De val van een marktleider

Het is vandaag precies 15 jaar geleden (1 november 1994) dat WordPerfect (bedrijf en product) werd overgenomen door Novell. Sindsdien is van de ooit zo vertrouwde marktleider onder de tekstverwerkers nauwelijks nog iets vernomen. Was die datum het begin van het einde? Of ging het al eerder bergaf?

Het is vandaag precies 15 jaar geleden (1 november 1994) dat WordPerfect (bedrijf en product) werd overgenomen door Novell. Sindsdien is van de ooit zo vertrouwde marktleider onder de tekstverwerkers nauwelijks nog iets vernomen. Was die datum het begin van het einde? Of ging het al eerder bergaf?

Een goed product is geen garantie voor de toekomst, zelfs niet of zeker niet voor de marktleider. De drang om steeds aan de vragen van de gebruiker tegemoet te komen gekoppeld aan een sterke aandacht voor het internationale aspect lagen aan de basis van het wereldwijde succes van WordPerfect. Tegelijk liet het management zich verleiden tot economisch niet verantwoorde beslissingen genomen. Zo werden versies ontwikkeld voor de meest exotische hardware, zoals de Amiga, maar ook voor mainframes, Digital Vax en andere Macs. En was er ook ruimte voor de meest exotische functies, bijv. op het gebied van desktop-publishing. Maar de zaken floreerden en de eigenaars waren gelukkig, net als de gebruikers en het personeel.

Een eerste concrete misrekening is de keuze voor een grafisch besturingssysteem. Gebaseerd op een onderzoek bij grote bedrijven tijdens de Comdex-beurs in Las Vegas (eind jaren 80) wordt gekozen voor OS/2 en niet voor het op dat moment nog onvolwassen Windows. Een beslissing die pas een jaar later zou worden herzien, als Windows met versie 3.1 volop doorbreekt. Met als gevolg dat het nog eens twee jaar duurt vooraleer een eerste WordPerfect voor Windows beschikbaar is. Ondertussen speelt Microsoft verstoppertje met de Windows codes en brengt het zijn eigen versie van Word voor Windows sneller uit, met daarin de mooiste WP-functies nagebootst. Meer dan één streep door de rekening van de WP-marketingjongens.

Als vervolgens niet alleen de eerste versie, maar ook de tweede versie heel wat bugs vertoont, dan wordt zelfs een trouw publiek als de gebruikers van een tekstverwerker zenuwachtig.

De nasleep van de Perzische Golfoorlog (1990-1991) gooit op zijn beurt roet in het eten. De prijzen staan onder druk en er worden softwaresuites geïntroduceerd. In eerste instantie een samenraapsel van individuele pakketten losjes in een doos gegooid, voor een prijs die lager ligt dan één apart pakket. Omdat WordPerfect wel onder Dos andere software (spreadsheet, database) heeft, maar onvoldoende onder Windows, moet er creatief worden opgetreden. Borland wordt aangesproken en onder de titel Borland Office wordt een suite op de markt gebracht. De naam WordPerfect Office (misschien een krachtiger opponent voor MS Office) wordt gebruikt voor de mail-toepassing van WordPerfect.

De samenwerking met Borland voor het creëren van een ‘geïntegreerde’ suite verloopt minder vlot dan verhoopt. Er moet een eerste ronde van reduction in force worden uitgevoerd en er wordt gezocht naar samenwerking met verschillende bedrijven.

Uiteindelijk wordt de oplossing vlakbij huis gevonden. In dezelfde vallei, een dorp verder, is namelijk een bedrijf gevestigd dat wereldleider is in de markt van de netwerk besturingssystemen. Novell ziet wel iets in zowel het rijke klantenbestand van WordPerfect als in de netwerktoepassingen (mail, calendaring, …). Al snel wordt een ‘fusie’ aangekondigd. De drie WP-eigenaars passeren langs de kassa. Het privé-bedrijf gaat op in het beursgenoteerde bedrijf.

Dat zorgt meteen voor de grote omwenteling: alle niet-rendabele producten en diensten worden afgevoerd, tot het noodzakelijke minimum herleid of betalend gemaakt. Ook wordt de ervaring die men bij WordPerfect heeft opgedaan in de strijd tegen Microsoft niet gebruikt. Zo gaat ook op netwerkgebied de positie van marktleider verloren. Novell plooit terug op zijn kernactiviteiten, houdt de netwerktoepassingen onder de nieuwe naam GroupWise en verkoopt WordPerfect, Quattro Pro en de naam WordPerfect Office aan Corel.

Bij Novell heeft Linux nu zijn intrede gedaan en verkoopt men OpenOffice (sic).

Welke lessen kunnen uit dit verhaal worden getrokken?

° een goed product is geen garantie voor de toekomst, zelfs niet of zeker niet als marktleider in een competitieve markt. De marktleider staat extra onder druk, niet alleen voor het behoud van zijn positie, maar ook ten aanzien van de klanten.

° het is moeilijk spelen als één speler alle troeven heeft en bedekt houdt. Microsoft heeft goed gebruik gemaakt van zijn voorsprong door de eigen ontwikkeling van Windows.

° innovatie wordt gestuwd door concurrentie. In de beste WP-dagen is er een overvloed aan nieuwe functies. Vandaag nog nauwelijks

° als bedrijven samengaan moet er een minimum aan gemeenschappelijke basis zijn. Als de twee ‘partners’ compleet complementair zijn en ook nog van vergelijkbare grootte kunnen ze beter apart blijven.

Vandaag heeft Corel onder de naam WordPerfect Office een degelijke suite uitgebouwd. Zou WordPerfect dit niet minstens even goed – beter – hebben kunnen doen?

Patrick VijvermanPatrick Vijverman is managing director Heliview België en voormalig country manager WordPerfect België.