Europese Commissie keurt miljardenplan voor chipproductie goed

De Europese Commissie heeft dinsdag haar miljardenplan goedgekeurd om meer chips in Europa te produceren en de afhankelijkheid van Azië en de Verenigde Staten te verminderen. Het moet ‘een gamechanger voor de concurrentiekracht’ van Europa worden, zo verklaarde voorzitter Ursula von der Leyen.

Van de werking van kritische infrastructuur op vlak van energie, gezondheid en communicatie over industriële automatisering tot toepassingen in consumentenproducten als smartphones en wasmachines: chips zijn een essentieel onderdeel van de hedendaagse digitale economie.

De coronapandemie heeft echter aangetoond hoe kwetsbaar de mondiale toeleveringsketens zijn. Zo is de productie in de autosector in sommige lidstaten vorig jaar met een derde teruggevallen. Bovendien is de Europese industrie sterk afhankelijk van een handvol Aziatische landen, en met name van chipbolwerk Taiwan, en dat in een tijdperk van toenemende spanningen met China.

Met de European Chips Act wil de Commissie daarom het Europese aandeel in de wereldwijde chipproductie tegen 2030 opschroeven van de huidige 9 naar 20 procent. Aangezien de vraag tegen het einde van het decennium naar verwachting zal verdubbelen, komt dat neer op een verviervoudiging van de productiecapaciteit.

Ambitieus, maar Europa kan het zich volgens eurocommissaris voor Interne Markt Thierry Breton eenvoudigweg niet permitteren om ‘buiten de koers te blijven’. ‘Het verzekeren van de aanvoer van de meest geavanceerde chips is een economische en geopolitieke prioriteit geworden’, aldus de Fransman.

De Commissie wil meer dan 43 miljard euro aan publieke en private investeringen mobiliseren om die doelstelling te halen. Een kolossaal bedrag, maar ook de rest van de wereld zit niet stil. De Verenigde Staten bijvoorbeeld willen tot 2026 52 miljard dollar (45 miljard euro) in de sector pompen en in Azië zijn de investeringsvolumes soms nog indrukwekkender.

11 miljard euro aan subsidies bundelen

In het Europese plan is een centrale rol weggelegd voor het Chips for Europe Initiative, dat tegen 2030 11 miljard euro aan Europese en nationale subsidies moet samenbrengen in een nieuwe gemeenschappelijke onderneming.

Dat bedrag, aangevuld met private bijdrages, moet dienen voor de financiering van onderzoek !naar de meest geavanceerde technologieën en van pilootproductielijnen die de overgang van het laboratorium naar de productieband en de markt moeten begeleiden. Er komt ook een fonds van 2 miljard euro voor start-ups.

Want op onderzoeksvlak behoren de Europeanen nog steeds tot de wereldtop. ‘We vertrekken niet van nul’, beklemtoonden Breton en vicevoorzitter Margrethe Vestager. Zo gooiden beide bewindslui dinsdag op de persconferentie met bloemetjes naar het onderzoeksinstituut Imec in Leuven. ‘We zijn blij dat de Commissie dit sterk initiatief uitrolt om de Europese chipproductie te verhogen’, zo reageerde woordvoerder Pieter Van Nuffel. ‘Hoe onze rol er exact zal uitzien is nog niet duidelijk, daarvoor is het te vroeg. De Europese plannen moeten nog gefinaliseerd en geconcretiseerd worden.’

Bovenop de investeringen in R&D moet er tientallen miljarden euro’s gepompt worden in nieuwe productiecapaciteit. Daarvoor wordt naar de nationale overheden gekeken. De Commissie wil een beroep doen op een zelden gebruikt artikel in het Europese verdrag dat staatssteun toelaat voor bepaalde economische activiteiten indien de voordelen groter zijn dan de potentiële nadelen op vlak van handel en mededinging. Maar indien het Amerikaans Intel of het Taiwanese TSMC broeden op een megafabriek in Europa, zal ook steun voor die projecten gekoppeld worden aan voorwaarden, beklemtoonde Vestager. Het moet gaan om een project dat zonder overheidsgeld nooit van de grond zou komen, ‘first of its kind’ zijn en pan-Europese voordelen opleveren.

De Commissie benadrukt dat Europa gehecht blijft aan open en verbonden wereldmarkten. ‘Dit is geen strategie om zelfbedruipend te worden en enkel nog chips voor onszelf te maken’, zo stelde Vestager. Dat zou volgens de Deense al snel tussen de 240 en 320 miljard euro voorafgaande investeringen vergen. De Commissie wil vooral de Europese positie op de wereldmarkt versterken en zich beter wapenen tegen economische schokken. Ook bij eventuele toekomstige problemen in de toeleveringsketens voor chips zal de Commissie in eerste instantie voor internationale samenwerking kiezen, verzekerde Vestager. Het invoeren van exportcontroles zijn enkel “het ultieme redmiddel’.

De centrale verordening van de Chips Act moet goedgekeurd worden door het Europees Parlement en de lidstaten. Europarlementsleden als Tom Vandenkendelaere (CD&V), Hilde Vautmans (Open Vld) en Kathleen Van Brempt (Vooruit) en Vlaams minister van Economie Hilde Crevits (CD&V) reageren alvast positief.