Health House Leuven: medische toekomstvisie of showroom zonder verhaal?

Een kleine groep journalisten ging net voor de opening langs voor een sneak peak van het nieuwe Health House belevingscentrum voor medische tech in Leuven. Health House heeft potentieel, maar voelt aan als een zorgenkind.

Zondag opent Vlaams Minister van Welzijn Jo Vandeurzen officieel de deuren van Health House in Leuven. De organisatie is naar eigen zeggen een belevingscentrum over de toekomst van gezondheid en zorg. Het project is sinds 2015 in ontwikkeling met als stichtende partners: KU Leuven, de stad Leuven, Imec, UZ Leuven en de provincie Vlaams-Brabant. De ruimte is 600 vierkante meter groot, en bevindt zich in het wetenschapspark Arenberg in Heverlee.

Health House wil zich in de eerste plaats richten op het geven van aangepaste tours voor bedrijfsdelegaties. Een tentoonstellingsruimte werd ingedeeld in aparte kamers, en vervolgens voorzien van een heleboel technologische snufjes, waardoor de perceptie van interactiviteit wordt te opgewekt. Er zijn interactieve touchscreens, een groot 3D-scherm, een resem Oculus Rifts en een 3D-printer. Oh, en een Zora-zorgrobot zou nog onderweg zijn, hebben we ons laten vertellen. Laten we in de rondleiding duiken.

‘Exhibition House’

Maar wacht heel even, de vraag is welke rondleiding natuurlijk. Health House pakt uit met zes verschillende verhaallijnen, elk helemaal aangepast aan de partner die de ruimte reserveert. Als bijvoorbeeld een delegatie van de stad Leuven of KBC langskomt, wordt het Health-gedeelte heel even aan de kant gezet. Health House is daarom misschien niet de best gekozen naam – wat ook een medewerkster zelf al grappend opmerkte.

Als morgen bijvoorbeeld een reeks bedrijven langskomt voor een beleving over de stad Leuven, zal Health House de 3D-schermen, Oculus Rifts en touchscreens vervolgens helemaal in een aangepast Leuven-jasje stoppen. Veelzijdigheid is troef, maar misschien had de naam ‘Exhibition House’ ook wel gekund? Al drukten medewerkers ons op de borst dat er wel een standaard-verhaallijn is voorzien die helemaal rond medische tech draait, en die kregen we dan ook voorgeschoteld.

AI is cool

Health House neemt ons mee in een reis doorheen de toekomst van medische technologie en zorg. De rondleiding begint met alle aanwezigen die zich knus in een indrukwekkende tunnel vol schermpanelen mogen verspreiden. Overal bevinden zich knappe gekleurde LED’s die flikkeren, en de aandacht wordt meteen opgewekt. Plots verschijnt er op elk tegelijk scherm tegelijk een paarse cirkel, en de bezoekers maken zo kennis met een zogezegde AI-interface die de naam ‘Amy’ kreeg. Amy is onze gids doorheen de reis, want AI is cool vandaag de dag, en het geeft meteen een moderne uitstraling. In feite, gaat het gewoon om een robot-achtige die uitleg geeft doorheen de rondleiding. Stel haar dus geen vragen. Al snel blijkt ook dat een monotone stem die zonder non-verbale communicatie of ondertiteling medische terminologie uitlegt, misschien toch niet de sterkste keuze is.

Amy legt vanuit de verschillende schermen in de tunnel uit hoe we de levensverloop van de mens volgen van voor de geboorte tot na het pensioen. Gedurende elke stap staan we stil bij nieuwe ontwikkelingen in de medische wetenschappen. Voor we ons er goed en wel van bewust waren mochten we de knusse, flikkerende tunnel al verlaten, om ons rondom een ander scherm te begeven in aangrenzende ruimte met evenveel felgekleurde LED’s.

Opnieuw verschijnt Amy, de ‘slimme’ paarse cirkel, op het scherm. Terwijl we ons afvragen waarom Amy dit niet evengoed vanaf de tunnel kon uitleggen, krijgen we te horen dat wetenschappers steeds beter in staat zijn om aandoeningen vast te stellen bij foetussen aan de hand van DNA. Op die manier kunnen medici aandoeningen nog voor de geboorte vaststellen, om meteen een aangepaste ingreep voor te bereiden.

‘DNA is niet voor alles de oplossing’

Al weet Amy met haar goed getrainde neural networks uiteraard dat preventieve ingrepen niet voor alle aandoeningen een oplossing bieden. Bepaalde chronische ziektes zijn niet te voorkomen, en vereisen opvolging na de geboorte. “Het zal op zijn minst mogelijk zijn om op een efficiënte manier symptomen en bijwerkingen aan te pakken. Jonge mensen met chronische gezondheidsproblemen zullen een kindertijd vol ziekenhuisbezoeken vermijden. Slimmere ingrepen geven op die manier vrij letterlijk aan kinderen hun kindertijd terug.”

De volgende ruimte is voorzien van een zestal touchscreens waarop onze gids uitlegt hoe in de toekomst mensen met chronische ziektes op een comfortabelere manier zullen kunnen leven. Op elk scherm krijg je een titel te zien, en met een aanraking klap je simpelweg een blok tekst open om meer uitleg te krijgen.

De Amerikaanse start-up cardiogram heeft een app voor Android Wear en de Apple Watch ontwikkeld waarmee aan de hand van je hartslagmeting en stappentelling, vroegtijdig hartafwijkingen kunnen worden ontdekt. Een ander touchscreen leert ons over de VR Tele Rehab. De Microsoft Kinect wordt daarbij in combinatie met een VR headset ingezet om fysiotherapeutische sessies vanop afstand te kunnen houden.

Loze beloftes

Helaas is de informatie nogal droog en beknopt gepresenteerd. De touchscreens zijn leuk, maar komen niet tot hun recht omdat de enige interactie die je uitvoert, het drukken op de ‘learn more’-knop, is om überhaupt iets meer te weten te komen. Sommige onderwerpen zijn ook weinig concreet en niet altijd even vernieuwend.

Amy beweert dat diabetici binnenkort een volledig kunstmatige pancreas zullen krijgen die volledig automatisch insuline toedient op elke gepaste moment. Op die manier zou er een einde komen aan vervelende injecties en metingen aan de hand van prikken in de vinger. Diabetici horen dergelijke beloftes al meer dan tien jaar.

De belangrijke concrete stap voor type 1-patiënten – dat zijn mensen waarbij de pancreas vanaf de geboorte geen insuline aanmaakt – is dat ons land via de ziekteverzekering een toepassing terugbetaalt die vermijdt dat patiënten verschillende keren per dag hun vinger moeten prikken om hun bloedsuikerspiegel te kunnen meten. De FreeSyle Libre is een meetinstrument dat via NFC automatisch de huidige glucosewaarden doorheen de dag meet.

Medicatie personaliseren?

Na opnieuw een korte introductie door Amy, was het de beurt aan het 3D-theater, waar aan de hand van een filmpje het onderzoek naar gentechnologie door imec en de Genomics Core-groep van de KU Leuven wordt uitgelicht. Opnieuw komen we dus terecht bij het prenataal vaststellen en voorkomen van aandoeningen. Een baanbrekende ingreep, genaamd vloeibare biopsie, kan bij de moederkoek cellulaire data van ongeboren baby’s onderscheppen zonder dat een riskante ingreep vereist is bij de foetus zelf.

Door het analyseren van ‘gendata’ kunnen wetenschappers medicatie quasi personaliseren aan patiënten. Verder doen ze ook tegelijk kennis op dankzij het verzamelen van grote hoeveelheden data uit de menselijke genen. Er kan moeilijk over gentechnologie gesproken worden zonder dat er ethische vragen bij komen kijken. In hoeverre is een mens of dier ‘maakbaar’? Is genetische manipulatie wel verantwoord? Met dat soort vragen houden wetenschappers van het Institute for human Genomics and Society van de KU Leuven zich bezig. Maar meer dan dat komen bezoekers helaas niet te weten over het ethische perspectief van de zaak.

Virtuele dissectie

Eén van de leukste dingen die de organisatie meer ‘Health’- en minder ‘Exhibition House’ maakt, is de ‘Anatomage-tafel’. Een digitale dissectietafel met een prijskaartje van 100.000 euro. Je kan op een groot touchscreen dat in de tafel is gebouwd, naar hartenlust doorheen het virtuele menselijk lichaam snijden. Vervolgens kan je dan bij elk klein detail stilstaan, en van verschillende perspectief bekijken. De dissectietafel is een instrument dat een grote waarde kan hebben voor zowel doorgewinterde professoren, als eerstejaarsstudenten die bij wijze van spreken hun cursus anatomie mee op tafel leggen.

Een andere toepassing maakt gebruikt van de Microsoft Kinect, waarmee je voor je ogen wordt getransformeerd tot een bewegend skelet. Bezoekers kunnen verschillende delen in het lichaam aanduiden, om zo te leren hoe geavanceerde 3D-geprinte protheses op die specifieke plaats worden toegepast.

VR-hersenanalyse

De Oculus Rift-toepassingen zijn dan weer niet allemaal even interessant. Je kan bijvoorbeeld met een headset ervaren hoe een epileptische aanval onderdrukt wordt aan de hand van een instrument dat de hersenen op een juiste plaats stimuleert. Het enige ontbrekende hierbij is interactie. We zien voor onze ogen hoe een aanval zich begint de vormen doorheen de zenuwen van de hersenen, en ook het hartritme van de patiënt neemt toe.

Op een gegeven moment deelt het apparaat dat verbonden is met de hersenen een prikkel uit, en zo wordt de aanval onder controle gehouden. Helemaal geen slechte ervaring, maar het moet gezegd dat dit beeld even goed kon worden overgebracht aan de hand van een (3D-)filmpje. Het gebruik van indrukwekkende middelen als een VR-headset, wil niet zeggen dat we de toepassing van de technologie niet meer kritisch mogen bekijken.

Andere belevingen laten wel meer interactie toe, en laten je bijvoorbeeld zelf prikkels doorheen de herenen verkennen. De toepassing, ontwikkeld door de KU LEuven, kreeg de naam ‘Neuroviewer’. Met behulp van VR kom je te weten hoe de verschillende zones in de hersenen in verbinding staan met elkaar. Een professor neurologie van de KU Leuven leert ons hoe scans van de hersenen die in VR bekeken worden, meer inzicht kunnen geven aan chirurgen bij moeilijke operaties. In de neurologische wetenschap wordt VR nog maar met mondjesmaat toegepast in ons land. Maar anderzijds is er wel degelijk een toename merkbaar bij zowel analyses in een educatieve context, als complexe hersenscans van patiënten ter voorbereiding van een ingreep.

Slimme lepel

Het hoofdstuk ‘zorg’ komt maar weinig aan bod in het verhaal van Health House. Amy toont ons op het einde van de rondleiding hoe een man, Arthur, begroet wordt door een intelligente interface die hem gezelschap houdt. Hij kan naar verluidt zijn digitale assistent ook inzetten om contact te leggen met familie en vrienden. Onze interesse is aangewakkerd, maar opnieuw wordt er niets concreet uit de doeken gedaan. De Zora-robot, die nog niet aanwezig was, moet het zorg-gedeelte wat meer kracht bijstaan, vertelde een medewerker van Health House. Vorig jaar voerde imec in Gent al een experiment uit met de robots in de ouderenzorg.

Ten slotte is er nog een slimme lepel die Parkinsonpatiënten helpt die moeite hebben om zelfstandig te eten. Door de vele trilbewegingen van hun handen, is zelfstandig eten voor zo’n patiënten een lastige taak. De Gyenno Anti-Tremor-lepel gebruikt algoritmes die trillingen detecteren, om zo een tegenbeweging in de lepel genereren. De manier waarop de technologie werkt kan je het beste vergelijken met optische beeldstabilisatie van camera’s.

Hoop vragen

Jammer genoeg kregen we als bezoeker niet veel meer te horen dan een bijna banale uitleg. Het kwam er op neer: ‘We hebben ook nog een slimme lepel die Parkinson-patiënten helpt. Hij is echt geavanceerder dan hij er op het eerste zicht uitziet. Je kan hem uittesten door op het knopje te drukken.’ Een echte beleving waarbij op zijn minst door één iemand gedemonstreerd wordt hoe je op een gecontroleerde manier voedsel kan opscheppen, had een veel betere ervaring opgeleverd. De omschrijving van de Anti-Tremor-lepel was dan ook een beetje Health House in een notendop. Een prachtige verpakking die interesse opwekt. veel potentieel, maar een magere uitwerking.

Na afloop van de rondleiding heeft Health House nog een handige interface voorzien waarmee je de informatie die je interessantste vond, kan selecteren, en rechtstreeks naar je mailbox kan verzenden. Maar wat vooral overblijft na de hele levensloop en de rondleiding van Amy, is een hoop vragen. Meteen na de rondleiding kregen we te zien hoe Health House in een paar klikken wordt omgetoverd met informatie over de stad Leuven op de verschillende schermen. Die veelzijdigheid verbreed echt de toepassingsmogelijkheden van de ruimte, maar wijst tegelijk ook op een kleine identiteitscrisis.

Personeel- en locatieswitch

Al is het nu al duidelijk dat het huidige Health House geen lang leven is gegund. Nog voor de rondleiding van start ging maakten de medewerkers al bekend dat er gezocht wordt naar een grotere en meer geluidsdichte ruimte. De organisatie wil de verhuis al binnen dit en maximaal twee jaar maken, hoewel er sinds 2015 aan het huidige gebouw is gewerkt. Voorlopig zou een locatie worden overwogen die meer in het centrum van Leuven ligt. “Health House wil met die meer centrale ligging voorbijgangers betrekken in de beleving”, bevestigde een medewerkster. Al is er naar verluidt nog niets officieel beslist.

Een laatste vraag die nog onbeantwoord blijft, is een opvallende ‘personeelsswitch’ bij de drie medewerkers van de organisatie. De vorige drie medewerkers waaruit het Health House team bestond, zijn eind vorig jaar en dus net voor de opening, opgestapt. De huidige drie kregen een quasi afgewerkte ruimte gepresenteerd. Al stond vermoedelijk de content nog niet geheel op punt. Op de precieze oorzaak van de wissel werd niet dieper ingegaan.

Als gehele plaatje blijft uiteindelijk vooral de aanwezigheid van touchscreens, de funky LED’s in de tunnel, het 3D-theater en de VR-headsets hangen. Niet meteen de content zelf. Al zijn de demonstraties van de Kinect-beleving en de dissectietafel duidelijke pluspunten. Maar ook die konden niet het gevoel onderdrukken dat de meeste content van Health House erg geforceerd aanvoelt, en minder goed doordacht. Uit knappe instrumenten wordt op dit moment niet het volledige potentieel gehaald. Wat overblijft van de hele Health House-ervaring, is een erg interessante, moderne en veelzijdige tentoonstellingsruimte. Een indrukwekkend ‘Exhibition House’.