Europese rechter: ‘Ongericht metadata verzamelen alleen bij hoge uitzondering’

Het ongericht verzamelen van telefoon- en internetgegevens is strijdig met Europese privacyregels. Landen mogen niet van telefoon- of internetaanbieders vragen om zogeheten metadata in bulk te bewaren of te delen, heeft het Europees Hof van Justitie bepaald.

Het hof moest zich over de kwestie buigen omdat België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hun inlichtingendiensten wél toegang willen geven tot deze gegevens over bijvoorbeeld gesprekspartners en verzendlocatie. Ze willen die, uit voorzorg, grootscheeps verzamelen om ze later te kunnen gebruiken voor het opsporen en volgen van terroristen en criminelen.

Sleepnet

Het EU-recht laat het algemeen gebruik van zo’n ‘sleepnet’ niet toe, oordeelt het hof. Maar als de veiligheid van een land ernstig in gevaar is, kan de overheid wel tijdelijk opdracht geven voor het ongericht verzamelen van deze gegevens. Dat mag dan niet langer duren dan strikt noodzakelijk. Bovendien moet een rechter of onafhankelijke instantie toezicht houden. Voor het grootscheeps verzamelen en bewaren van IP-adressen ziet het hof wel ruimte.

Over het lukraak verzamelen van gegevens over telefoon- en internetverkeer door inlichtingendiensten woedt al jaren een verhit debat. Sommige EU-landen houden vol dat ze zelf over de nationale veiligheid gaan en dat de privacyregels in zulke gevallen niet gelden. Maar daarin gaat het hof niet mee.