De Europese Commissie investeert 4,5 miljoen euro in een screeningssysteem dat de gezichten van reizigers scant om na te gaan of ze de waarheid spreken. De test is omstreden want leugendetectors hebben een lage betrouwbaarheid en het is onduidelijk hoe kunstmatige intelligentie daar iets aan zou kunnen veranderen.
Bij vier grensposten in Litouwen, Hongarije en Griekenland start de EU binnenkort met een proefproject om te achterhalen of mensen liegen. Reizigers moeten thuis eerst via een online-applicatie een foto van hun paspoort en visum uploaden. Daarbij stelt een virtuele grensbewaker hen gepersonaliseerde vragen, afhankelijk van hun geslacht, etniciteit en taal. Die moeten ze via de webcam beantwoorden, waarna hun risico wordt ingeschat.
Reizigers die gelabeld zijn met een ‘hoog risico’ krijgen aan de grens een uitgebreidere controle van het ‘slim leugendetectiesysteem’, zoals de Europese Commissie het zelf noemt. Terwijl reizigers bijvoorbeeld gevraagd wordt wat er in hun koffer zit, analyseert de AI-robot hun zogenaamde micro-expressies, zoals een trilling van het oog of het optrekken van de mondhoek. Daarna wordt het risico herberekend. Bij een verdachte situatie kan een menselijke grensbewaker de reiziger naar een zijkamer sturen voor een meer gedetailleerde screening.
Het project maakt onder de naam iBorderCtrl deel uit van Horizon 2020, het innovatieprogramma van de EU. Het is gebaseerd op een systeem dat een nauwkeurigheid van 76 procent haalde, maar dat ging om een test op slechts 30 mensen. Het systeem wordt het komende half jaar verder uitgetest, weet de New Scientist.
Kritiek
Bruno Verschuere, hoofddocent forensische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, verbaast zich in de Volkskrant over het project: “Dit is de belichaming van alles wat mis kan gaan met leugendetectie.” Er bestaat geen bewijs voor de populaire aanname dat leugenaars gestrest zijn en dat die stress zich vertaalt naar bijvoorbeeld gefriemel of een trillende mondhoek, zegt hij. “Je kan nog zo’n mooie en geavanceerde AI-machine hebben, en die hebben ze ongetwijfeld, maar als je er onzin instopt, komt er ook onzin uit.”
Ook zijn collega Bennett Kleinberg, als psycholoog verbonden aan het University College London, is deze mening toegedaan: “Dit kan leiden tot de implementatie van een pseudowetenschappelijke grenscontrole.”
