De Europese Chips Act biedt mooie opportuniteit

‘Ik verwelkom de Chips Act waarmee de Commissie Europa weerbaarder wil maken in de globale chip aanvoerketens’, schrijft Danny Goderis, manager digital bij Agoria. De chips zijn cruciaal voor een digitale en groene transformatie.

De industrie werd het laatste jaar geconfronteerd met grote tekorten aan microchips in de automobielindustrie, ICT-sector en zowat alle andere sectoren. De Chips Act heeft als doel om de Europese productie van chips te verviervoudigen, om zo van tien procent aandeel vandaag te evolueren naar twintig procent van de wereldwijde markt in 2030. De Chips Act belooft elf miljard euro extra geld voor onderzoek en ontwikkeling van nu tot 2030. Dit bovenop de dertig miljard euro die al voorzien is in diverse investeringsprogramma’s zoals NextGenerationEU en Horizon Europe. De Chips Act wil ook het Europese halfgeleider-ecosysteem en daardoor de volledige industrie concurrentiëler maken door het ontwikkelen van innovatieve producten voor de Europese burgers. Agoria ziet daar vijf opportuniteiten.

1. Investeren in een toekomstgerichte chipproductie en een geïntegreerde aanvoerstrategie.

De chiptekorten zijn er gekomen door verstoringen in de aanvoerketens en de versnelde digitalisering, die een grote toename van de vraag door met zich meebracht. Die vraag zal blijven toenemen, maar er zijn nu al wel tekenen dat de wereldwijde aanvoerketens zich reorganiseren. Een nieuwe chipfabriek bouwen neemt minimum drie jaar in beslag en kost 15 miljard euro. De investeringen gebeuren dus best met een perspectief van minimum vijf jaar en gedreven vanuit de (toekomstige) marktvraag. Ik denk aan massale elektrische, slimme (via artificiële intelligentie) en zelfrijdende wagens, gedistribueerde slimme energie grids, 5G en 6G-telecomnetwerken met small cells, cloud edge computing en industriële toepassingen rond ‘internet of things’ in de maakindustrie, en tenslotte healthtech- toepassingen met bijvoorbeeld geïntegreerde Lab-on-Chip technologie.

Ik onderschrijf eveneens de strategische doelstelling van de Chips Act om structureel bij te dragen aan de groene transitie. De CO2-voetafdruk van de ICT-sector bedraagt zo’n twee procent. Onderzoek en ontwikkeling van energiezuinige chips voor elektrische wagens (twee keer meer chips dan andere wagens), datacenters (2,7 procent van wereldwijd energieverbruik) en digitale toepassingen in het algemeen moeten de doelstellingen van de Green Deal haalbaar houden ondanks de versnelde digitalisering. Ik ben ervan overtuigd dat deze investeringen in de halfgeleiderindustrie zullen bijdragen aan de groene transitie van de ICT-sector en van de volledige economie en samenleving.

De aanvoerketens van microchips zullen bovendien altijd een zeer internationaal gebeuren blijven. Het komt er voor Europa op aan om wereldleider te worden in welgekozen marktsegmenten en toepassingen. Belangrijk daarbij is om te vertrekken van de sterktes van de Europese industrie, niet alleen bij de productie maar vooral ook bij de chipdesign en chipintegratie in toekomstgerichte applicaties en sectoren. Door leider te worden in welgekozen segmenten versterkt Europa ook de onderhandelingspositie om de aanvoerketens vanuit het verre Azië beter te garanderen voor alle segmenten.

2. De Europese chipstrategie financieren met globale Europese en private investeringen

Ik pleit voor een Europese aanpak en investeringsplan. Aanvoerketens, productie en onderzoek spelen zich af op wereldschaal. Europa kan enkel zijn plaats in de wereld versterken door een Europese samenwerking op alle vlakken, ook op vlak van financiering. Een subsidiewedloop bij de lidstaten, om bijvoorbeeld bedrijven aan te trekken, zal een geïntegreerde Europese strategie geen goed doen en leiden tot suboptimaal inzetten van talent en investeringen. Ik pleit ervoor om een hefboom te zetten op de middelen van de Europese commissie met private investeringen en – bijvoorbeeld – via gunstige leningen van de Europese Investeringsbank. Een degelijke governance van het project en de programma’s is van essentieel belang om ervoor te zorgen dat de interne markt naar behoren functioneert en niet bepaalde actoren of landen benadeelt.

3. Investeren in nauwere samenwerking industrie en kennisinstellingen via pilootlijnen van onderzoek, design en geïntegreerde applicaties.

Maar chipproductie is slechts één (belangrijke) factor. We hebben een strategie nodig waarbij onderzoek, geavanceerd chipdesign, productie en applicatie integratie deel uit maken van een geïntegreerd Europees ecosysteem van bedrijven en kennisinstellingen zoals imec. Europees commissaris Thierry Breton wijst erop dat “zonder Europa en zijn leidende onderzoekscentra zoals imec, Leti in Frankrijk en Fraunhofer in Duitsland er geen technologische doorbraak mogelijk zou zijn” (De Standaard, 1/2/22). Het komt er nu op aan om de technologie en kennis van imec en anderen nog beter te laten doorstromen naar de Europese industrie en commerciële toepassingen voor bedrijven en burgers. Er ontstaan nieuwe markttrends waarbij steeds meer chips op maat worden ontworpen met eindgebruikersbedrijven om zo de systeemprestaties te optimaliseren door hardware-software-verticale integratie. Wat Apple doet binnen één bedrijf, kunnen wij hier door de juiste spelers bij elkaar te brengen. Ik pleit dan ook voor pilootlijnen en ecosystemen waar onderzoek, design en industriële toepassingen samen worden ontwikkeld met partners uit de Europese industrie en top kennisinstellingen zoals imec.

4. Ons land heeft met imec een investeringstroef van wereldformaat.

De Chips Act is een grote opportuniteit om samen met imec een leidinggevend, industrieel ecosysteem te bouwen van talent, technologie en toepassingen. Samen werken we aan de digitale toepassingen van morgen. De laatste tien jaar heeft zich ook een industrieel weefsel van chipdesignbedrijven en scale-ups ontwikkeld zoals Ansem, BlueIce, easics, ICsense, OnSemi, LUCEDA photonics, Silex Insight, Sofics, TUSK IC … We beschikken over sterke industriële spelers in Telecom met Ericsson, Nokia, Bell Labs en in de automobielindustrie met onder meer Melexis en talrijke hightech spelers in de BioTech & HealtTech.

Veel waarde zal worden gecreëerd door het samen ontwikkelen en afstemmen van technologie onderzoek, chip design en applicatie integratie in sectoren zoals HealthTech en BioTech, Electronica, ICT en Telecom, Automotive, etc. Dit kan enkel gebeuren door een intense triple helix samenwerking van bedrijven, kennisinstellingen en gestimuleerd door overheden.

5. Kennis en talent zijn zo mogelijk nog belangrijker dan productie en infrastructuur

Het komt er nu op aan voor onze overheden om een zo gunstig mogelijk klimaat te ontwikkelen. Programma’s rond onderzoek, ontwikkeling en innovatie met kennisinstellingen en industrie, aantrekken en versneld opleiden van talent en ondersteunen van de nodige infrastructuur voor de pilootlijnen zijn belangrijke elementen waar de overheden onze industrie kunnen helpen verankeren en toekomstige investeringen aantrekken. Maar bovenal kan de Chips Act slechts slagen als er de komende tien jaar voldoende talent zal zijn om de investeringen om te zetten in toegevoegde waarde. De grootste uitdaging voor de technologische sector is vandaag al het grote tekort aan beschikbaar talent.

Ik roep de overheden dan ook op om versneld werk te maken van het opleiden en omscholen van talent, aantrekken van buitenlands talent en gunstige socio-economische investeringsvoorwaarden zoals het behoud van de aftrek van de bedrijfsvoorheffing voor activiteiten in onderzoek en ontwikkeling. Zonder voldoende beschikbaar talent dreigt de Chips Act dode letter te blijven voor ons land. En dit wil echt niemand.