Facebook zegt dat het een doorbraak heeft gevonden bij het ontwikkelen van technologie die gedachten in tekst kan omzetten. De technologie moet in de eerste plaats lammen helpen communiceren, maar Facebook wil er ook gewoon een wearable van maken.
De doorbraak in kwestie komt er bij een studie van de Universiteit van Californië – San Francisco, die door de techgigant werd gesponsord. Neurowetenschappers proberen daar om, met behulp van machine learning, een algoritme te bouwen dat hersenactiviteit omzet in spraak of tekst. Facebook hoopt er uiteindelijk een draagbaar toestel mee te ontwikkelen dat tot honderd woorden per minuut kan verwerken.
Gedachten naar spraak
In de studie, waarvan de resultaten werden gepubliceerd in Nature Communications, werden patiënten gevraagd om antwoord te geven op meerkeuzevragen die willekeurig werden geordend. Wat het onderzoek uniek maakt, is dat de het algoritme niet gewoon de gedachtengolven analyseert om uit te vissen wat de patiënt zegt, maar dat ook de context wordt gebruikt. Een deelnemer krijgt bijvoorbeeld de vraag “Welke instrumenten hoor je graag”, en dan zijn er meerdere opties mogelijk. Het systeem zou nu eerst raden wanneer er een vraag werd gesteld, gebaseerd op hersenactiviteit, en wanneer de patiënt een antwoord formuleert. Daarna zou het systeem raden wat de inhoud van beide is. Als het algoritme al weet welke vraag er werd gesteld, is het aantal mogelijke antwoorden een pak kleiner. Door context in te zetten, kon het algoritme in 75 procent van de gevallen raden welke vraag er gesteld werd, en identificeerde het vervolgens in 61 procent van de gevallen het gekozen antwoord.
Professor Edward Chang schrijft in een mededeling wel dat het algoritme momenteel maar een erg klein aantal woorden herkent. Bovendien zijn de omstandigheden waarin het onderzoek gevoerd werd, vrij ingrijpend. De patiënten namen aan de studie deel net voordat ze een chirurgische ingreep zouden krijgen om hen te helpen bij epileptische aanvallen, en ze waren voor die ingreep uitgerust met bijzonder invasieve elektroden en implantaten.
Een van de doelen van het universitair onderzoek is om verlamde patiënten een nieuwe manier te geven om te communiceren. Momenteel gebruiken die meestal oogbewegingen of kleine spiertrekkingen om woorden letter voor letter te spellen in een speciale computerinterface. “Maar in veel gevallen is de informatie die nodig is om vlot te spreken nog wel aanwezig in hun hersenen,” aldus Chang, “we hebben alleen de technologie nodig om hen toe te laten dat uit te drukken.”
Ondertussen bij Facebook
Facebook, van zijn kant, hoopt het onderzoek te gebruiken bij het ontwikkelen van een toestel dat toelaat om tekst te tikken zonder handen. Het team ziet een soort augmented reality bril voor zich, die je alleen met je gedachten kunt aansturen. De plannen doen in die zin denken aan die van Elon Musks Neuralink, ook al een bedrijf dat werkt aan een eigen brein-computer interface.
Die Neuralink werkt via fijne draadjes die in de hersenen zouden worden ingeplant. De studie die net is afgerond gebruikt dan weer een hele reeks elektroden, niet meteen het soort ‘wearable’ dat je makkelijk verkocht krijgt aan een breed publiek. De techgigant zegt dan ook zelf dat het nog een lange weg te gaan heeft voor het deze technologie op een niet-invasieve manier kan inzetten. Een van de oplossingen waaraan het werkt, is daarom ook een helm die de hoeveelheid zuurstof in de hersenen probeert te lezen via nabij-infraroodsensoren, en zo de activiteit van neuronen wil afleiden.
Maar willen we dat wel?
Ondertussen gaan er ook stemmen op om misschien even stil te staan en na te denken over de ethische kant van dit alles, voor we gedachtenlezers gaan bouwen. “Voor mij is je brein de enige veilige plek waar je vrij bent om te denken, fantaseren of om van mening te verschillen,” zegt neuro-ethicus professor Nita Farahany aan MIT Review over de technologie.
En ze heeft een punt. Het idee dat Facebook, dat er nu al alles aan doet om een psychologisch advertentievriendelijk profiel van je te bouwen, en dat zich in het verleden niet echt veel om privacy en ethiek heeft aangetrokken, nu ook je gedachten zou kunnen lezen is op zijn minst dystopisch. Het zal, gezien de geschiedenis van schandalen die het bedrijf meesleurt, ook meer mensen schrik aanjagen dan wanneer Elon Musk hetzelfde probeert. Die laatste is alvast minder vaak voor parlementen moeten komen om zichzelf te verdedigen voor de zoveelste misstap van zijn bedrijf.
Facebook lijkt zich ook bewust van de mogelijke connotaties. Op zijn blog over de ontwikkeling, schrijft het team onder meer dat het een ethische adviesraad wil samenstellen die over een en ander moet waken. Opvallend wel: Facebook sluit niet uit, ook niet in het hoofdstukje ‘Responsible innovation’ op diezelfde blog, dat het deze technologie ooit zal gebruiken voor advertenties. Wat we krijgen is het zoveelste verhaal over mensen verbinden, hetzelfde verhaal dat Facebook al schrijft van bij het begin, en waarmee het zich tegen alle schandalen en propagandaproblemen verdedigt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier