meer over het grote netwerk van bpost. Dat bestaat op dit moment uit 1.300 postkantoren en -punten, en die blijven de komende jaren behouden. De voorwaarden uit het huidige beheerscontract – 95 procent van de bevolking moet binnen een straal van 5 kilometer rond de woning brieven kunnen verzenden en geld kunnen afhalen, 98 procent moet dat binnen de 10 kilometer kunnen – blijven dezelfde. De overheid blijft ook vragen dat bpost minstens één cashautomaat voorziet in gemeenten waar er geen automaat meer is. ‘Wat goed werkt, gaan we niet veranderen’, zegt De Sutter daarover.

De grote vernieuwing zit hem vooral in het menselijke aspect, zoals De Sutter het noemt. Wie geen toegang heeft tot het internet of niet de nodige vaardigheden heeft om gebruik te maken van de digitale toepassingen van de overheid of van banken, zou terechtkunnen in het lokale postkantoor voor de nodige begeleiding. De NMBS en andere openbaarvervoersmaatschappijen of deelmobiliteitsbedrijven zouden een beroep kunnen doen op bpost-kantoren om vervoersbewijzen aan te bieden, ofwel via directe verkoop, ofwel via hulp bij de online aankoop van een ticket. De minister onderzoekt ook of postkantoren gratis wifi moeten aanbieden, afhankelijk van de lokale noden. Tot slot zouden postkantoren de overheid ook kunnen helpen bij het opsporen van mensen die digitaal kwetsbaar zijn en samen met lokale organisaties oplossingen kunnen zoeken voor begeleiding.

Een tweede as van dat menselijke aspect gaat over de maatschappelijke rol van de postbodes zelf. Die voorzien nu onder meer al de uitbetaling aan huis van ouderdoms- en overlevingspensioenen en van tegemoetkomingen voor personen met een handicap, en zouden in de toekomst bijvoorbeeld ingezet kunnen worden om bij alleenstaande ouderen te polsen naar hun welbevinden, opperde De Sutter. Het intiatief ‘AUB Postbode’, waarbij de postbode bij mensen die minder mobiel zijn thuis bijvoorbeeld zendingen ophaalt of postzegels verkoopt, blijft behouden. De Sutter wil het wel evalueren om te zien hoe het beter aan de behoeften kan voldoen en onder de aandacht van de doelgroep kan worden gebracht. Wie dat wil kan al sinds 2007 een klever of affiche met ‘AUB Postbode’ aan het raam aanbrengen waarna de postbode in principe aanbelt, maar daar zijn volgens telecomwaakhond BIPt eerder dit jaar maar weinig mensen van op de hoogte.

Voortrekkersrol

De Sutter wil daarnaast ook dat bpost op maatschappelijk en ecologisch vlak een voortrekkersrol gaat spelen. Concreet vraagt de Groen-vicepremier dat het bedrijf zich er in een nieuw charter rond maatschappelijk verantwoord ondernemen – een CSR of Corporate Social Responsibility charter in het jargon – toe engageert om de federale klimaatdoelstellingen mee te helpen realiseren. De Sutter denkt dan bijvoorbeeld aan koolstofneutrale distributie van pakjes in de steden, door beroep te doen op elektrische voertuigen en een uitgebreid netwerk van ophaalpunten. Tot slot komt er ook meer aandacht voor de toegankelijkheid van postkantoren voor mensen met een beperking.

De nieuwe beheersovereenkomst, de zevende al, moet ingaan op 1 januari 2022 en loopt tot eind 2026. Normaal gezien had het nieuwe contract begin dit jaar al moeten ingaan, maar de huidige beheersovereenkomst werd met een jaar verlengd omdat de regering pas in oktober vorig jaar aantrad. Minister De Sutter wil de aanbevelingen van het parlement nu overmaken aan haar collega’s om de onderhandelingen met bpost en binnen de regering nog voor de zomervakantie af te kloppen. Dat is belangrijk omdat de Europese Commissie eerst haar fiat moet geven, en enige tijd nodig heeft om de overeenkomst te onderzoeken op mogelijk ongeoorloofde staatssteun.

Voor N-VA-Kamerlid Michael Freilich zitten de meeste aspecten van het plan goed, al stelt hij zich wel vragen bij de rol van bpost in het begeleiden van mensen met een digitale achterstand. ‘Is dat wel de rol van de overheid? Het zou een leuke bijkomende activiteit zijn als compensatie voor de krimpende postmarkt, maar de meeste postkantoren hebben toch niet het personeel of het materiaal om die dienst te gaan leveren?’ Het idee om gratis wifi aan te bieden in postkantoren vindt de N-VA’er dan weer ‘achterhaald’. ‘5G komt er snel aan, om dan nog wifi-antennes te installeren is voor iemand die een heel klein beetje van IT kent totaal passé’, zei hij. Freilich vreest ook voor een stevig prijskaartje.

‘Niet voor Netflix’

Volgens De Sutter is de digitale dienstverlening geen manier om de dalende activiteiten in de klassieke postmarkt op te vangen. ‘Dat past binnen de openbare dienstverlening en we zullen daar ook een vergoeding voor voorzien’, zei ze. ‘De bijkomende diensten vallen binnen hetzelfde kader als bijvoorbeeld de bedeling van de pensioenen.’ De Sutter verwacht dan ook geen problemen met de Europese Commissie, ‘maar als er toch opmerkingen zijn, zullen we daar rekening mee moeten houden’.

De gratis wifi-verbinding in postkantoren zou dan weer vooral bedoeld zijn om die digitale dienstverlening te voorzien. ‘We gaan de mensen niet zeggen: kom hier gerust wat Netflix kijken op je smartphone. Het zal een basispakket zijn’, verzekerde de minister. Binnen de regering wordt wel nog onderhandeld over het principe. ‘Daar is intern wat discussie over, ik ga daar niet flauw over doen.’