VMM wil met sensoren de waterkwaliteit verbeteren

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) waakt over de kwaliteit van de Vlaamse waterlopen. Ze doet dat onder meer via ruim honderd sensoren die continu cruciale gegevens verzamelen.

Droogte en de bijhorende waterstand, het zuurstofgehalte en de zuurtegraad, troebelheid, conductiviteit of eventuele aanwezigheid van vervuilende stoffen: het zijn allemaal factoren die een impact hebben op de kwaliteit van ons water. ‘Vergelijk het met de hartslag en de bloeddruk van het menselijk lichaam’, vertellen Ward De Cooman en Rudy Cautaerts van de Vlaamse Milieumaatschappij.

Om die vitale parameters in de gaten te houden, beschikt de VMM over allerlei slimme meetapparatuur in de Vlaamse waterlopen. De multiparametersondes voeren voortdurend metingen uit en sturen de verzamelde data door. ‘Daarmee volgen we de kwaliteit van het water permanent op. Zo kunnen we eventuele incidenten, zoals de lozing van vervuilende stoffen, snel opsporen en dan meteen ingrijpen.’ De Cooman omschrijft dat als smart alarming. ‘Het systeem geeft bijvoorbeeld een automatische verwittiging wanneer het zuurstofniveau onder een bepaalde kritieke grens zakt. Dat is voor ons het signaal om op die plek extra zuurstof in het water te pompen. Zo hebben we de afgelopen drie jaar onder meer vissterfte vermeden in de Dender.’

Schat aan data

De VMM heeft intussen meer dan honderd sensoren in onze waterlopen. Die leveren een schat aan interessante data op. Met IoT-toepassingen en data-analyse kan de VMM problemen in de waterlopen doelgerichter opsporen. Tegelijk beheert de VMM ook de sondes zelf op een slimme manier. Ze klopte daarvoor aan bij het Gentse bedrijf Geosparc. ‘We doen vandaag aan datagedreven asset management’, legt De Cooman uit. De sondes in de waterlopen vereisen allemaal onderhoud, maar de correcte frequentie van dat onderhoud verschilt naargelang het type van de sonde en de kwaliteit van het water. ‘Voordien kreeg elke sonde hetzelfde onderhoud: één keer per week voor ‘vuile’ waterlopen of om de twee weken voor een propere beek.’

“IoT-toepassingen en data-­analyse maken datagedreven asset management mogelijk.”

Ward De Cooman, ­Vlaamse Milieumaatschappij:

Op termijn wil de VMM nog een stap verder gaan en met behulp van artificiële intelligentie het systeem beter trainen. ‘De incidenten uit het verleden – zoals illegale lozingen – vormen zo de basis om toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, wat ons in staat stelt om preventief in te grijpen.’

Incidentanalyse

Die nieuwe aanpak biedt ook een meerwaarde voor zijn eigen werkzaamheden, zegt Ward De Cooman: ‘Voorheen ontving ik via mail per dag zo’n tweehonderd meldingen van de overschrijding van een kritieke onder- of bovengrens. Maar daar zitten ook vals-positieve meldingen tussen, die we er manueel uithalen. Via machine learning leert het systeem die te herkennen en eruit te filteren.’ Op termijn verdwijnen zo heel wat manuele tussenkomsten.

Ook de rapportering verloopt meer en meer geautomatiseerd. ‘Alle data komen samen op een dataplatform. Daarmee produceert onze datasoftware rapporten op maat. Tijdens de droge zomermaanden komen de provinciale droogtecommissies bijvoorbeeld meermaals per week samen om op basis van rapporten de stand van zaken te bespreken en acties te bepalen. Die rapporten automatisch uit het systeem halen, bespaart ons veel werk.’