Heeft u geld over voor goeie AI?

Ik ben oud en grijs genoeg om nog te weten hoe blij én fier ik was dat we thuis een allereerste personal computer, kortweg pc, kochten. Een IBM-compatibele pc – zoals dat toen in de specificaties stond; een 386DX-33 om precies te zijn. Het was dat tijdperk waarin iedereen een DOS-expert moest zijn om de config.sys- en autoexec.bat-bestanden van de juiste commando’s te voorzien en zo nét genoeg geheugen te hebben om games te kunnen draaien en van Soundblaster-geluid te voorzien. Ik herinner me vooral ook dat we toen – we schrijven 1992 – niet het eerste gezin waren die een pc in huis haalden, maar zeker niet het laatste: wel integendeel. De grote pc-doorbraak volgde pas later, samen met het succes van Windows en de grafisch betere kantoorsoftware van Microsoft, vergeleken met het robuuste Lotus-1-2-3 en Wordperfect. Het was toen dat ik voor de eerste keer zag dat er een kloof ontstond tussen zij die een pc hadden en zij die er geen kregen van hun ouders.

Van internet was in 1992 nog geen sprake in ons land: dat volgde pas midden jaren ’90 met de eerste dial-up modems. Daar ontstond voor mij een tweede kloof: zij die al internet hadden en zij die dat niet hadden. Internet was op dat moment ook gewoon pokkeduur. Er was de kost voor het adsl-abonnement, maar je betaalde ook voor elke seconde dat je online was. Ook dat herinner ik me nog goed: de dure telefoonrekeningen waarmee ik mijn ouders opzadelde. Toen ik in 1999 begon te werken was nog lang niet elke computer op de werkvloer al uitgerust met een internetverbinding: het is anno 2024 maar moeilijk in te beelden.En toen moesten de gsm’s nog uitgevonden worden: stond u op de eerste rij of aan de andere kant van de kloof? Nadien hetzelfde met de eerste iPhone en smartphones. Nog zo’n voorbeeld: de eerste mobiele datanetwerken. Er waren zij die geld hadden om overal mobiele data te gebruiken, en zij die dat niet hadden. Ondertussen was ook ‘breedbandinternet’ al even ingeburgerd. Het is te zeggen, opnieuw: bij diegene die er ook wilden en konden voor betalen. 10.000 Belgische frank: zoveel hebben mijn ouders destijds betaald aan Telenet Vlaanderen om de Pandora-breedbandlijn binnen te laten brengen.
Toen ik in september 2007 bij Data News aan de slag ging was ‘Digitale kloof in Vlaanderen’ een van de eerste rapporten die ik las: een onderzoek van de toenmalige Studiedienst van de Vlaamse Regering over het bezit en het gebruik van ICT. De kloven die ik hierboven opsomde? Die waren er toen in 2007 volgens dat rapport overduidelijk en ze waren rechtstreeks gecorreleerd aan onder meer inkomen. Dat rapport mag dan wel 17 jaar oud zijn, maar vergis u niet: anno 2024 bestaat die digitale kloof nog steeds in ons land. Minder uitgesproken, misschien. En vooral ook minder zichtbaar voor het brede publiek. Beetje bij beetje wordt de kloof ook meer gedicht, met dank aan goeie inspanningen van heel wat organisaties.Ondertussen zit de technologische innovatie niet stil – en gelukkig maar – maar zelden is al die innovatie meteen toegankelijk voor een breed publiek. Ik zie alweer een nieuwe digitale kloof ontstaan; tussen zij die goeie tools ter beschikking hebben voor kunstmatige intelligentie, en zij die ze niet hebben. De afgelopen maanden heb ik me wat meer verdiept in de verschillen tussen de ‘gratis’ Generative AI tools en de betalende premiumvarianten er van. Waar de gratis variant van Google Gemini er bijvoorbeeld nog al te vaak niks van bakt en volop hallucineert, is de te betalen Advanced-versie ronduit indrukwekkend. Anders gezegd: de gratis Gemini zou ik (professioneel) nooit gebruiken wegens onbetrouwbaar, de betalende versie, daarentegen, kan halsbrekende toeren uithalen.
Wil of kan u daar geld aan uitgeven? Of rekent u op uw werkgever om dat voor u te doen? Die discussies komen er ongetwijfeld nog aan – misschien wel een volgende ‘voordeel alle aard’ op uw loonfiche? Hopelijk maken we als maatschappij vooral ook tijd om stil te staan bij het risico van AI aan twee snelheden. Want nog een extra digitale kloof, dat willen we toch niet?