‘Empathie is het gat in de artificieel intelligente markt’

Na de reportage in Pano en de studie van Agoria staat de impact van robotisering op onze arbeidsmarkt weer helemaal bovenaan de agenda. “Ja, artificiële intelligentie zal jobs transformeren en zal jobs doen verdwijnen,” schrijft Lode Uytterschaut, “maar artificiële intelligentie creëert ook een gloednieuw gat in de arbeidsmarkt: empathie.”

Als werknemers zijn wij, mensen, eigenlijk geen partij voor robots. Ze zijn nooit ziek, ze nemen geen vakantie, ze kloppen lange dagen (desnoods 24/7 als de baas het vraagt), ze klagen nooit, ze vormen geen vakbonden. Het zijn de gedroomde werknemers. Dat is zeker geen ramp. Zeg nu zelf: wie zal er rouwig om zijn als we naar het volgende Tsjernobyl of Fukushima robots sturen om onze rommel op te kuisen?

Heel wat robots hebben nog een tweede voordeel. Ze leren veel sneller bij dan mensen. Exponentieel veel sneller. Eerder vroeg dan laat zijn ze slimmer dan wij. We moeten ons niet te veel illusies maken, we zullen de race tegen de robots verliezen. Maar dat hoeft niet erg te zijn.

Want robots zijn niét perfect. Mensen zijn flexibel en creatief, robots zijn rigide. Het is zwart of wit. Ironie of dubbele bodems snappen ze (nog) niet. Gebeurt er iets onverwachts, dan gaan ze hopeloos de mist in. Ze kunnen niet improviseren. Ze zullen nooit twee keer dezelfde fout maken, net omdat ze razendsnel leren, maar ze hebben ons nodig om hun eerste fout recht te zetten.

Hun allergrootste handicap is dat ze geen empathie kunnen tonen. Een van onze start-ups, FibriCheck, maakt het mogelijk om hartritmestoornissen te detecteren met de smartphone. Je legt je vinger op de lens, en die detecteert zo een afwijkend hartritme. Handig, want je smartphone heb je altijd bij je, terwijl je al veel ‘geluk’ moet hebben dat er net een dokter in de buurt is op het moment dat je hart sprongetjes maakt.

Is het laatste uur voor de hartspecialisten nu geslagen? Absoluut niet. Als je denkt dat je een hartafwijking hebt, dan snak je naar een dokter. Naar een mens, die geduldig naar je luistert, die je onzekerheid en twijfels erkent, die je vragen open en eerlijk beantwoordt. Op een empathische manier. Een algoritme voor de smartphone heeft geen empathie. En dat geeft ons, mensen, een streepje voor op de robots. Voorlopig toch nog.

Artificiële intelligentie heeft machines – of het nu om smartphones of om robots in fabriek gaat – razendsnel onwaarschijnlijk veel slimmer gemaakt. De komende jaren zullen in het teken staan van het herstellen van de balans tussen machine en mens. Bij Start it @KBC zie ik vanop de eerste rij hoe ondernemers niet van plan zijn om de toekomst lijdzaam en machteloos te ondergaan. Nee, ze willen die toekomst zelf sturen. Die start-ups gebruiken artificiële intelligentie om hun eigen job en die van anderen boeiender en uitdagender te maken. Vaak door ervoor te zorgen dat hun klanten meer tijd krijgen voor de menselijke aspecten in hun leven en hun business.

Neem nu start-up sympl, dat de manier waarop we solliciteren voor een job helemaal op zijn kop zet. Mensen solliciteren met een video, het eerste interview gebeurt met een chatbot. Rekruteerders moeten geen tientallen CV’s doorploegen en geen batterij kandidaten meer zien. Ze krijgen tijd om met een aantal potentiële kandidaten een écht diepgaand gesprek te voeren.

Als digitalisering het kernwoord was van de voorbije jaren, dan is empathie dat van de komende. Maar als we robots empathischer willen maken, dan moeten we vooral aandacht hebben voor diversiteit, bijvoorbeeld door meer vrouwen aan boord te krijgen.

Artificiële intelligentie (en technologie tout court) is vandaag nog té veel een mannenzaak. We moeten sowieso aan de kar trekken om meer meisjes en vrouwen warm te maken voor het ondernemerschap én voor technologie. De doorbraak van artificiële intelligentie maakt die opdracht alleen maar dringender.