Data management als wapen in de ‘war on drugs’

Efficiënte scheepvaart steunt op nauwe samenwerking tussen heel uiteenlopende partijen. Het beheren en delen van data draagt daarom bij tot meer transparantie in de haven. Zelfs de ‘war on drugs’ vaart er wel bij.

De Antwerpse haven vormt het dagelijkse decor van duizenden processen. Goederen verhuizen in een razendsnel tempo van een binnenschip naar een kade, van een kade naar een vrachtwagen of van een zeeschip naar een ander zeeschip. Elke speler binnen die cyclus beschikt over een schat aan data, maar een globale kijk ontbreekt. “Wanneer een schip de haven met ettelijke duizenden containers binnenvaart, kennen de stuwadoors of lossers de uiteindelijke bestemming van de vracht veelal niet”, vertelde Stephan Vanfraechem, algemeen directeur bij Alfaport Voka op het Curiosity Forum van softwareontwikkelaar SAS. “Mochten ze weten dat de containers hun weg per spoor verderzetten, dan zouden ze de lading meteen op een correcte plaats in de terminal kunnen zetten. Nu moeten de havenarbeiders de containers meermaals herpositioneren. Het gebrek aan inzicht, het gebruik van verschillende digitale platformen en de vele papieren documenten kosten alle spelers tijd en energie.”

Data vormen grondstof

Het dataplatform NxtPort, gegroeid uit de schoot van enkele havenbedrijven, moet daar verandering in brengen. Het platform verzamelt gegevens uit diverse geledingen van de logistieke keten en stelt die na verwerking ter beschikking aan wie er nood aan heeft. Het ecosysteem van NxtPort omvat onder meer havenbedrijven, de douane, de loodsen, het spoor, de binnenvaart enzovoort. Het platform hanteert een strikte toegangscontrole. NxtPort controleert de authenticiteit van de datagebruiker en verleent al dan niet toegang tot de informatie. Voor vooraf gedefinieerde gebruikersprofielen is een automatische dataconsultatie mogelijk. “We traceren elke stap die gebruikers nemen”, zegt Geert De Wilde, CEO van NxtPort. “Wie data aanlevert, weet dus meteen ook wie de data raadpleegt. Die informatie leert of het al dan niet aangewezen is om het aanbod of de regels bij te sturen.”

Wie de data gebruikt, betaalt daarvoor een vergoeding die via NxtPort terugvloeit naar de partij die de gegevens aanleverde. Functionele partners kunnen op basis van de beschikbare gegevens nieuwe oplossingen ontwikkelen en die via de marktplaats van NxtPort (tegen betaling) ter beschikking stellen. Het gaat daarbij in hoofdzaak om start-ups die met behulp van data een product of dienst ontwikkelen, logistieke serviceproviders die innovatie beogen en grote bedrijven die op zoek gaan naar meer zichtbaarheid in de logistieke keten. De digitale marktplaats bevat onder meer een blockchainplatform, gebaseerd op de technologie van NxtPort. Stephan Vanfraechem meent dat er nog een lange weg af te leggen is. “Iedereen ziet het belang van het delen van data en verwacht er ook operationele winst uit te halen. Toch zitten veel partijen liever rond het zwembad, dan dat ze er zelf in springen.”

Gestroomlijnde controle

De data die NxtPort verzamelt en ontsluit, geldt als informatiebron voor het platform ViSiGiP. Die toepassing biedt meer visibiliteit voor het inspectieproces van de douane. Stephan Legein, adviseur-generaal van de overheidsdienst Douane en Accijnzen: “We selecteren de te controleren containers nog voor het schip de haven binnen vaart en brengen de betrokkenen in real time op de hoogte. Door elke stap van het inspectieproces te registreren, krijgen alle actoren inzicht in de status van de container: van het verlaten van de terminal, over de aankomst aan de grensinspectiepost, tot het verlaten van de inspectiezone. Dat biedt verschillende voordelen, zoals een meer gespreide circulatie. Vroeger moesten chauffeurs lang aanschuiven bij de douanepost. Dankzij ViSiGiP hoeven de betrokken partijen niet langer te telefoneren of te e-mailen en slagen ze erin het traject van de lading efficiënter te plannen. Daarnaast is er ook een strategisch dimensie, aangezien chauffeurs een controle moeilijker kunnen omzeilen.”

Stephan Vanfraechem ijvert namens ondernemersorganisatie Alfaport Voka voor een nog diepere data-integratie. “In de havens van Rotterdam en Antwerpen meren veel schepen uit Zuid-Amerika aan. De ladingen ondergaan een fysieke inspectie, die malafide organisaties er helaas niet altijd van weerhoudt om drugs binnen te sluizen. Wel, die schepen zijn uiteraard ook ergens vertrokken. Mochten we over meer accurate data uit de vertrekhavens beschikken, dan moet het mogelijk zijn om illegale constructies sneller en beter te detecteren. De lange vaartijden geven ons bovendien de tijd om die verdachte activiteiten te scannen nog voor het schip onze haven bereikt. Big data stroomlijnen dan het controleproces, met fysieke inspectie via scans als eindstadium.” Volgens Stephan Legein zetten de overheden en douane-instanties al vergevorderde stappen in die richting. Geert De Wilde gelooft namens NxtPort sterk in de mogelijkheden van blockchain en kunstmatige intelligentie om die stromen beter in kaart te brengen.

Vlotter verkeer

De context waarbinnen NxtPort opereert, reikt verder dan enkel de haven. “Wanneer een containerschip uit China ons bereikt, genereert dat een logistieke ketting. Een groot aantal trucks verlaat onze haven, wat zich vertaalt in een grotere verkeersdrukte op de weg. Dat maakt onze data waardevol voor de verkeersinstanties”, legt Geert De Wilde uit. Het is een boodschap die Bieke Moelans, onderzoeker mobiliteit en verkeersveiligheid bij Vlaamse Overheid, als muziek in de oren klinkt. “Data science helpt om belangrijke mobiliteits- en verkeersveiligheidsvraagstukken op te lossen. Metingen van de verkeersdensiteit en -intensiteit maken het mogelijk om files – of zelfs de kans op ongevallen – vrij nauwkeurig in te schatten en daar adequaat op in te spelen.”

De beschikbaarheid van data moet het eveneens mogelijk maken om chauffeurs automatisch te waarschuwen wanneer ze een file naderen, wat het aantal kop-staartaanrijdingen fors moet reduceren. Een ander project spitst zich toe op de publieke parkings langs autosnelwegen. “Truckchauffeurs moeten de verplichte rij- en rusttijden respecteren”, zegt Bieke Moelans. “Omdat ze geen zicht hebben op de bezettingsgraad van de snelwegparkings, rijden ze vaak noodgedwongen toch tientallen kilometers verder dan voorzien. Chauffeurs kunnen anticiperen wanneer ze weten dat enkel de meest nabije parking nog plaats biedt.”

Minder lege containers

Bieke Moelans gelooft sterk in een modal shift richting gedeeld vrachtvervoer. Aangezien containerhergebruik daartoe een cruciale schakel vormt, treedt het delen van data opnieuw op de voorgrond. Het Antwerpse softwarebedrijf Avantida ontwikkelde het cloudplatform reUse, waarmee rederijen lege containers voor hergebruik aanbieden aan transportbedrijven. Die gaan op hun beurt na of ze een vracht moeten ophalen in de buurt van de initiële bestemming. Het aantal lege vrachten neemt op die manier drastisch af. Avantida fungeert binnen dat verhaal als neutrale partij tussen transporteurs en rederijen. De softwareonderneming ging in 2012 van start en verovert met haar applicatie intussen ook de Verenigde Staten en Canada.