Galileo satellieten verloren

De kans is klein dat de Galileo navigatie-satellieten die in foute banen werden gelanceerd, nog bruikbaar zullen blijken.

Kort na de lancering van de eerste twee volwaardig operationele satellieten in Europa’s geavanceerd navigatie-satellietsysteem Galileo, verdampte de euforie in het controlecentrum op de lanceerbasis Kourou, in Frans Guyana. Door het falen van de laatste trap (Fregat) van de Russische Sojoez-lanceerraket, bleken de gelijktijdig gelanceerde Galileo satellieten – met de namen Doresa en Milena, het resultaat van een paneuropese kinderwedstrijd – in een verkeerde baan te vliegen. In plaats van op een hoogte van 29.900 km in een cirkelvormige baan rond de aarde te draaien, in een hoek van 55 graden ten opzichte van de evenaar, bleken de satellieten op 26.200 km te vliegen, in een hoek van 49,8 graden en in een elliptische baan.

In een boodschap stelt Arianespace, dat in opdracht van de ESA en Europese Commissie de Galileo-satellieten lanceert, te “bepalen wat de omvang van de anomalie is, en wat de impact op de missie zal zijn.” Een onderzoekscommissie moet vanaf vandaag in samenwerking met de Russische partners het gebeuren onderzoeken.

Verloren

Experten menen evenwel dat de satellieten onvoldoende brandstof aan boord hebben om de baanfouten alsnog te corrigeren. Om de gewenste baanhoogte te bereiken, kan wel gebruik worden gemaakt van de beschikbare brandstof, maar dat zou dan wel in belangrijke mate de bruikbare levensduur van de satellieten verminderen. Het betreft immers het gebruik van brandstof nodig voor het uitvoeren van positiecorrecties tijdens het operationele leven van de satellieten.

Het probleem met de baanhoek is erger, omdat de toestellen onvoldoende brandstof aan boord hebben, om ook die fout te corrigeren. Zelfs als men er in zou slagen, zou er vervolgens geen brandstof meer zijn voor een zinvolle gebruiksperiode. De kans is dan ook bijzonder groot dat de twee satellieten als verloren moeten worden beschouwd, en zullen moeten worden vervangen door nieuwbouwexemplaren.

Normalerwijze was in december van 2014 de lancering van twee volgende Galileo satellieten met behulp van een Sojoez/Fregat lanceerraket gepland. Allicht kan daar vertraging inkomen, afhankelijk van hoelang het duurt eer de exacte oorzaak van het falen wordt ontdekt.

Galileo gered door Belg

Tegen 2020 plant Europa alle 30 satellieten voor het Galilei navigatiesysteem in een baan rond de aarde te hebben. Europa beschikt dan over een ruimtesysteem dat ook aan commerciële bedrijven een bijzonder precieze plaatsbepaling kan bieden (tegen betaling), naast een open signaal en een dienstverlening rond noodsignalen. Het project is jaren over tijd, en met een huidig budget van 7 miljard euro (tot 2020) veel duurder dan oorspronkelijk voorzien. Nadat de politici in 2007 alsnog het de duidelijke wil toonden om met Galileo door te gaan, werd het project in de praktijk gered en in goede banen geleid door een Belg, René Oosterlinck. Hij loodste het project doorheen de fase van aanbestedingen, en de lancering van de eerste testsatellieten.

Met vier satellieten in de ruimte biedt Galileo momenteel een basisservice, met onder meer experimenten voor plaatsbepaling van voertuigen in de lucht – belangrijk voor een meer flexibele luchtverkeersleiding van vliegtuigen boven Europa, evenals het gebruik van onbemande vliegtuigen.

Rusland

Het falen van de lanceerraket, kan meteen ook al grond zijn voor wrevel met Rusland. Immers, op basis van informatie uit Rusland dacht Arianespace dat de lancering succesvol was verlopen. Dat veranderde snel, wanneer volgens Spacenews het Space Surveillance Network van het Amerikaanse ministerie van defensie wees op de afwijkende banen. Zodat er dus vragen kunnen worden gesteld bij de informatie die door het Russisch controlecentrum werd doorgestuurd. Volgens Spacenews zou voorts op beelden van de controlekamer in Kourou zichtbaar zijn hoe ondanks de vreugde van de aanwezigen, er toch één technicus bezorgd naar info uit een andere bron hebben gekeken….