Google: het bedrijf dat geen enkele belofte nakwam

Google vierde afgelopen weekend zijn zestiende verjaardag. Het revolutionaire bedrijf dat de wereld veranderde, is niet meer weg te denken uit ons leven. Maar de zoekmachine kent meer dan een succesverhaal. Google: het bedrijf dat geen enkele belofte nakwam.

Google werd afgelopen weekend zestien jaar en dat moest gevierd worden. Genoeg redenen daarvoor: het revolutionaire bedrijf drukte zijn stempel op het internet en is niet meer uit ons leven weg te denken. Maar geen succesverhaal zonder keerzijde, zo blijkt. De Correspondent merkte op dat de zoekmachine een geschiedenis van verbroken beloftes kent. Een overzicht.

1. ‘Een zoekmachine zonder advertenties’ (1998)

In de lente van 1998 kwamen Larry Page en Sergey Brin (toen 25 en 24 jaar oud) met een oplossing voor het toen grote probleem: zoeken op het internet. Met hun paper ‘The Anatomy of a Large-Scale Hypertextual Web Search Engine’ brachten ze orde in de chaos van het wereldwijde web.

Aanvankelijk toonde het nieuwe bedrijf een afkeer voor advertenties. ‘Onze missie is om mensen naar plekken te sturen die relevant zijn, los van de vraag of het voor ons ook commercieel interessant is’, klonk het bij Google.

Maar al snel werd duidelijk dat de zoekmachine net als alle andere bedrijven geld nodig had. In een paar jaar transformeert Google van een zoekmachine tot een advertentiemachine. De principiële afkeer van advertenties werd ingeruild voor reclame als businessmodel.

2. ‘Advertenties worden niet vermengd met gewone zoekresultaten’ (2004)

3. ‘Advertenties zijn duidelijk te onderscheiden van zoekresultaten’ (2004)

‘We accepteren geld voor advertenties, maar dat beïnvloedt niet hoe wij onze zoekresultaten genereren. De advertenties zijn duidelijk gemarkeerd en gescheiden. Net als bij een krant, waar de artikels losstaan van de advertenties’, haalt De Correspondent een uitspraak van het bedrijf aan uit 2004, het moment van de beursgang.

Tien jaar later kan u een willekeurig begrip googlen en zien dat de drie bovenste resultaten advertenties zijn. Of misschien ziet u dat niet meteen: de advertenties onderscheiden zich slechts van de andere relevante resultaten door een klein geel blokje met ‘adv.’

De advertenties zijn tegenwoordig dus wel vermengd met de gewone resultaten en zijn helemaal niet duidelijk te onderscheiden. Google verbreekt twee beloftes in een klap.

4. ‘Aanbieders van producten betalen bij ons niet om in de lijst te staan’ (2004)

In dezelfde brief die bij de beursgang werd gepubliceerd, zei Google over Froogle – ondertussen omgedoopt tot Google Shopping: ‘Omdat wij aanbieders van producten geen geld vragen om in Froogle te staan, kunnen onze gebruikers productcategorieën browsen of zoeken naar producten met het vertrouwen dat de resultaten die wij geven relevant en onbevooroordeeld zijn.’

Wie nu rechtsboven de internetpagina kijkt, zal Google Shoppingresultaten zien staan. Waar de zoekmachine in 2004 zei aanbieders niet te laten betalen, kan men tegenwoordig als aanbieder alleen in Google Shopping een plaatsje verzilveren door ervoor te betalen.

5. ‘Geen advertenties gebaseerd op het online gedrag van gebruikers, alleen op zoektermen’ (tot 2006)

Met de aankoop van Doubleclick breekt Google een vijfde belofte en wordt het ook een behavioural targetingbedrijf. Of een bedrijf dat zich baseert op het gedrag van gebruikers.

Doubleclick maakt gebruik van een geavanceerde cookie – een stukje softwarecode dat op de computer van een bezoeker van een site wordt achtergelaten – die zich met informatie over het gedrag van die gebruiker vult. Een soort logboek van interesses zeg maar.

6. ‘Andere partijen zullen geen data van Googlegebruikers verzamelen’ (tot 2006)

De oprichters van Google zijn er principieel tegen dat derde partijen als Doubleclick informatie verzamelen over Googlegebruikers. Maar die principes worden na de aankoop opzijgeschoven: Doubleclick is nu van Google en de cookie behoort niet langer tot een derde partij, schrijft De Correspondent.

Het bedrijf is vanaf dan in staat ‘een gebruiker te volgen tot aan elke uithoek van het internet’. Maar die gebruiker komt daar niet zomaar achter. In een blogpost gericht aan commerciële partners kondigt de zoekmachine de verandering stil aan.

‘Toen wij Doubleclick kochten, spraken we over hoe we reclamebedrijven, adverteerders en uitgeverijen in staat konden stellen om efficiënter en effectiever samen te werken, en een betere ervaring voor onze gebruikers konden creëren […] We assisteren derde partijen op het Google contentnetwerk.’

Derde partijen konden zo plots wel informatie over Googlegebruikers verzamelen. Een zesde verbroken belofte.

7. ‘Wij zullen de data van verschillende Googlediensten niet aan elkaar koppelen’ (tot 2011)

Op 24 januari 2012 kondigt Google een update van zijn privacyvoorwaarden aan. De zoekmachine zal alle data van alle diensten van gebruikers met een Googleaccount aan elkaar koppelen. ‘In short, we’ll treat you as a single user across all our products’, luidde het.

Een zevende belofte wordt verbroken, maar gebruikers worden ook voor een voldongen feit geplaatst: wie een Googleaccount heeft, kan niet anders dan akkoord gaan. Bovendien is bij vele Googleproducten, zoals Gmail en GoogleDocs, een Googleaccount verplicht.

8. ‘Wij nemen privacy heel serieus’ (nog steeds)

De werkelijke omgang van Google met persoonsgegevens strookt niet altijd met de herhaalde belofte dat het bedrijf ‘privacy heel serieus neemt’. Enkele van bovenstaande verbroken beloftes wijzen erop dat de zoekmachine geregeld het tegendeel bewijst.

Maar op vlak van privacybeleid voert Google ook een misleidende retoriek, zegt Chris-Jay Hoofnagle van de Universiteit van Californië tegen De Correspondent. ‘De uitspraken van Google over privacy zijn vaag. Vage beloften met vage noties van wat privacy nu eigenlijk is. De privacykwestie wordt uit de weg gegaan en het publiek wordt niet geïnformeerd.’

De oprichters geven keer op keer blijk van weinig begrip voor de privacyzorgen van hun bedrijf, meent De Correspondent. Sergey Brin tegen journalist Ken Auletta van The New Yorker: ‘Van hoeveel mensen denk je dat er gisteren gênante informatie naar buiten is gekomen door een of andere cookie? Nul. Dat gebeurt nooit. Maar ik weet zeker dat van duizenden mensen gisteren hun post is gestolen. Ik denk dat het uiteindelijk neerkomt op irrationele angsten dat wij opeens slechte dingen gaan doen.’